Bài Học Thương Nhau

[giavui]

Bài Học Thương Nhau

Thẩm Thệ Hà


MỤC LỤC [−]

I. Hàm râu Lưu Bị
II. Bài học thương nhau
Vị tiểu anh hùng thành Hạt Lem

Phần thứ nhứt

Hàm râu Lưu Bị

Hôm nay, Keo đi học thật sớm. Vừa ra đến bờ đê, nó đã thấy bé Nga từ trong lũy tre xanh tung tăng chạy ra, hí hởn như có điều gì vui thích lắm. Nga reo lên:

- Keo ơi, chờ Nga đi với.

Keo đứng lại đợi. Nga tiến lên đi song song cạnh Keo, môi chúm chím cười. Keo hỏi:

- Nga thuộc bài không?

- Không, nhưng lát nữa vào lớp, Nga đọc qua vài lượt là thuộc. Còn Keo?

- Đêm qua đi coi hát về buồn ngủ muốn chết, còn thì giờ đâu mà học...

- Không sao đâu, để Nga nhắc cho.

Keo có vẻ lo lắng:

- Nếu thầy bắt được?

- Thì quỳ gối hết cả hai chớ sao.

Nga vừa nói vừa đưa tay vén mái tóc bị gió đưa phất phơ trước trán. Đôi má nó phinh phính, ửng đỏ. Mắt nó long lanh, sáng ngờ.

Keo cảm động nói:

- Nga không sợ các bạn cười à?

- Không.

Keo muốn nói một lời cám ơn, nhưng nó không biết nói thế nào cho Nga vừa lòng. Nó chợt nhớ đến mấy quả mận nó nhịn ăn để dành cho Nga. Nó lật đật mở chiếc cặp bằng đệm, lấy ra ba quả mận hồng hồng. Nó trao hết cho Nga:

- Mận ngon lắm, Nga ăn đi.

Nga tiếp lấy, mân mê trên tay:

- Mận ở đâu mà lớn thế này?

- Của má Keo cho hôm qua đấy.

- Anh ăn chưa?

Keo chưa ăn trái nào, nhưng nó làm bộ như đã ăn rồi bằng cách chép miệng thỏa mãn:

- Ăn một bụng, ngon ghê!

Nga cười, chìa cho nó một trái:

- Anh ăn nữa với Nga cho vui.

Nó không muốn nhận, nhưng sợ Nga buồn, nó đưa tay cầm lấy quả mận cắn một miếng, miệng chắp chắp một cách ngon lành. Nga chưa ăn mà cũng đã thấy ngon, lòng nó rộn ràng vui sướng lạ.

Hai đứa đến trường vừa khi tiếng trống vang lên báo giờ vào học. Cả hai học chung lớp Nhì trường tiểu học. Nga ngồi đầu bàn, Keo bàn thứ bảy, vì Keo là trai lại lớn hơn Nga một tuổi nên phải ngồi phía sau. Trước khi bước vào, Nga còn dặn khẽ:

- Lát nữa có trả bài, nhớ lắng nghe Nga nhắc đa.

Keo không nói gì, lặng lẽ về chỗ ngồi. May mắn thay, hôm ấy thầy không kêu Nga và Keo lên trả bài Sử ký. Keo ngồi hồi hộp muốn chết, mắt cứ lấm lét nhìn thầy. Nga thì cứ cúi gầm đầu vào tập. Tiếng trống ra giờ chơi giải thoát cho cả hai.

Keo ra sân, thấy Nga đang liến thoắng chuyện trò cùng các bạn trai lẫn gái. Chúng ngồi chùm nhum đâu mặt vào nhau như ngồi ăn cỗ. Keo cũng ráp vào, ngồi đối diện với Nga. Một bên trai một bên gái. Thắng Mẹo nói, giọng khàn khàn:

- Đêm qua, gánh bầu Kim diễn tuồng Chung Vô Diệm, tao thấy thương ông vua ghê, ông vua gì mà lấy cái bà xấu như quỷ dọa xoa.

Nga bĩu môi nói:

- Xí, về sau người ta cởi lớp đẹp như tiên. Tao thương bà ta khi bị đày vào cái lò gạch, đêm đêm ở một mình chắc bả sợ ma thấy mồ.

Con Liên cười to nói:

- Mày dốt quá, bả bị đày vào lãnh cung, chớ đâu phải vào cái lò gạch.

Con Tèo tiếp:

- Bả có phép thần thông sợ gì ma.

Thằng Mít xen vào:

- Tao đợi bả chun vào cái "vịm" mà đợi mãi đến vãn cũng không thấy bả chun vào. Gánh hát quảng cáo dốc tổ.

