duyanh
08-29-2021, 01:13 PM
Việt Nam sẽ tiếp tục kịch bản ‘vá víu' trong làn sóng dịch COVID-19 thứ 4?
https://img.ntdvn.com/2021/06/ntdvn_tiem-vaccine-tai-nha-thi-dau-phu-tho-tphcm-1.jpg
TP. HCM tổ chức tiêm vắc xin phòng COVID-19 tại nhà thi đấu Phú Thọ, quận 11, ngày 25/6. (Ảnh: Bạch Lâm)
Một kịch bản “vá víu" cùng quyết sách “đánh đùng" không được nghiên cứu và tính toán kỹ lưỡng, thiếu tham vấn từ các chuyên gia có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực chuyên môn, sẽ làm cạn kiệt thêm sức chịu đựng và bào mòn tâm lý của người dân sau một thời gian dài giãn cách xã hội. Điều này sẽ gây nên những bất ổn âm ỉ trong cộng đồng.
Làn sóng dịch COVID-19 thứ 4 tại Việt Nam đã trải qua hơn 120 ngày kể từ ngày 27/4. Mặc dù nhiều tỉnh, thành đã áp dụng các biện pháp giãn cách xã hội với nhiều cấp độ tăng cường nhưng số ca mắc mỗi ngày vẫn chưa có dấu hiệu suy giảm.
Việt Nam được cho là đã thành công trong chiến lược phòng dịch COVID-19 ở làn sóng dịch vào năm 2020. Đến làn sóng thứ 4 này, nhiều biến chủng virus mới xuất hiện, đặc biệt là chủng biến thể Delta với đặc tính lây lan nhanh, chiến lược truy vết, khoanh vùng, cách ly của Việt Nam dường như đang bị suy giảm hiệu quả.
Từ mốc 1.102 ca mắc được ghi nhận vào ngày 5/7, số ca mắc mỗi ngày có xu hướng tăng dần. Từ ngày 19/8 đến nay, số ca mắc mới đều ghi nhận ở mức hơn 10.000 ca mỗi ngày.
Tâm dịch trong đợt dịch thứ 4 di chuyển dần từ Hà Nam, Đà Nẵng, Hà Nội đến các địa phương có nhiều khu công nghiệp như: Bắc Ninh, Bắc Giang, rồi tới TP. HCM bắt đầu giãn cách xã hội từ ngày 31/5. Số ca mắc tăng nhanh từ TP. HCM lan nhanh ra các tỉnh, thành lân cận, biến ba tỉnh: Bình Dương, Long An, Đồng Nai thành ba “điểm nóng" cùng với các tỉnh, thành khác ở khu vực phía Nam.
Dịch bệnh càng kéo dài càng cho thấy nhiều bất ổn trong chính sách ứng phó với dịch bệnh của Việt Nam, bộc lộ nhiều quy định không đồng nhất từ Trung ương tới địa phương. Đặc biệt, sự thay đổi chính sách quá nhanh và manh mún đã gây nên nhiều bất cập, khiến doanh nghiệp và người dân tại nhiều tỉnh, thành rơi vào tình cảnh khốn đốn.
Quyết sách “đánh đùng", “thủng ở đâu vá chỗ đó"
Tại vùng dịch lớn nhất là TP. HCM, nhiều quyết sách được đưa ra theo chiến lược “đánh đùng": “đùng một cái trong đêm”; “đúng một cái sau một ngày"; sáng ra văn bản, chiều ra văn bản thu hồi văn bản buổi sáng, đến tối ra văn bản thu hồi hai văn bản trong sáng và chiều cùng ngày...
Mỗi một quyết sách “đánh đùng" không được nghiên cứu và tính toán kỹ lưỡng, thiếu tư vấn bởi các chuyên gia có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực chuyên môn sẽ làm cạn kiệt thêm sức chịu đựng và bào mòn tâm lý của người dân đã trải qua gần 3 tháng giãn cách xã hội.
Việt Nam đã lên kế hoạch hành động cho kịch bản dự báo khoảng 10.000 ca mắc COVID-19 vào tháng 5, kịch bản tăng lên 30.000 ca vào tháng 6.
Tuy nhiên, ngay ở kịch bản ứng phó với 30.000 ca mắc COVID-19, chiến lược chỉ tập trung vào việc truy vết, khoanh vùng và cách ly tập trung, dường như “để ngỏ" việc dự phòng chi tiết về cung ứng lương thực - thực phẩm, an sinh xã hội…
Khiếm khuyết này đã bị “chọc thủng" trước sự xuất hiện bất ngờ của biến thể Delta có tốc độ lây lan nhanh. Số ca mắc COVID-19 được ghi nhận tại Việt Nam tính đến ngày 29/8 lên đến 435.132 ca (gấp hơn 43 lần so với kịch bản đầu tiên) chỉ sau 4 tháng mặc dù TP. HCM và các tỉnh, thành phía Nam đã áp dụng biện pháp cách ly xã hội theo nhiều cấp độ tăng cường.
Tốc độ lây lan quá nhanh của chủng biến thể mới khiến nhiều chuỗi lây nhiễm mất dấu F0.
