duyanh
09-14-2016, 01:48 PM
Hãng tuyển người rình rập bạn trên Facebook?
http://ichef-1.bbci.co.uk/news/ws/660/amz/worldservice/live/assets/images/2016/09/06/160906114834_women_on_social_media_credit_getty_62 4x351_getty.jpg
Hơn một tỷ người sử dụng truyền thông xã hội hàng ngày, nghĩa là có cả một kho lớn ứng viên tiềm năng cho các công ty tuyển người.
Trang mạng xã hội như Facebook là một nơi lý tưởng cho những công ty tuyển mộ nhân sự săn lùng người. Nhưng những công cụ mạnh mẽ có giúp các công ty phân biệt đối xử ứng viên không?
Gần bốn tháng trước Lisa Dorahy đang lướt trên Facebook thì thấy xuất hiện một quảng cáo việc làm ở phần cung cấp tin (news feed).
Cô thực sự không đang tìm việc, và cũng hiếm khi cô (có 3 con) có thời gian lên mạng. Nhưng công việc ở quảng cáo này, tìm người làm việc bán thời gian tại một cơ quan tuyển mộ, có vẻ phù hợp với mình.
Cô làm đơn theo hướng dẫn, ba hôm sau dự phỏng vấn, rồi một tuần sau được nhận vào làm việc cho hãng Human Connections Group ở New Zealand. Dorahy nay mới biết việc quảng cáo đã nhắm cụ thể vào mình, hoặc ai đó như mình.
Quảng cáo trên Facebook không phải là hiện tượng mới, chắc bạn cũng thấy những quảng cáo tương tự ở phần news feed. Nhưng có thể bạn cũng thấy quảng cáo những công việc và ngành không liên quan đến việc của bạn. Có thể đó là vì những người tuyển mộ nhân sự đang tìm ai đó có kỹ năng cụ thể như bạn dựa trên thông tin mà Facebook biết về bạn qua hoạt động của bạn trên mạng.
Khi có càng nhiều người tuyển mộ nhân sự sử dụng công cụ này, một số cảnh báo khả năng tuyển mộ người cho một việc cụ thể nào đó có thể cũng cho phép người tuyển mộ phân biệt đối xử căn cứ vào tuổi, chủng tộc, tôn giáo hoặc giới.
Khi BBC Capital liên lạc với Facebook thì họ từ chối bình luận cách thức để săn tìm người trên diễn đàn Facebook.
http://ichef.bbci.co.uk/news/ws/624/amz/worldservice/live/assets/images/2016/09/10/160910171808_2.jpg
Nhà tiếp thị kỹ thuật số Jorgen Sundberg ở London nói rằng phần lớn các nhà tuyển mộ đều sử dụng chọn lọc theo mục tiêu qua Facebook một cách có trách nhiệm (Ảnh: Link Humans)
Sự thể như sau: Facebook Ads là dịch vụ mà các doanh nghiệp trả tiền để có được quảng cáo vào phần cung cấp tin cho người xem Facebook.
Khi đăng quảng cáo thì doanh nghiệp có thể chọn đúng loại người họ muốn gặp, trên cơ sở tuổi tác, giới, mối quan tâm, chủng tộc, tôn giáo và các thứ khác nữa.
Facebook không phải là mạng truyền thông xã hội duy nhất để có thể quảng cáo theo mục tiêu, bất kỳ diễn đàn nào thu thập dữ liệu của người sử dụng đều có thể có dịch vụ tương tự. Chẳng hạn Google+ và Facebook (Instagram cũng có quảng cáo theo mục tiêu), trong khi LinkedIn cho phép người tuyển mộ tạo quảng cáo theo mục tiêu dựa vào tuổi hoặc giới, nhưng không dựa vào chủng tộc hoặc xu thế tình dục (đồng tính hay không).
Một tỷ ứng viên
Jorgen Sundberg, người sáng lập cơ quan tiếp thị kỹ thuật số Link Humans ở London, ước tính khoảng 10% của gần 20.000 cơ quan tuyển mộ ở Anh hiện đang sử dụng Facebook để quảng cáo.
“Có thể nói rằng Facebook có nhiều dữ liệu nhất so với tất cả các hãng kỹ thuật,” ông nói.
http://ichef.bbci.co.uk/news/ws/624/amz/worldservice/live/assets/images/2016/09/10/160910171808_3.jpg
Nhà tuyển mộ Emily Richards ở New Zealand sử dụng Facebook để tìm ứng viên cho 1/3 số công việc mà bà thu xếp (Ảnh: Graham Warman Photography)
Một phát ngôn viên Facebook nói không thể cho biết số liệu về số các cơ quan tuyển mộ sử dụng công cụ này và từ chối bình luận thêm.