Cả bọn cười rùm lên, làm cho thằng Mít ngơ ngác không hiểu chúng cười gì. Thằng Keo đề nghị:

- Lát nữa tan học, mình về ngang rạp hát coi bả có chun vào "vịm" chưa.

Nga nhanh nhẩu tiếp:

- Phải rồi, mình ghé xem ông vua đã cạo râu chưa.

Câu chuyện đang ròn rã thì tiếng trống vang lên. Chúng kéo nhau lũ lượt vào lớp. Tan học buổi sáng, Keo cầm đầu các bạn tiến về phía rạp hát. Đến một ngõ rẽ, Keo bỗng nói với các bạn:

- Tụi bây đợi tao một chút.

Nói rồi, nó kéo Nga chạy về phía vườn cây bên cạnh. Một lát, hai đứa chạy về phân phát cho mỗi bạn một ngọn roi chùm ruột. Keo quơ roi trước mặt (tưởng tượng như con ngựa của vị tướng hát bội), miệng oang oang thét lên:

- Nào chúng ta hãy lên đường.

Lũ trẻ cũng bắt chước quơ roi. Đoàn kỵ mã lần lần tiến tới. Rạp hát đã hiện trước mặt chúng. Keo dẫn các bạn về phía hậu trường. Áo, mão, râu ria treo la liệt trên vách đất. Chúng trố mắt nhìn. Từ bên trong, một người đàn ông bước ra, mặt mét chằng, môi thâm sì, nhìn chúng với cặp mắt trìu mến.

Keo kề tai Nga nói nhỏ:

- Ông vua hồi hôm đó.

- Sao anh biết?

- Nga cứ hỏi thử ổng xem.

Nga không tin. Ông vua hồi hôm trông oai vệ, đâu có lừ đừ kỳ cục như vậy. Nó ngây thơ hỏi:

- Ông ơi, có phải hồi hôm ông làm vua không?

Người đàn ông vuốt tóc bé Nga, vui vẻ đáp:

- Phải đó, mà cháu hỏi làm gì?

- Ông làm vua hay quá, bộ râu của ông đẹp quá!

Nó nhìn mấy bộ râu treo tòn ten, láu lỉnh hỏi:

- Bộ râu ông mang hồi hôm là bộ râu nào hở ông?

Người đàn ông chỉ lên vách:

- Đó, bộ râu ba chòm đó.

Keo lấy chiếc roi chùm ruột, đếm lia:

- Một, hai, ba, râu ba chòm đẹp quá. Phải mình được một bộ mang chơi hén Nga?

Rồi nó lại quơ chiếc roi chỉ sang mấy hàm râu bên cạnh:

- Râu này là râu ria của ông đội mũ nhà vuông, râu này là râu quắn của ông mặt lọ nồi.

Người đàn ông bật cười:

- Bậy nà, đó là râu văn và râu võ.

Nga cười mủm mỉm rất dễ thương:

- Râu mà cũng biết văn, biết võ nữa sao ông?

Cả bọn cười ồ. Keo lém lỉnh nói:

- Tối nay ông dẫn tụi con vào coi nha ông? Tối nay hát tuồng gì hở ông?

- Ừ, các cháu đến xem. Tối nay hát tuồng Tam Quốc, tuồng ruột đó đa.

Lũ trẻ cúi chào rồi kéo nhau đi. Người đàn ông đứng nhìn theo, vui lây cái vui hồn nhiên của lũ trẻ.

° ° °

Trời vừa sụp tối, tiếng trống từ rạp hát đã vang lên dồn dập như kêu mời, thúc giục những người mê hát trong làng. Trời sáng trăng, dân làng kéo nhau đi xem tấp nập.

Keo và Nga đến nơi đã thấy các bạn đang đứng lóng ngóng trước rạp. Thằng Mít càu nhàu:

- Ông vua đẩy cây tụi mình rồi.

Con Nga chặt lưỡi tiếc rẽ:

- Chắc ổng bận vẽ mặt, mang râu.

Thằng Keo nói:

- Không cần có ổng, tụi bây cứ theo tao.

Nó dẫn lũ trẻ lần ra phía sau rạp tối om, chỉ cái lỗ chó mà nó để ý từ lâu:

- Tao chun vào trước, nếu êm tụi bây lần lượt chun vào sau. Nhớ trườn mình nhè nhẹ nghe hôn?

Nói rồi nó thực hành liền. Nó nằm sát xuống đất, lấy tay vạch lỗ vách cho rộng, chui đầu vào, mình trườn õng ẹo như con rắn... Nga bụm miệng để khỏi bật cười. Coi bộ êm, Nga bắt chước chun theo. Khi cả bọn đã vào bên trong, chúng kéo ra phía trước, chen vào hạng cá kèo.