Biến thể Delta được ghi nhận là biến thể không có độ nguy hiểm gây chết người cao nhưng có tốc độ lây lan nhanh, khiến hệ thống y tế quá tải, không chữa trị kịp thời cho bệnh nhân mắc COVID-19 và các bệnh nhân cấp cứu khác, khiến số ca tử vong trực tiếp do COVID-19 và các nguyên nhân khác tăng cao.
Tỉ lệ bệnh nhân tử vong do COVID-19 của Việt Nam được Bộ Y tế cập nhật trong bản tin hàng ngày ở mức thấp hơn hoặc tương đương với thế giới đến ngày 24/8. Từ ngày 25/8, tỉ lệ này của Việt Nam bắt đầu cao hơn so với tỉ lệ tử vong do COVID-19 trên thế giới. Chỉ số này của Việt Nam ở mức 2,4 - 2,5%, trong khi thế giới là 2,1%.
Trước áp lực về lương thực, thực phẩm cùng gánh nặng kinh tế khi không thể đi làm, không có thu nhập, từ trung tuần tháng 7 đến đầu tháng 8, sau gần hai tháng TP. HCM giãn cách xã hội theo Chỉ thị 15, Chỉ thị 16, người dân các tỉnh, thành đã lũ lượt tự đi xe máy về quê. Đoàn người bỏ lại mọi thứ, mang theo gia đình trốn chạy khỏi “vùng đất hứa" trong đêm để lại nhiều ám ảnh.
Tới ngày 15/8, tỉnh Ninh Thuận cho biết, trong hơn 2.000 người dân đi xe máy từ TP. HCM và các tỉnh phía Nam về quê có hơn 400 người dương tính với SARS-CoV-2. Tình huống này khiến hệ thống y tế của tỉnh Ninh Thuận không thể ứng phó được, buộc tỉnh phải gửi công văn khẩn cấp “nhờ" hai tỉnh Đồng Nai và Bình Thuận trợ giúp.
Ninh Thuận nhờ tỉnh Đồng Nai “giữ chân", chăm sóc người dân Bình Thuận tại Đồng Nai, nhờ Bình Thuận kiểm soát các chốt nghiêm ngặt, không để người dân Ninh Thuận từ các địa phương phía Nam có dịch được qua chốt trở về Ninh Thuận cho đến khi hết giãn cách xã hội.
Tỉnh Hà Tĩnh cũng ghi nhận tình trạng tương tự. Hôm 20/8, tỉnh Hà Tĩnh ghi nhận 13 ca mắc COVID-19 mới, trong đó có 8 người tự đi về từ các tỉnh phía Nam và 1 người đi về từ tỉnh Bình Dương bằng máy bay ngày 8/8.
Dân có gạo nhưng không thể nấu thành cơm, chuỗi logistic đứt gãy
Việc cấp Giấy đi đường cùng các “giấy phép con" khác nhau tại mỗi tỉnh thành khiến Bộ NN&PTNT phải kêu lên không tiêu thụ được nông sản trong khi giá vật tư đầu vào như: thú y, thức ăn gia súc, phân bón… tăng cao. Bộ Công Thương kêu chuỗi cung ứng hàng hoá, logistic bị đứt gãy.
Nhu cầu về lương thực, thực phẩm cung ứng cho TP. HCM trong thời gian giãn cách xã hội đã không được tính toán kỹ từ trước. “Bầu sữa" từ vựa lúa miền Tây không những không thể tiếp tế được hiệu quả cho TP. HCM mà còn bị đổ bỏ, không thể tiêu thụ được bởi những quy định giãn cách liên tỉnh.
Tại TP. HCM, chỉ trong ba ngày: 22, 23 và 24/8, Sở Công Thương loay hoay với “trái banh" giấy đi đường, “đá qua” UBND các quận, huyện, TP. Thủ Đức rồi “bẻ lái” về Công an thành phố. Các quy định này khiến doanh nghiệp và người dân bối rối, không kịp biết phải xin giấy đi đường ở đâu, thủ tục đăng ký và hiệu lực như thế nào.
Hàng hoá không thể lưu thông. Nông sản không thể xuất khẩu. Người dân có gạo nhưng không thể nấu thành cơm vì nhà hết gas, cửa hàng gas không thể đi giao hàng vì chờ được cấp giấy đi đường.
Với quy định cấp giấy đi đường nghiêm ngặt hơn, ngay cả nhiều công ty thiết bị y tế cũng không thể hoạt động và cung ứng vật tư y tế như: khí oxy, bình oxy, máy tạo oxy, máy giúp thở, máy ECMO, hoá chất xét nghiệm… cho các bệnh viện, các bệnh nhân mắc COVID-19 đang nguy kịch tại nhà.
Chuỗi cung ứng hàng hoá thiết yếu thêm bế tắc
Một việc tưởng chừng bình thường như đi chợ cũng cho thấy một kịch bản “vá víu" khác. Bộ đội “đi chợ hộ” cho 2,1 triệu hộ dân TP. HCM từ ngày 23/8 là sự thiếu chuyên nghiệp trong việc quản lý và vận hành chuỗi cung ứng.