Với 1,13 tỷ người dụng hàng ngày, Facebook là nơi bạn có thể tìm ứng viên cho mọi loại công việc, Tony Restell, người thành lập cơ quan truyền thông xã hội Anh Social-Hire, nói. “Những nhà đầu tư đầy rủi ro luôn muốn theo kịp bạn bè giống như các tài xế xe tải đường dài, do vậy Facebook có sự thâm nhập rộng lớn vào tất cả các ngành.”
Vì sự đa dạng về con người trên Facebook nên người quảng cáo cần phải có mục tiêu cụ thể và chính xác. Nếu họ không như vậy thì việc quảng cáo việc làm sẽ không thích ứng.
Nhưng Facebook không cho phép quá sai, ông nói. Họ sẽ thưởng cho nhà quảng cáo bằng cách giảm phí đăng tải nếu quảng cáo được quan tâm, và phạt phí cao nếu không như vậy.
Đòn kinh tế
http://ichef.bbci.co.uk/news/ws/624/amz/worldservice/live/assets/images/2016/09/10/160910171808_4.jpg
Nhà tuyển mộ Emily Richards, cũng là người thành lập Human Connections Group, hiện sử dụng Facebook để tuyển mộ 1/3 số việc làm.
Nhà tuyển mộ ở New Zealand này nói rằng bà sẽ phải chi 20 đôla New Zealand (14 USD) để tiếp cận được tới 10.000 người, tùy theo số dân, và đó là lựa chọn hiệu quả về chi phí nhất.
Nhưng bà cũng “biết rất rõ” khả năng của hãng sử dụng chức năng chọn theo mục tiêu để phân hạng.
“Tôi nghĩ nếu việc này trong tay người tiêu cực thì sẽ vô cùng thiệt hại cho bình đẳng nam nữ, bình đẳng chủng tộc, và tất cả những thứ bỏ bao công sức làm sẽ chẳng đi đến đâu,” Richards nói.
Cần nam giới độc thân. Không cần người ăn chay nộp đơn
Để thử nghiệm xem việc quảng cáo việc làm theo mục tiêu sẽ như thế nào, BBC Capital đã thử làm trên Facebook. Trước hết, chúng tôi chọn mục tiêu chỉ là nam giới tuổi từ 18 đến 25, sống ở New York.
Và rồi chúng tôi chọn “bỏ ra” những người đã là cha hoặc có liên quan đến việc là cha. Ta thậm chí có thể gạt bỏ ra theo chủng tộc.
Rồi chúng tôi bỏ ra tất cả những người không dùng sản phẩm từ động vật, ăn chay và người thích sô cô la.
Kết quả cuối cùng quảng cáo cho công việc theo mục tiêu cao để làm ‘Ngôi sao truyền thông xã hội’ chẳng mấy mà được Facebook phê duyệt và sẵn sàng triển khai, tìm ra được 430.000 nam giới trẻ, chưa lập gia đình, chưa có con và ăn thịt.
http://ichef-1.bbci.co.uk/news/ws/624/amz/worldservice/live/assets/images/2015/03/25/150325141543_smart_phone_user_3_624x351_thinkstock .jpg
Davida Perry, từ hãng luật Schwartz & Perry ở New York, nói chọn người dự tuyển cho việc làm cụ thể theo mục tiêu qua quảng cáo trên Facebook có thể là vi phạm nhiều luật.
Ở Mỹ, luật về nhân quyền liên bang cấm tuyển mộ theo cách phân biệt con người dựa trên tuổi tác, chủng tộc, tôn giáo, giới, đang mang thai, tàn tật hoặc xu thế tình dục (đồng tính hay không).
Ở Anh, sẽ là bất hợp pháp nếu phân biệt, khi tuyển mộ, dựa trên tuổi tác, giới, mang thai, dục tính, tôn giáo hoặc tình trạng hôn nhân. Theo đó quảng cáo của bạn có thể cũng bị coi là phân biệt, thí dụ bạn quảng cáo chỉ tìm người cho tạp chí dành cho đàn ông.
Do vậy mặc dù bản thân việc quảng cáo theo mục tiêu có vẻ không mang tính phân biệt, nhưng quá trình tìm theo mục tiêu và loại bỏ những người khác, một số cho rằng như vậy là có phân biệt.