Tuồng đang tiếp diễn. Tiếng sáo, tiếng cầm, tiếng nhị hòa điệu nhịp nhàng. Keo và Nga đứng cạnh nhau, mắt chăm chăm nhìn lên sân khấu.

Cảnh đền vua. Ông vua đang ngồi trước long án, mặt sáng rỡ, râu ba chòm tha thước uy nghi. Phía dưới, hai hàng bá quan văn võ đang đứng chầu (ngày xưa hát bội chưa có ghế cho quan ngồi). Nga kéo tay Keo, hỏi nhỏ:

- Phải ông Lưu Bị đó không anh?

Keo đáp:

- Chắc là ổng đa.

Trên sân khấu, Lưu Bị đưa tay vuốt râu rất oai vệ, rồi cất tiếng nói lối chậm rãi theo giọng xuân:

"Từ Mê Trước phụng thừa các hạ,

Đã thu dư thám thính Đông Ngô

Để cho ta..."

Nói đến đây, Lưu Bị bỗng hỉnh hỉnh lỗ mũi rồi ách xì một tiếng lớn làm cho khán giả cười rộ lên. Lưu Bị làm nghiêm, cất tiếng oang oang lấn át cả tiếng cười:

"Để cho ta:

Đêm bát ngát lòng lo,

Ngày bâng khuâng dạ tưởng.

Tọa ngọa bất an cẩm trướng,

Bồi hồi..."

Lưu Bị nhăn mặt như "bất an" thật, rồi ách xì... ách xì... ách xì... một hơi liên tiếp làm cho tiếng cười dưới hàng ghế khán giả vang lên gần vỡ rạp.

Nga ôm bụng cười ngặt nghẽo. Thằng Mít la to:

- Lưu Bị cảm gió rồi, cho Lưu Bị uống Át-pi-rinh.

Ông vua ráng trấn tĩnh, đảo mắt, vuốt râu, nhìn bá quan văn võ, giọng ông trở nên thiểu não vô cùng:

"Tọa bất an cẩm trướng,

Bồi hồi mạc cảm sầu tình.

Đã sai Mê Trước thông tin,

Miền Tân Dã sao không trở lại?"

Vừa dứt câu, Lưu Bị lại nhăn mặt, hỉnh hỉnh lỗ mũi... ách xì... ách xì... ách xì...

Khán giả không cười nữa mà rộ lên:

- Trả giấy lại. Cho Lưu Bị vào nghỉ.

- Trả giấy lại.

- Trả giấy lại.

Thằng Mẹo thẹt to.

- Khiêng Lưu Bị vào, khiêng Lưu Bị vào...

Không ai dám khiêng Lưu Bị, nhưng Lưu Bị từ từ áo não bước vào. Màn hạ xuống thật nhanh như muốn ngăn cách sân khấu với cảnh ồn ào náo động bên ngoài.

° ° °

Lũ trẻ kéo nhau ra về, đứa nào cũng được một trận cười ngả nghiêng, ngả ngửa.

Qua phút cười gần bể bụng, Nga bỗng thấy ái ngại cho ông vua. Nó đi bên Keo, bên các bạn mà vẫn lặng thinh, mặc cho các bạn ồn ào bàn tán.

Keo cũng trầm lặng đi, đầu cúi xuống như đếm từng bước chân.

Nga bỗng nói với Keo, giọng như trách:

- Tại anh đó.

Lũ trẻ ngạc nhiên:

- Có chuyện gì vậy, Keo?

Nga đỡ lời cho bạn:

- Có gì đâu, ảnh mua thuốc nhảy mũi thoa vào roi chùm ruột rồi mượn cớ khen râu, ảnh thoa thuốc vào râu, làm ông Lưu Bị ách xì gần hụt hơi.

Lũ trẻ vỡ lẽ càng khoái chí cười to.

Keo vẫn im lặng. Nó nghĩ đến cặp mắt trợn dọc của ông bầu Kim, nó nghĩ đến chén cơm đầy nước mắt của vợ con người kép hát nạn nhân. Lòng nó nao nao hối hận, cổ nó nghẹn ngào không thốt được lời nào.

Riêng Nga, nó nhớ đến cử chỉ hiền từ của người đàn ông ban trưa đưa tay dịu dàng vuốt tóc nó, đôi mắt trìu mến của ông nhìn theo cho đến khi chúng nó khuất qua rặng tre xanh.

Mắt Nga bỗng chớp chớp, rưng rưng...