Trong khi thành phố có khả năng huy động được 25.000 shipper chuyên nghiệp hoạt động được quản lý theo các phần mềm ứng dụng thì bộ đội từ Hà Nội, Quân khu 7 được huy động để lên đơn, vận đơn và giao hàng thủ công. Chưa tính đến việc các quân nhân được điều chuyển từ các tỉnh, thành khác về không thông thuộc đường đi ngõ, hẻm ở TP. HCM, phải đi cùng người phụ trách tổ dân phố.
Sau 5 ngày, đến ngày 28/8, Sở Công Thương TP. HCM đề xuất cho dịch vụ shipper hoạt động trở lại và hoạt động liên quận, được hoạt động trong cả “vùng đỏ" ở TP. Thủ Đức và 7 quận, huyện khác.
Theo thống kê của Sở Công Thương TP. HCM, tính đến 0h ngày 28/8, thành phố có 17.449 shipper đã tiêm vắc xin mũi 1 tại khu vực 22 quận, huyện và TP. Thủ Đức. Mỗi shipper có thể giao 20 - 25 đơn hàng/ngày. Nếu huy động được 25.000 shipper, lực lượng này có thể phục vụ nhu cầu mua sắm của khoảng 500.000 - 625.000 hộ gia đình.
Vậy là quyết sách “đánh đùng" vòng đi rồi lại vòng về. Mặc dù hoàn cảnh ứng phó với dịch COVID-19 cùng biến thể Delta đặt ra những tình huống khẩn cấp chưa từng có, nhưng nếu như các cơ quan chức năng có thể tham vấn từ nhiều chuyên gia y tế và các chuyên gia trong lĩnh vực ngành nghề khác, thì các quyết sách có thể được hoàn thiện, đa diện hơn, từ đó giúp giữ sức dân và giảm tải được nhiều chi phí hơn.
Trước những diễn biến dịch bệnh phức tạp tại TP. HCM và các tỉnh, thành phía Nam, TP. Hà Nội đã có những phản ứng nhanh, sớm và mạnh hơn trong chiến lược phòng dịch.
Hà Nội đã áp dụng cách ly xã hội từ 6h sáng ngày 24/7 khi thành phố ghi nhận 689 trường hợp dương tính với SARS-CoV-2 và tiếp tục thêm hai lần kéo dài thời gian giãn cách xã hội đến ngày 6/9.
Hôm 28/8, Sở GTVT TP. Hà Nội đã lên phương án huy động hơn 3.000 phương tiện vận tải cho kịch bản thành phố có hơn 30.000 ca mắc COVID-19. Theo phương án dự phòng, Sở GTVT Hà Nội lên kế hoạch chi tiết số lượng phương tiện vận tải cần huy động cho từng công việc cụ thể trong tình huống dịch bệnh phát sinh.
Có vẻ như, Hà Nội “đi sau" đã đúc rút được thêm nhiều bài học kinh nghiệm và lên kịch bản ứng phó sớm hơn.
Mặc dù vậy, Việt Nam dường như vẫn còn thiếu một kịch bản nữa.
Có thể “sống chung” với virus Corona Vũ Hán hay không?
Hôm 11/8, tờ Sydney Morning Herald đưa tin, một trong những chuyên gia tham gia phát triển vắc xin AstraZeneca - Giáo sư Andrew Pollard cho biết, biến thể Delta đã phá huỷ cơ hội đạt được miễn dịch cộng đồng. Giáo sư Pollard cũng kêu gọi chấm dứt việc xét nghiệm COVID-19 trên diện rộng để nước Anh có thể bắt đầu sống chung với virus.
Giáo sư Andrew Pollard là người đứng đầu Oxford Vaccine Group, đồng thời giữ chức Chủ tịch Ủy ban Hỗn hợp về Tiêm chủng (JCVI) của Anh – ủy ban độc lập tư vấn về tiêm chủng.
Các chuyên gia về virus corona cho biết, đã đến lúc phải chấp nhận rằng không có cách nào để ngăn ngừa sự lây lan của virus trong toàn bộ dân chúng và việc kiểm soát những người có triệu chứng nhẹ không còn hữu hiệu nữa.
Giáo sư Andrew nói: “Chúng ta không có bất cứ thứ gì có thể ngăn chặn sự lây nhiễm, vì vậy, tôi nghĩ rằng chúng ta đang ở tình huống không thể có khả năng đạt được miễn dịch cộng đồng, và tôi nghi ngờ rằng virus sẽ tạo ra một biến thể mới thậm chí còn lây nhiễm mạnh hơn với những ai đã chích ngừa".
Các phân tích từ Cơ quan Y tế Công cộng Anh (Public Health England - PHE) cho thấy, những người đã chích ngừa vắc xin phòng virus có tải lượng virus tương tự như những người chưa được tiêm chủng và có thể bị lây nhiễm.
Giáo sư Paul Hunter tại Đại học East Anglia và là chuyên gia về các bệnh truyền nhiễm đưa ra ý kiến: “Khái niệm miễn dịch cộng đồng là không thể đạt được bởi vì chúng ta biết rằng dịch bệnh sẽ lây lan ở những quần thể chưa được chích ngừa và dữ liệu mới nhất cho thấy hai liều [vắc xin] có lẽ chỉ có 50% khả năng bảo vệ khỏi sự lây nhiễm".