Mặc dù quá trình được sử dụng để đăng quảng cáo một số việc làm có thể là bất hợp pháp, nhưng những trường hợp ‘không muốn tuyển chọn’ là “cực kỳ khó chứng minh”, Perry nói. Chứng minh sự phân biệt với một ai đó trong lực lượng lao động cũng đủ khó lắm rồi”.
Nhưng, bà nói, nếu người tuyển mộ đã đăng tải việc nêu mục tiêu thì họ có thể là phạm luật, như là bị phạt tiền hoặc ra tòa.
Chính sách quảng cáo của Facebook tuyên bố quảng cáo “phải không được dùng các phương án lựa chọn đặt mục tiêu để phân biệt nhằm quấy rối, khiêu khích, hoặc làm mất uy tín người sử dụng”, nhà quảng cáo trên Facebook phải chắc chắn rằng việc quảng cáo của họ tuân thủ luật pháp.
Facebook khước từ bình luận cách làm trong tuyển mộ theo mục tiêu của diễn đàn này.
Lực đẩy cho việc thiện
Mặc dù rủi ro như vậy, những chuyên gia tuyển mộ trên mạng khuyên không nên nghĩ tới điều xấu nhất.
Sundberg của cơ quan Link Humans dùng ‘sức mạnh’ trong phim Star Wars để so sánh: quảng cáo theo mục tiêu có thể dùng làm việc xấu, nhưng cũng có thể được dùng để làm việc tốt.
“Ở đâu đó bao giờ cũng có kẻ xấu chơi, nhưng nhìn chung nó hoàn toàn hợp pháp. Nếu bạn là một người tuyển mộ hoặc cơ quan tuyển mộ, mọi người đều kêu la vì tính đa dạng, do vậy tôi không rõ vì sao ta không dùng nó để phân biệt.”
Bài tiếng Anh đăng trên BBC Capital
http://www.bbc.com/vietnamese/culture_social/2016/09/160914_how-recruiters-are-stalking-you-on-facebook_vert_cap
http://ichef-1.bbci.co.uk/news/ws/660/amz/worldservice/live/assets/images/2016/09/06/160906114834_women_on_social_media_credit_getty_62 4x351_getty.jpg
Hơn một tỷ người sử dụng truyền thông xã hội hàng ngày, nghĩa là có cả một kho lớn ứng viên tiềm năng cho các công ty tuyển người.
Trang mạng xã hội như Facebook là một nơi lý tưởng cho những công ty tuyển mộ nhân sự săn lùng người. Nhưng những công cụ mạnh mẽ có giúp các công ty phân biệt đối xử ứng viên không?
Gần bốn tháng trước Lisa Dorahy đang lướt trên Facebook thì thấy xuất hiện một quảng cáo việc làm ở phần cung cấp tin (news feed).
Cô thực sự không đang tìm việc, và cũng hiếm khi cô (có 3 con) có thời gian lên mạng. Nhưng công việc ở quảng cáo này, tìm người làm việc bán thời gian tại một cơ quan tuyển mộ, có vẻ phù hợp với mình.
Cô làm đơn theo hướng dẫn, ba hôm sau dự phỏng vấn, rồi một tuần sau được nhận vào làm việc cho hãng Human Connections Group ở New Zealand. Dorahy nay mới biết việc quảng cáo đã nhắm cụ thể vào mình, hoặc ai đó như mình.
Quảng cáo trên Facebook không phải là hiện tượng mới, chắc bạn cũng thấy những quảng cáo tương tự ở phần news feed. Nhưng có thể bạn cũng thấy quảng cáo những công việc và ngành không liên quan đến việc của bạn. Có thể đó là vì những người tuyển mộ nhân sự đang tìm ai đó có kỹ năng cụ thể như bạn dựa trên thông tin mà Facebook biết về bạn qua hoạt động của bạn trên mạng.
Khi có càng nhiều người tuyển mộ nhân sự sử dụng công cụ này, một số cảnh báo khả năng tuyển mộ người cho một việc cụ thể nào đó có thể cũng cho phép người tuyển mộ phân biệt đối xử căn cứ vào tuổi, chủng tộc, tôn giáo hoặc giới.