[giavui]

Phần thứ nhì

Bài học thương nhau
Từ ngày gánh hát bội Bầu Kim dọn đi nơi khác, làng An Tịnh đắm chìm trong bầu không khí tĩnh mịch của những buổi chiều tà. Dân quê, những đêm trăng sáng, thường nhớ đến những tràng trống rộn rã, thúc giục, những giọng hát nam, hát khách của nàng Điêu Thuyền diễm lệ hay chàng Lữ Bố khôi ngô.

Riêng đám học sinh trường tiểu học, cứ mỗi khi ra chơi, chúng vẫn quen tụ họp nơi sân trường để nhắc nhở đến Chung Vô Diệm và Lưu Bị. Trong tâm hồn mỗi đứa trẻ hình như có một thần tượng hát bội. Nhất là Keo và Nga, chúng luôn luôn muốn được lên sân khấu, một đứa oai vệ uốn sợi lông trĩ cong vòng trên chiếc kim khôi, một đứa lộng lẫy trong chiếc áo giáp đầy kim tuyến, mái tóc hình cánh phượng cái trâm vàng lấp lánh.

Keo và Nga nhất định thực hiện điều mơ ước đó. Một hôm, học sinh trường tiểu học An Tịnh xúm nhau đọc một tấm chương trình viết trên giấy học trò với những tuồng chữ gò gẫm nhưng vẫn ẻo lã non nớt của một con bé nào đó trong trường:

Đoàn hát bội tân thời

BẦU NGA

Toàn Nữ Ban

Sáng chúa nhựt này, tại vườn cây ông Cả,

diễn tuồng ruột rất hay:

TRƯNG NỮ VƯƠNG

Có ca vọng cổ và chưng bươm bướm

Ông Cả là ba của bé Nga. Ông có một vườn cây ăn trái phía sau nhà, trồng đủ các loại quít, xoài, mãng cầu, măng cụt. Vườn xum xê đầy bóng mát, bé Nga thường rủ các bạn đến chơi vào những ngày lễ. Chúa nhựt này, ba má Nga đi ăn giỗ ở làng bên, Nga thừa dịp tổ chức buổi hát trong vườn nhà.

Mới chín giờ sáng, lũ trẻ đã tụ tập đầy đủ tại vườn. Tiếng trống con tung... tung vang lên, làm cho lòng chúng càng thêm rộn rã. Sân khấu lộ thiên, chỉ có một bức màn giăng ngang ngăn cách sân khấu với hậu trường. Bức màn ấy chính là cái mền đắp của bé Nga. Toàn nữ ban Bầu Nga gồm có con Liên, con Tèo, con Lặc, con Hợi, con Tý và bé Nga. Con Liên ăn cắp phấn hớt tóc của ba em đem vào cho các bạn dồi mặt. Con Lặc đem giấy bao nhang vào để các bạn thoa môi cho đỏ như son. Con Hợi lấy lá ổi chầm mũ cho các cô đào giả kép. Con Tý mượn đủ khăn lông khăn bàn, khăn tay để các bạn sắm tuồng. Con Tèo lo làm gươm giáo cho đoàn nữ binh của Trưng Trắc.

Tiếng chuông bán cà rem reo lên ba hồi, báo hiệu đến giờ khai diễn. Khán giả đang ồn ào bỗng nhiên im lặng. Từ hậu trường, bé Nga uyển chuyển bước ra. Má phấn, môi hồng, mái tóc lấp lánh mấy vòng chuỗi đủ màu, lưng thắt một chiếc khăn xanh lủng lẳng một thanh kiếm gỗ. Đó là vị anh thư dân tộc: Trưng Trắc. Hai bên có hai thế nữ đứng hầu.

Trống đánh tung... tung...

Trưng Trắc đang nhớ Thi Sách, vẻ mặt u sầu, cất giọng não nùng nói lối:

"Phu quân ôi, như em là:

Nơi trướng gấm sầu tình đoạn đoạn,

Chốn màn loan thảm lụy liên liên.

Giọng sầu quyên thêm gợi lửa phiền,

Ánh mờ nguyệt càng trêu dạ thảm, hề..."

Tiếng trống lại nổi lên một chập. Trưng Trắc ngậm ngùi than thở:

"Vầng trăng ai khéo xẻ làm đôi,

Nửa dạng mờ trông nửa biếng soi.

Mỏi ngóng ngày về tin nhạn vắng,

Hương khuê chích bóng dạ bồi hồi..."

Giọng Nga trầm buồn, gợi cảm. Thằng Keo thấy bạn nó đẹp quá. Giọng hát làm cho lòng nó nao nao. Thằng Mít, thằng Mẹo, thằng Lùn trố mắt nhìn, lỗ tai vảnh lên, mồm hả to như một bầy khỉ đột. Mấy đứa khác đều im lặng lắng nghe.