“Chúng ta cần phải chuyển từ việc báo cáo sự lây nhiễm sang báo cáo con số người bị nhiễm virus thực sự. Nếu không, chúng ta sẽ tự làm mình sợ hãi với những con số rất cao nhưng không biến thành gánh nặng bệnh tật", Giáo sư Paul nói.
Bộ trưởng Y tế Anh - Sajid Javid xác nhận các mũi tiêm nhắc lại liều thứ ba sẽ được chích ngừa trong tháng 9 tới. Tuy nhiên, Giáo sư Pollard lập luận rằng, Anh có thể liên tục tiêm chủng cho người dân nhưng không mang lại lợi ích sức khỏe thực sự nếu tiếp tục xét nghiệm hàng loạt.
Ông nói: “Tôi nghĩ rằng khi chúng ta nhìn vào dân số trưởng thành trong tương lai, nếu chúng ta tiếp tục theo đuổi xét nghiệm cộng đồng và lo lắng về những kết quả này, chúng ta rốt cuộc sẽ rơi vào tình huống mà chúng ta sẽ liên tục bị thúc đẩy để xét nghiệm và đối phó với điều gì đó không thể quản lý được”. “Việc này cần được chuyển hướng sang thử nghiệm lâm sàng, trong đó những người tham gia sẵn sàng được xét nghiệm, điều trị và quản lý, thay vì xét nghiệm cộng đồng trên diện rộng…”
Ghi nhận tại TP. HCM, mặc dù đã giãn cách xã hội đã gần 3 tháng (từ ngày 31/5) nhưng số F0 được phát hiện trong cộng đồng vẫn chiếm tới hơn 80%, thậm chí đến ngày 28/8 tăng đến 90,7% số ca mắc mới. Giới chức thành phố lý giải rằng “điều này nằm trong kịch bản ứng phó của ngành y tế”. Đó là kết quả của việc truy vết nhằm tách sạch F0 khỏi cộng đồng.
Theo thống kê sơ bộ ngày 28/8 của Bộ Y tế về tình trạng lâm sàng của bệnh nhân đang điều trị, có 79,4% không có triệu chứng lâm sàng hoặc triệu chứng nhẹ; 9,2% có triệu chứng nhẹ, tỉ lệ bệnh nhân nặng, nguy kịch là 11,5%.
Nếu nhóm bệnh nhân không triệu chứng hoặc triệu chứng nhẹ được chăm sóc tốt tại nhà và y tế cơ sở, bệnh nhân chuyển nặng sẽ giảm và từ đó giảm được tỉ lệ tử vong.
Hôm 29/8, Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính chủ trì hội nghị trực tuyến về tình hình dịch COVID-19 với 20 tỉnh, thành, 209 quận, huyện, thị xã; 1.060 xã, phường, thị trấn.
Ông Chính cho rằng, tình hình dịch bệnh COVID-19 trên thế giới và khu vực vẫn diễn biến phức tạp, khó lường, khó dự báo, kể cả tại các nước có tiềm lực hàng đầu, Việt Nam cũng không ngoại lệ. Do đó, Việt Nam cần xác định và sẵn sàng tư tưởng chung sống, thích ứng với tình hình mới của dịch bệnh; đồng thời thực hiện các biện pháp, kiểm soát dịch bệnh nghiêm ngặt, không để kéo dài giãn cách xã hội.
Ông Phạm Minh Chính đã chấp nhận “hy sinh kinh tế, giãn cách thì phải sớm đạt mục tiêu kiềm chế dịch bệnh”.
Theo thống kê của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, hoạt động sản xuất kinh doanh đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi dịch COVID-19.
Trong 7 tháng đầu năm 2021, đã có tới 79.673 doanh nghiệp rút khỏi thị trường (tăng 25,5% so với cùng kỳ năm trước). Đáng lưu ý, nhiều doanh nghiệp lớn cũng đang rút lui khỏi thị trường. Trong đó, doanh nghiệp tạm dừng kinh doanh có quy mô vốn 20 - 50 tỉ đồng tăng 45,3%; quy mô vốn 50 - 100 tỉ đồng tăng 23,4%; quy mô vốn trên 100 tỉ đồng tăng 32,3%.
Hiệp hội Doanh nghiệp Dịch vụ Logistics Việt Nam cho biết, các doanh nghiệp đang bị đứt nguồn tiền bởi thiệt hại quá lớn. Chỉ riêng chi phí xét nghiệm thôi cũng rất khủng khiếp. Chẳng hạn, một công ty có 150 lái xe, hàng tháng phải chi trả hơn 300 triệu đồng phí xét nghiệm các loại. Việc này ước tính gây thiệt hại ít nhất 100 tỉ đồng/ngày cho các doanh nghiệp thành viên hiệp hội.
Kinh tế Việt Nam đang kiệt quệ. Giống như một con thuyền bị thủng nhiều chỗ, vá chỗ này, nước tràn vào chỗ kia. Người dân chờ kịch bản sống chung với virus Corona Vũ Hán của Chính phủ - một kịch bản chi tiết, không “đánh đùng", không “vá víu” chồng chéo.