Nói lối xong, Nga liền cất giọng thanh tao vô bài Vọng cổ hoài lang:

"Từ phu tướng

Cất bước lên đàng

Vào ra luống trông tin chàng..."

Khi Nga vừa ca dứt bản, một tràng pháo tay nổ lên vang dội cả khu vườn. Trưng Vương và hai tì nữ đã đi vào mà tràng pháo tay vẫn chưa chấm dứt. Bọn trẻ ồn ào bàn tán, so sánh bầu Nga với cô đào chánh gánh Bầu Kim. Chúng đang xôn xao, bỗng cánh màn hé mở, bé Nga choàng một chiếc khăn in hình cánh bướm dịu dàng tiến ra giữa sân khấu.

Bọn trẻ im lặng. Con bướm Nga chớp cánh trong một vũ khúc nhẹ nhàng, uyển chuyển. Con bướm lượn qua lươn lại, khi thì đảo cánh, khi thì chớp cánh, khi thì nghiêng mình lên một cội hoa tưởng tượng, khi thì tung bay chờn vờn trên ngọn cỏ cành cây.

Giữa lúc bướm đang mê say trong vũ khúc và bọn trẻ đang thả mộng hồn trong một khung cảnh thần tiên, một tiếng gọi to từ trong nhà vọng ra:

- Nga ơi, vào mẹ biểu, con.

- Chết cha, bà Cả về rồi.

Thằng Keo nhanh trí nói:

- Chắc ông Cả cũng về rồi. Chúng mình rút lui mau.

Nó vừa nói vừa kéo cả bọn chuồn ra ngõ sau vườn. Con bươm bướm hoảng hồn quăng cánh chạy theo:

- Keo ơi, chờ Nga theo với!

° ° °

Liên tiếp mấy tuần, câu chuyện "Con bươm bướm hoảng hồn quăng cánh cùng đoàn nữ binh chạy có cờ" là đầu đề thời sự nóng hổi đầy thú vị của bọn học sinh tinh nghịch. Mỗi lần nghe chúng trêu ghẹo, Nga bẽn lẽn đỏ mặt, chỉ còn biết đưa mắt cầu cứu với Keo. Thằng Keo biết ý càng trêu thêm:

- Để mình phải hỏi lại thầy.

- Hỏi gì mậy?

Keo cười hóm hỉnh:

- Hỏi coi bà Trưng có hóa bướm hay không?

Lũ trẻ lại được dịp reo lên làm Nga và bọn con gái giận dỗi bỏ đi.

Vài hôm sau, bọn trẻ lại chuyền tay nhau một tấm chương trình vô cùng hấp dẫn:

Gánh hát bội cải cách

BẦU KEO

Toàn Nam Ban

Vào ngày lễ Phục Sinh, tại lớp Nhì trường tiểu học đúng 9 giờ sáng, bổn ban long trọng khai trương vở tuồng đầy hỉ, nộ, ái, ố:

TAM KHÍ CHÂU DU

Đánh võ Tàu - Hộc máu thiệt.

Bổn ban kính thỉnh

Toàn nam ban Bầu Keo gồm có thằng Mẹo, thằng Mít, thằng Rô, thằng Nhái, thằng Sáu và thằng Keo. Cuộc phân công rất hoàn bị. Thằng Keo làm thầy tuồng vừa đóng vai chính. Thằng Rô, thằng Sáu giả gái. Thằng Nhái cầm cờ chạy hiệu. Thằng Mít thủ vai Khổng Minh. Ban nhạc gồm có thằng Tửng đánh trống, thằng Tư đánh chụp chỏa theo điệu nhạc bắc cấu của Trung Hoa.

Đúng chín giờ, khán giả tí hon đã bu đầy cả lớp, trong ấy có cả bọn Nga. Chúng cười đùa, bàn tán xôn xao. Vì là lớp học nên khán giả có băng ngồi và sân khấu cũng được trang bị đàng hoàng hơn.

Tiếng trống, tiếng chụp chỏa vang lên từng chập. Khi dàn nhạc ngưng hòa tấu, ba hồi chuông cà rem rung lên lanh lảnh. Khán giả đều im lặng chờ đợi...

Điệu nhạc bắc cấu giả lại nổi lên. Từ hậu trường, hai tên quân chạy ra đứng hai bên, chờ đợi chủ tướng. Với dáng điệu oai phong lẫm liệt, Châu Du từ từ tiến ra, chân bước nhịp nhàng theo điệu nhạc.

Nga kéo con Liên nói nhỏ:

- Anh Keo đó, để lát nữa coi ảnh hộc máu.