Đặng Hiếu
https://img.ntdvn.com/2021/06/ntdvn_tiem-vaccine-tai-nha-thi-dau-phu-tho-tphcm-1.jpg
TP. HCM tổ chức tiêm vắc xin phòng COVID-19 tại nhà thi đấu Phú Thọ, quận 11, ngày 25/6. (Ảnh: Bạch Lâm)
Một kịch bản “vá víu" cùng quyết sách “đánh đùng" không được nghiên cứu và tính toán kỹ lưỡng, thiếu tham vấn từ các chuyên gia có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực chuyên môn, sẽ làm cạn kiệt thêm sức chịu đựng và bào mòn tâm lý của người dân sau một thời gian dài giãn cách xã hội. Điều này sẽ gây nên những bất ổn âm ỉ trong cộng đồng.
Làn sóng dịch COVID-19 thứ 4 tại Việt Nam đã trải qua hơn 120 ngày kể từ ngày 27/4. Mặc dù nhiều tỉnh, thành đã áp dụng các biện pháp giãn cách xã hội với nhiều cấp độ tăng cường nhưng số ca mắc mỗi ngày vẫn chưa có dấu hiệu suy giảm.
Việt Nam được cho là đã thành công trong chiến lược phòng dịch COVID-19 ở làn sóng dịch vào năm 2020. Đến làn sóng thứ 4 này, nhiều biến chủng virus mới xuất hiện, đặc biệt là chủng biến thể Delta với đặc tính lây lan nhanh, chiến lược truy vết, khoanh vùng, cách ly của Việt Nam dường như đang bị suy giảm hiệu quả.
Từ mốc 1.102 ca mắc được ghi nhận vào ngày 5/7, số ca mắc mỗi ngày có xu hướng tăng dần. Từ ngày 19/8 đến nay, số ca mắc mới đều ghi nhận ở mức hơn 10.000 ca mỗi ngày.
Tâm dịch trong đợt dịch thứ 4 di chuyển dần từ Hà Nam, Đà Nẵng, Hà Nội đến các địa phương có nhiều khu công nghiệp như: Bắc Ninh, Bắc Giang, rồi tới TP. HCM bắt đầu giãn cách xã hội từ ngày 31/5. Số ca mắc tăng nhanh từ TP. HCM lan nhanh ra các tỉnh, thành lân cận, biến ba tỉnh: Bình Dương, Long An, Đồng Nai thành ba “điểm nóng" cùng với các tỉnh, thành khác ở khu vực phía Nam.
Dịch bệnh càng kéo dài càng cho thấy nhiều bất ổn trong chính sách ứng phó với dịch bệnh của Việt Nam, bộc lộ nhiều quy định không đồng nhất từ Trung ương tới địa phương. Đặc biệt, sự thay đổi chính sách quá nhanh và manh mún đã gây nên nhiều bất cập, khiến doanh nghiệp và người dân tại nhiều tỉnh, thành rơi vào tình cảnh khốn đốn.
Quyết sách “đánh đùng", “thủng ở đâu vá chỗ đó"
Tại vùng dịch lớn nhất là TP. HCM, nhiều quyết sách được đưa ra theo chiến lược “đánh đùng": “đùng một cái trong đêm”; “đúng một cái sau một ngày"; sáng ra văn bản, chiều ra văn bản thu hồi văn bản buổi sáng, đến tối ra văn bản thu hồi hai văn bản trong sáng và chiều cùng ngày...
Mỗi một quyết sách “đánh đùng" không được nghiên cứu và tính toán kỹ lưỡng, thiếu tư vấn bởi các chuyên gia có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực chuyên môn sẽ làm cạn kiệt thêm sức chịu đựng và bào mòn tâm lý của người dân đã trải qua gần 3 tháng giãn cách xã hội.
Việt Nam đã lên kế hoạch hành động cho kịch bản dự báo khoảng 10.000 ca mắc COVID-19 vào tháng 5, kịch bản tăng lên 30.000 ca vào tháng 6.
Tuy nhiên, ngay ở kịch bản ứng phó với 30.000 ca mắc COVID-19, chiến lược chỉ tập trung vào việc truy vết, khoanh vùng và cách ly tập trung, dường như “để ngỏ" việc dự phòng chi tiết về cung ứng lương thực - thực phẩm, an sinh xã hội…
Khiếm khuyết này đã bị “chọc thủng" trước sự xuất hiện bất ngờ của biến thể Delta có tốc độ lây lan nhanh. Số ca mắc COVID-19 được ghi nhận tại Việt Nam tính đến ngày 29/8 lên đến 435.132 ca (gấp hơn 43 lần so với kịch bản đầu tiên) chỉ sau 4 tháng mặc dù TP. HCM và các tỉnh, thành phía Nam đã áp dụng biện pháp cách ly xã hội theo nhiều cấp độ tăng cường.
Tốc độ lây lan quá nhanh của chủng biến thể mới khiến nhiều chuỗi lây nhiễm mất dấu F0.