Con Liên toan nói, bỗng nghe tiếng "suỵt, suỵt" gần đó, nó đành lặng im, mày nhíu lại lộ vẻ bực tức.

Trên sân khấu, Châu Du đầu đội mão kim khôi bằng lá mít, gần hai bông lau làm lông trĩ. Mặt trắng toát và môi đỏ như thoa son. Mình mặc áo ngắn, buộc chiếc khăn màu sặc sỡ ngang lưng, buông xõa hai khăn xuống tận gối.

Châu Du múa vài điệu theo nhịp trống dồn dập rồi cất giọng hùng hồn nói lối theo giọng xuân:

"Trấn lục khẩu vang danh Lũng quân,

Thống hùng sư oai chấn Đông Ngô.

Thủ Sài Tang bát thập nhứt châu.

Quyền Đô đốc tánh Châu Công Cẩn.

Võ rõ thông tám trận,

Văn lão thuộc binh thơ.

Chẳng nhường ai đầu ngựa cướp cờ,

Xem hào kiệt vô nhân địch ngã".

Chẳng hiểu học lóm được bổn tuồng của ai mà thằng Keo hát rất đúng điệu. Giọng nó sang sảng, thật đúng là giọng một tướng lãnh oai hùng. Con Tèo kề tai Nga khen nhỏ:

- Oai quá! Chẳng thua gì ông kép chánh bầu Kim.

Lúc Châu Du phá quân Tào Tháo trong một trận thủy chiến ghê hồn, đoàn quân Đông Ngô áp dụng lối đánh võ của các đoàn Sơn Đông mãi võ bán thuốc dán, đem lại cho khán giả một trận cười thích thú.

Đến lúc Châu Du tức khí vì lầm mưu Khổng Minh, thằng Keo thét lên một tiếng vô cùng tức tối, rồi từ miệng nó tuôn ra một dòng máu đỏ lòm. Mắt nó trợn lên, hai dòng máu trào xuống mép. Thật là ghê rợn!

Con Nga cúi đầu, không dám nhìn. Con Tèo níu tay nó, nói khẽ:

- Sợ gì chị, nó ngậm bông vang đó.

Nga cũng biết như vậy, nhưng nó vẫn thấy rờn rợn thế nào ấy. Giữa lúc đó, từ phía khán giả có tiếng thét to lấn át cả tiếng thét của Châu Du:

- Chết cha! Mày làm mực đỏ lem cả áo và khăn của ba tao rồi.

Thằng Keo giật mình nhìn xuống, thấy chiếc áo đang mặc và chiếc khăn buộc ngang lưng vấy màu đỏ lòm. Nó quên mình đang đóng vai vị Đô đốc Đông Ngô, vội phân trần với bạn:

- Không sao, tao sẽ giặt sạch rồi trả cho mầy.

Khán giả cười rộ lên. Châu Du mắc cỡ rút lui vào hậu trường giữa những tiếng la ó gần vỡ rạp...

° ° °

Sáng hôm sau, lớp Nhì trường tiểu học chia làm hai phe công kích nhau dữ dội: phe bầu Nga và phe bầu Keo.

Lúc đầu chúng chỉ bàn tán, thảo luận rất văn nghệ. Thằng Tửng nói:

- Bầu Nga hát hay nhưng con Tèo và con Lặc làm tì nữ dở tệ. In là hai hình nộm.

Con Tèo tức mình trả đũa:

- Bầu Keo khá đấy, nhưng thằng Nhái và thằng Mẹo cầm cờ chạy hiệu lãng òm.

Thằng Nhái nổi giận:

- Trưng Trắc gì mà hóa bướm! Ê! Ê!

Con Lặc cũng không vừa:

- Châu Du gì mà mãi võ bán thuốc dán? Ê! Ê!

Cuộc cãi vã đã trở nên sôi động. Keo và Nga muốn ngăn các bạn, nhưng không thể nào ngăn nổi nữa. Chúng đành ngồi làm cái đích cho bọn trẻ cãi nhau.

Thằng Mẹo bĩu môi chế nhạo:

- Bươm bướm gì quăng cánh chạy te! Hề! Hề!

Con Hợi cười to hóm hỉnh:

- Châu Du gì giặc áo! Hi! Hi!

Trận giặc miệng đã đến giai đoạn quyết liệt. Đã đến lúc chúng không còn nhân nhượng nhau nữa. Cuộc cãi vã đã mất hẳn tính văn nghệ để biến thành một cuộc chửi lộn loạn xị, thô lỗ, thật đúng là trận giặc trẻ con.

Bọn con trai đồng thanh la to:

- Bọn Nga ăn cứt gà... Bầu Nga ăn cứt gà...

Bọn con gái cũng không nhịn:

- Bầu Keo ăn cứt mèo... Bầu Keo ăn cứt mèo...

Giữa lúc đó, tiếng trống trường vang lên báo hiệu tới giờ học. Tiếng giày bố lẹp xẹp của thầy giáo làm cho bọn trẻ im thinh thít. Nga gục đầu xuống bàn, khóc nức nở, trong lúc thằng Keo chau mày buồn xo.

Thầy vào lớp. Bọn trẻ đứng lên một loạt, chỉ trừ Nga vẫn úp mặt xuống bàn thút thít, trong lúc thằng Keo cũng âu sầu.

Thầy ngạc nhiên gọi:

- Nga, lên thầy bảo.

Nga đứng dậy, mặt tràn trề nước mắt. Nó từ từ tiến lên bàn thầy. Thầy dịu dàng hỏi:

- Sao con khóc?

Nga vừa thút thít vừa trả lời:

- Dạ, mấy trò nói con ăn...

Nga mắc cỡ lặng thinh. Thầy hỏi gặn:

- Ăn gì?

- Dạ, ăn cứt gà.

Thầy cố giấu nụ cười, mặt làm ra vẻ giận dữ nhìn xuống lớp:

- Trò nào nói bậy như thế?

Cả lớp lặng im. Một phút nặng nề trôi qua. Thằng Keo bỗng đứng lên, đáp khẽ:

- Dạ, con.

Thầy quát to:

- Trưa nay, trò Keo ở lại một giờ nhổ cỏ, nghe chưa?

Không đợi Keo đáp, thầy dịu dàng giảng giải:

- Bạn học một lớp phải biết đoàn kết và thương yêu lẫn nhau. Từ nay thầy không muốn thấy các trò tái phạm lỗi lầm của trò Keo. Thật là một lỗi lầm đáng xấu hổ!

Keo cúi đầu, chịu đựng. Nga nhìn Keo mắt ráo hoảnh, lòng cảm động bồi hồi.

Trưa hôm ấy, trong khi các bạn lặng lẽ ra về, Keo ở lại trường để làm cái cực hình nhổ cỏ bồn hoa giữa sân trường. Nó bứt từng cội cỏ, tai như còn vẳng nghe lời khuyên nhủ của thầy. Lòng nó nặng trĩu. Nó không xấu hổ, nó không hờn giận bạn, nó chỉ biết trách mình, đã không biết đoàn kết và thương nhau. Keo đang nghĩ ngợi, bỗng nghe có tiếng nhỏ nhẹ:

- Anh Keo!

Keo ngoảnh lại, thấy Nga ngồi sau lưng mình đôi mắt còn đỏ hoe. Nga vừa nhổ cỏ với Keo vừa ngập ngừng hỏi:

- Keo có giận Nga không?

Keo ngạc nhiên nhìn bạn, lòng nó tràn ngập một niềm sung sướng. Nó lặp lại như một cái máy:

- Nga có giận Keo không?

Thẩm Thệ Hà

(Loại sách Hồng,
Nhà xuất bản Sống Mới
1968-1969)

[giavui]

Vị tiểu anh hùng thành Hạt Lem



Cách đây xa lắm, gần bờ biển Bắc, có một xứ mà đất thấp hơn mặt nước, khác hẳn với những nơi khác. Lẽ tự nhiên, sóng biển sẽ tràn vào bờ, làm ngập cả thành phố làng mạc, nếu không có cách gì để ngăn cản nó lại. Cách ấy người ta tìm được. Những nhà bác học Hòa Lan 1 đã xây lên những bức tường thật rộng và thật cao, ngăn kín cả những nơi phô mình ra mặt biển cả phải khuất phục.

Các bạn có biết bức tường đó đang nắm bao nhiêu sinh mạng của dân trong thành? Cho đến bọn trẻ con, chúng cũng biết rằng một mảnh nhỏ của bức tường cũng là một sự rất dữ tợn.

Người ta gọi đó là bờ đê.

Trong thành Hạt Lem có một đứa bé tên là Hùng. Một hôm, nó dẫn đứa em đi dạo ra bờ đê. Chúng đi ra xa, thật xa, đến một nơi không còn thấy bóng một mái nhà nào, và chung quanh chúng toàn là đồng hoang và cỏ dại.

Hùng đã mệt. Nó trèo lên bờ đê ngồi nghỉ. Em nó đứng dưới, tung tăng chạy hái những cánh hoa đồng.

Thình lình, thằng bé kêu lên:

- Anh Hùng, lại đây mà xem! Một cái lỗ lạ lùng quá! Hình như là một bọt xà bông!

Hùng hỏi:

- Một cái lỗ? Đâu nào?