Biến thể Delta được ghi nhận là biến thể không có độ nguy hiểm gây chết người cao nhưng có tốc độ lây lan nhanh, khiến hệ thống y tế quá tải, không chữa trị kịp thời cho bệnh nhân mắc COVID-19 và các bệnh nhân cấp cứu khác, khiến số ca tử vong trực tiếp do COVID-19 và các nguyên nhân khác tăng cao.
Tỉ lệ bệnh nhân tử vong do COVID-19 của Việt Nam được Bộ Y tế cập nhật trong bản tin hàng ngày ở mức thấp hơn hoặc tương đương với thế giới đến ngày 24/8. Từ ngày 25/8, tỉ lệ này của Việt Nam bắt đầu cao hơn so với tỉ lệ tử vong do COVID-19 trên thế giới. Chỉ số này của Việt Nam ở mức 2,4 - 2,5%, trong khi thế giới là 2,1%.
Trước áp lực về lương thực, thực phẩm cùng gánh nặng kinh tế khi không thể đi làm, không có thu nhập, từ trung tuần tháng 7 đến đầu tháng 8, sau gần hai tháng TP. HCM giãn cách xã hội theo Chỉ thị 15, Chỉ thị 16, người dân các tỉnh, thành đã lũ lượt tự đi xe máy về quê. Đoàn người bỏ lại mọi thứ, mang theo gia đình trốn chạy khỏi “vùng đất hứa" trong đêm để lại nhiều ám ảnh.
Tới ngày 15/8, tỉnh Ninh Thuận cho biết, trong hơn 2.000 người dân đi xe máy từ TP. HCM và các tỉnh phía Nam về quê có hơn 400 người dương tính với SARS-CoV-2. Tình huống này khiến hệ thống y tế của tỉnh Ninh Thuận không thể ứng phó được, buộc tỉnh phải gửi công văn khẩn cấp “nhờ" hai tỉnh Đồng Nai và Bình Thuận trợ giúp.
Ninh Thuận nhờ tỉnh Đồng Nai “giữ chân", chăm sóc người dân Bình Thuận tại Đồng Nai, nhờ Bình Thuận kiểm soát các chốt nghiêm ngặt, không để người dân Ninh Thuận từ các địa phương phía Nam có dịch được qua chốt trở về Ninh Thuận cho đến khi hết giãn cách xã hội.
Tỉnh Hà Tĩnh cũng ghi nhận tình trạng tương tự. Hôm 20/8, tỉnh Hà Tĩnh ghi nhận 13 ca mắc COVID-19 mới, trong đó có 8 người tự đi về từ các tỉnh phía Nam và 1 người đi về từ tỉnh Bình Dương bằng máy bay ngày 8/8.
Dân có gạo nhưng không thể nấu thành cơm, chuỗi logistic đứt gãy
Việc cấp Giấy đi đường cùng các “giấy phép con" khác nhau tại mỗi tỉnh thành khiến Bộ NN&PTNT phải kêu lên không tiêu thụ được nông sản trong khi giá vật tư đầu vào như: thú y, thức ăn gia súc, phân bón… tăng cao. Bộ Công Thương kêu chuỗi cung ứng hàng hoá, logistic bị đứt gãy.
Nhu cầu về lương thực, thực phẩm cung ứng cho TP. HCM trong thời gian giãn cách xã hội đã không được tính toán kỹ từ trước. “Bầu sữa" từ vựa lúa miền Tây không những không thể tiếp tế được hiệu quả cho TP. HCM mà còn bị đổ bỏ, không thể tiêu thụ được bởi những quy định giãn cách liên tỉnh.
Tại TP. HCM, chỉ trong ba ngày: 22, 23 và 24/8, Sở Công Thương loay hoay với “trái banh" giấy đi đường, “đá qua” UBND các quận, huyện, TP. Thủ Đức rồi “bẻ lái” về Công an thành phố. Các quy định này khiến doanh nghiệp và người dân bối rối, không kịp biết phải xin giấy đi đường ở đâu, thủ tục đăng ký và hiệu lực như thế nào.
Hàng hoá không thể lưu thông. Nông sản không thể xuất khẩu. Người dân có gạo nhưng không thể nấu thành cơm vì nhà hết gas, cửa hàng gas không thể đi giao hàng vì chờ được cấp giấy đi đường.
Với quy định cấp giấy đi đường nghiêm ngặt hơn, ngay cả nhiều công ty thiết bị y tế cũng không thể hoạt động và cung ứng vật tư y tế như: khí oxy, bình oxy, máy tạo oxy, máy giúp thở, máy ECMO, hoá chất xét nghiệm… cho các bệnh viện, các bệnh nhân mắc COVID-19 đang nguy kịch tại nhà.
Chuỗi cung ứng hàng hoá thiết yếu thêm bế tắc
Một việc tưởng chừng bình thường như đi chợ cũng cho thấy một kịch bản “vá víu" khác. Bộ đội “đi chợ hộ” cho 2,1 triệu hộ dân TP. HCM từ ngày 23/8 là sự thiếu chuyên nghiệp trong việc quản lý và vận hành chuỗi cung ứng.
Trong khi thành phố có khả năng huy động được 25.000 shipper chuyên nghiệp hoạt động được quản lý theo các phần mềm ứng dụng thì bộ đội từ Hà Nội, Quân khu 7 được huy động để lên đơn, vận đơn và giao hàng thủ công. Chưa tính đến việc các quân nhân được điều chuyển từ các tỉnh, thành khác về không thông thuộc đường đi ngõ, hẻm ở TP. HCM, phải đi cùng người phụ trách tổ dân phố.
Sau 5 ngày, đến ngày 28/8, Sở Công Thương TP. HCM đề xuất cho dịch vụ shipper hoạt động trở lại và hoạt động liên quận, được hoạt động trong cả “vùng đỏ" ở TP. Thủ Đức và 7 quận, huyện khác.
Theo thống kê của Sở Công Thương TP. HCM, tính đến 0h ngày 28/8, thành phố có 17.449 shipper đã tiêm vắc xin mũi 1 tại khu vực 22 quận, huyện và TP. Thủ Đức. Mỗi shipper có thể giao 20 - 25 đơn hàng/ngày. Nếu huy động được 25.000 shipper, lực lượng này có thể phục vụ nhu cầu mua sắm của khoảng 500.000 - 625.000 hộ gia đình.
Vậy là quyết sách “đánh đùng" vòng đi rồi lại vòng về. Mặc dù hoàn cảnh ứng phó với dịch COVID-19 cùng biến thể Delta đặt ra những tình huống khẩn cấp chưa từng có, nhưng nếu như các cơ quan chức năng có thể tham vấn từ nhiều chuyên gia y tế và các chuyên gia trong lĩnh vực ngành nghề khác, thì các quyết sách có thể được hoàn thiện, đa diện hơn, từ đó giúp giữ sức dân và giảm tải được nhiều chi phí hơn.
Trước những diễn biến dịch bệnh phức tạp tại TP. HCM và các tỉnh, thành phía Nam, TP. Hà Nội đã có những phản ứng nhanh, sớm và mạnh hơn trong chiến lược phòng dịch.
Hà Nội đã áp dụng cách ly xã hội từ 6h sáng ngày 24/7 khi thành phố ghi nhận 689 trường hợp dương tính với SARS-CoV-2 và tiếp tục thêm hai lần kéo dài thời gian giãn cách xã hội đến ngày 6/9.
Hôm 28/8, Sở GTVT TP. Hà Nội đã lên phương án huy động hơn 3.000 phương tiện vận tải cho kịch bản thành phố có hơn 30.000 ca mắc COVID-19. Theo phương án dự phòng, Sở GTVT Hà Nội lên kế hoạch chi tiết số lượng phương tiện vận tải cần huy động cho từng công việc cụ thể trong tình huống dịch bệnh phát sinh.
Có vẻ như, Hà Nội “đi sau" đã đúc rút được thêm nhiều bài học kinh nghiệm và lên kịch bản ứng phó sớm hơn.
Mặc dù vậy, Việt Nam dường như vẫn còn thiếu một kịch bản nữa.
Có thể “sống chung” với virus Corona Vũ Hán hay không?
Hôm 11/8, tờ Sydney Morning Herald đưa tin, một trong những chuyên gia tham gia phát triển vắc xin AstraZeneca - Giáo sư Andrew Pollard cho biết, biến thể Delta đã phá huỷ cơ hội đạt được miễn dịch cộng đồng. Giáo sư Pollard cũng kêu gọi chấm dứt việc xét nghiệm COVID-19 trên diện rộng để nước Anh có thể bắt đầu sống chung với virus.
Giáo sư Andrew Pollard là người đứng đầu Oxford Vaccine Group, đồng thời giữ chức Chủ tịch Ủy ban Hỗn hợp về Tiêm chủng (JCVI) của Anh – ủy ban độc lập tư vấn về tiêm chủng.
Các chuyên gia về virus corona cho biết, đã đến lúc phải chấp nhận rằng không có cách nào để ngăn ngừa sự lây lan của virus trong toàn bộ dân chúng và việc kiểm soát những người có triệu chứng nhẹ không còn hữu hiệu nữa.
Giáo sư Andrew nói: “Chúng ta không có bất cứ thứ gì có thể ngăn chặn sự lây nhiễm, vì vậy, tôi nghĩ rằng chúng ta đang ở tình huống không thể có khả năng đạt được miễn dịch cộng đồng, và tôi nghi ngờ rằng virus sẽ tạo ra một biến thể mới thậm chí còn lây nhiễm mạnh hơn với những ai đã chích ngừa".
Các phân tích từ Cơ quan Y tế Công cộng Anh (Public Health England - PHE) cho thấy, những người đã chích ngừa vắc xin phòng virus có tải lượng virus tương tự như những người chưa được tiêm chủng và có thể bị lây nhiễm.
Giáo sư Paul Hunter tại Đại học East Anglia và là chuyên gia về các bệnh truyền nhiễm đưa ra ý kiến: “Khái niệm miễn dịch cộng đồng là không thể đạt được bởi vì chúng ta biết rằng dịch bệnh sẽ lây lan ở những quần thể chưa được chích ngừa và dữ liệu mới nhất cho thấy hai liều [vắc xin] có lẽ chỉ có 50% khả năng bảo vệ khỏi sự lây nhiễm".