- Đây này, trên bức tường. Nước chảy qua lỗ đó.

Hùng thét lên kinh khủng:

- Sao?

Nó hối hả tuột xuống, chạy lại bên em, nhìn trân trối vào cái lỗ.

Một cái lỗ nhỏ che kín bởi một cái bọt nước.

Nó hốt hoảng:

- Chính là cái lỗ ở bờ đê. Làm sao bây giờ?

Nó nhìn qua nhìn lại, không có một bóng người; nhìn ra tận khuất tầm mắt, cũng không có một bóng người.

Và kinh thành thì ở cách đó thật xa.

Hùng nhìn lại cái lỗ. Từng dòng nước ri rỉ chảy ra.

Hùng biết rằng những dòng nước ấy sẽ lần lần lớn, nếu không lấp cái lỗ lại. Nhưng bây giờ biết làm sao? Chạy về thành phố? Chắc là không còn người nào ở nhà, vì họ đều đi chài lưới cả.

Dòng nước bây giờ đã chảy đều đều, và quanh cái lỗ, nền hồ đã thấm ướt. Hùng chợt nẩy ra một ý. Nó nhấn mạnh ngón tay trỏ vào lỗ, rồi bảo em.

- Chạy về mau, em Linh! Bảo với người ta rằng có một cái lỗ ở bờ đê. Bảo với họ rằng anh sẽ lấp kín cái lỗ ấy cho đến khi họ tới kịp.

Đứa bé nhìn anh và hiểu rằng đó là một việc quan trọng. Nó cắm đầu chạy trở về. Còn Hùng, quỳ gối dưới bức tường, nhìn theo bóng em xa lần. Phút chốc, đứa bé chỉ còn như con gà con, như một chấm đen, rồi biến mất. Hùng còn lại một mình, ngón tay trỏ vẫn đặt vào lỗ.

Nó có thể nghe tiếng sóng ầm ì ở bên kia bờ đê. Thỉnh thoảng, một làn sóng dâng lên cao, vài mảnh bọt tạt vào đầu nó.

Lần lần bàn tay nó tê ngắt. Nó thử lấy bàn tay kia bóp bóp, nhưng vẫn không thấy hiệu quả gì. Nó trông về phía thành phố. Không một bóng người. Hơi lạnh thấm lần vào cánh tay, thấm lần vào đôi vai nó. Chao ôi! Nó lạnh quá! Nó bắt đầu run. Nó độ chừng như em nó đã đi hàng mấy giờ rồi. Nó thấy nó cô độc, hoàn toàn cô độc và mệt lả. Nó ngả đầu vào tường nghỉ. Bỗng nó dường nghe tiếng gọi của biển cả:

- Ta là biển cả. Không ai có thể chống cự với ta. Mày là ai, thằng bé kia, mà lại dám ngăn cản không cho ta qua? Mày hãy coi chừng, mày hãy liệu hồn!

Quả tim Hùng đập mạnh, cơ hồ như muốn vượt khỏi lồng ngực. Nó tự hỏi: "Hay là người ta không đến?"

Làn sóng đập mạnh vào tường, gào thét:

- Ta sẽ qua! Mày sẽ chết! Hãy trốn mau đi trước khi ta đến.

Hùng muốn rút ngón tay khỏi lỗ. Nó vô cùng sợ hãi.

Nhưng nó nghĩ: "Không thể được! Nếu cái lỗ thành ra lớn, nó sẽ làm vỡ đê". Và nó nghiến chặt răng, nhấn mạnh thêm ngón tay vào. Nó bảo:

- Mi không thể qua, và ta không khi nào thèm trốn.

Vào lúc đó, nó nghe có tiếng gọi. Từ xa, nó nhận thấy một vần bụi mù và một khối đen tiến lại. Rõ ràng là những người ở thành phố. Nó nhận ra bóng cha nó và nhiều người nữa. Vừa chạy đến, họ vừa la to:

- Hãy can đảm, chúng tôi đã đến đây!

Họ đến nơi, thấy mặt Hùng tái xanh vì lạnh và vì sợ hãi. Tay nó vẫn giữ chặt trên lỗ vỡ. Họ đều kêu lên một tiếng cảm động. Cha Hùng ẵm nó vào lòng.

Khi bờ đê đã chữa xong, họ trở về thành phố, khiêng Hùng trên vai một cách đắc thắng.

Và đến ngày nay, người ta còn kể lại sự tích một vị tiểu anh hùng thành Hạt Lem đã cứu một châu thành khỏi bị chết đuối.

(Phỏng theo một truyện trong Trente belles histoires)

--------------------------------
1 Ngày nay gọi là Hà Lan.