“Chúng ta cần phải chuyển từ việc báo cáo sự lây nhiễm sang báo cáo con số người bị nhiễm virus thực sự. Nếu không, chúng ta sẽ tự làm mình sợ hãi với những con số rất cao nhưng không biến thành gánh nặng bệnh tật", Giáo sư Paul nói.
Bộ trưởng Y tế Anh - Sajid Javid xác nhận các mũi tiêm nhắc lại liều thứ ba sẽ được chích ngừa trong tháng 9 tới. Tuy nhiên, Giáo sư Pollard lập luận rằng, Anh có thể liên tục tiêm chủng cho người dân nhưng không mang lại lợi ích sức khỏe thực sự nếu tiếp tục xét nghiệm hàng loạt.
Ông nói: “Tôi nghĩ rằng khi chúng ta nhìn vào dân số trưởng thành trong tương lai, nếu chúng ta tiếp tục theo đuổi xét nghiệm cộng đồng và lo lắng về những kết quả này, chúng ta rốt cuộc sẽ rơi vào tình huống mà chúng ta sẽ liên tục bị thúc đẩy để xét nghiệm và đối phó với điều gì đó không thể quản lý được”. “Việc này cần được chuyển hướng sang thử nghiệm lâm sàng, trong đó những người tham gia sẵn sàng được xét nghiệm, điều trị và quản lý, thay vì xét nghiệm cộng đồng trên diện rộng…”
Ghi nhận tại TP. HCM, mặc dù đã giãn cách xã hội đã gần 3 tháng (từ ngày 31/5) nhưng số F0 được phát hiện trong cộng đồng vẫn chiếm tới hơn 80%, thậm chí đến ngày 28/8 tăng đến 90,7% số ca mắc mới. Giới chức thành phố lý giải rằng “điều này nằm trong kịch bản ứng phó của ngành y tế”. Đó là kết quả của việc truy vết nhằm tách sạch F0 khỏi cộng đồng.
Theo thống kê sơ bộ ngày 28/8 của Bộ Y tế về tình trạng lâm sàng của bệnh nhân đang điều trị, có 79,4% không có triệu chứng lâm sàng hoặc triệu chứng nhẹ; 9,2% có triệu chứng nhẹ, tỉ lệ bệnh nhân nặng, nguy kịch là 11,5%.
Nếu nhóm bệnh nhân không triệu chứng hoặc triệu chứng nhẹ được chăm sóc tốt tại nhà và y tế cơ sở, bệnh nhân chuyển nặng sẽ giảm và từ đó giảm được tỉ lệ tử vong.
Hôm 29/8, Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính chủ trì hội nghị trực tuyến về tình hình dịch COVID-19 với 20 tỉnh, thành, 209 quận, huyện, thị xã; 1.060 xã, phường, thị trấn.
Ông Chính cho rằng, tình hình dịch bệnh COVID-19 trên thế giới và khu vực vẫn diễn biến phức tạp, khó lường, khó dự báo, kể cả tại các nước có tiềm lực hàng đầu, Việt Nam cũng không ngoại lệ. Do đó, Việt Nam cần xác định và sẵn sàng tư tưởng chung sống, thích ứng với tình hình mới của dịch bệnh; đồng thời thực hiện các biện pháp, kiểm soát dịch bệnh nghiêm ngặt, không để kéo dài giãn cách xã hội.
Ông Phạm Minh Chính đã chấp nhận “hy sinh kinh tế, giãn cách thì phải sớm đạt mục tiêu kiềm chế dịch bệnh”.
Theo thống kê của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, hoạt động sản xuất kinh doanh đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi dịch COVID-19.
Trong 7 tháng đầu năm 2021, đã có tới 79.673 doanh nghiệp rút khỏi thị trường (tăng 25,5% so với cùng kỳ năm trước). Đáng lưu ý, nhiều doanh nghiệp lớn cũng đang rút lui khỏi thị trường. Trong đó, doanh nghiệp tạm dừng kinh doanh có quy mô vốn 20 - 50 tỉ đồng tăng 45,3%; quy mô vốn 50 - 100 tỉ đồng tăng 23,4%; quy mô vốn trên 100 tỉ đồng tăng 32,3%.
Hiệp hội Doanh nghiệp Dịch vụ Logistics Việt Nam cho biết, các doanh nghiệp đang bị đứt nguồn tiền bởi thiệt hại quá lớn. Chỉ riêng chi phí xét nghiệm thôi cũng rất khủng khiếp. Chẳng hạn, một công ty có 150 lái xe, hàng tháng phải chi trả hơn 300 triệu đồng phí xét nghiệm các loại. Việc này ước tính gây thiệt hại ít nhất 100 tỉ đồng/ngày cho các doanh nghiệp thành viên hiệp hội.
Kinh tế Việt Nam đang kiệt quệ. Giống như một con thuyền bị thủng nhiều chỗ, vá chỗ này, nước tràn vào chỗ kia. Người dân chờ kịch bản sống chung với virus Corona Vũ Hán của Chính phủ - một kịch bản chi tiết, không “đánh đùng", không “vá víu” chồng chéo.
Đặng Hiếu