Khi BBC Capital liên lạc với Facebook thì họ từ chối bình luận cách thức để săn tìm người trên diễn đàn Facebook.
http://ichef.bbci.co.uk/news/ws/624/amz/worldservice/live/assets/images/2016/09/10/160910171808_2.jpg
Nhà tiếp thị kỹ thuật số Jorgen Sundberg ở London nói rằng phần lớn các nhà tuyển mộ đều sử dụng chọn lọc theo mục tiêu qua Facebook một cách có trách nhiệm (Ảnh: Link Humans)
Sự thể như sau: Facebook Ads là dịch vụ mà các doanh nghiệp trả tiền để có được quảng cáo vào phần cung cấp tin cho người xem Facebook.
Khi đăng quảng cáo thì doanh nghiệp có thể chọn đúng loại người họ muốn gặp, trên cơ sở tuổi tác, giới, mối quan tâm, chủng tộc, tôn giáo và các thứ khác nữa.
Facebook không phải là mạng truyền thông xã hội duy nhất để có thể quảng cáo theo mục tiêu, bất kỳ diễn đàn nào thu thập dữ liệu của người sử dụng đều có thể có dịch vụ tương tự. Chẳng hạn Google+ và Facebook (Instagram cũng có quảng cáo theo mục tiêu), trong khi LinkedIn cho phép người tuyển mộ tạo quảng cáo theo mục tiêu dựa vào tuổi hoặc giới, nhưng không dựa vào chủng tộc hoặc xu thế tình dục (đồng tính hay không).
Một tỷ ứng viên
Jorgen Sundberg, người sáng lập cơ quan tiếp thị kỹ thuật số Link Humans ở London, ước tính khoảng 10% của gần 20.000 cơ quan tuyển mộ ở Anh hiện đang sử dụng Facebook để quảng cáo.
“Có thể nói rằng Facebook có nhiều dữ liệu nhất so với tất cả các hãng kỹ thuật,” ông nói.
http://ichef.bbci.co.uk/news/ws/624/amz/worldservice/live/assets/images/2016/09/10/160910171808_3.jpg
Nhà tuyển mộ Emily Richards ở New Zealand sử dụng Facebook để tìm ứng viên cho 1/3 số công việc mà bà thu xếp (Ảnh: Graham Warman Photography)
Một phát ngôn viên Facebook nói không thể cho biết số liệu về số các cơ quan tuyển mộ sử dụng công cụ này và từ chối bình luận thêm.
Với 1,13 tỷ người dụng hàng ngày, Facebook là nơi bạn có thể tìm ứng viên cho mọi loại công việc, Tony Restell, người thành lập cơ quan truyền thông xã hội Anh Social-Hire, nói. “Những nhà đầu tư đầy rủi ro luôn muốn theo kịp bạn bè giống như các tài xế xe tải đường dài, do vậy Facebook có sự thâm nhập rộng lớn vào tất cả các ngành.”
Vì sự đa dạng về con người trên Facebook nên người quảng cáo cần phải có mục tiêu cụ thể và chính xác. Nếu họ không như vậy thì việc quảng cáo việc làm sẽ không thích ứng.
Nhưng Facebook không cho phép quá sai, ông nói. Họ sẽ thưởng cho nhà quảng cáo bằng cách giảm phí đăng tải nếu quảng cáo được quan tâm, và phạt phí cao nếu không như vậy.
Đòn kinh tế
http://ichef.bbci.co.uk/news/ws/624/amz/worldservice/live/assets/images/2016/09/10/160910171808_4.jpg
Nhà tuyển mộ Emily Richards, cũng là người thành lập Human Connections Group, hiện sử dụng Facebook để tuyển mộ 1/3 số việc làm.
Nhà tuyển mộ ở New Zealand này nói rằng bà sẽ phải chi 20 đôla New Zealand (14 USD) để tiếp cận được tới 10.000 người, tùy theo số dân, và đó là lựa chọn hiệu quả về chi phí nhất.
Nhưng bà cũng “biết rất rõ” khả năng của hãng sử dụng chức năng chọn theo mục tiêu để phân hạng.
“Tôi nghĩ nếu việc này trong tay người tiêu cực thì sẽ vô cùng thiệt hại cho bình đẳng nam nữ, bình đẳng chủng tộc, và tất cả những thứ bỏ bao công sức làm sẽ chẳng đi đến đâu,” Richards nói.
Cần nam giới độc thân. Không cần người ăn chay nộp đơn
Để thử nghiệm xem việc quảng cáo việc làm theo mục tiêu sẽ như thế nào, BBC Capital đã thử làm trên Facebook. Trước hết, chúng tôi chọn mục tiêu chỉ là nam giới tuổi từ 18 đến 25, sống ở New York.
Và rồi chúng tôi chọn “bỏ ra” những người đã là cha hoặc có liên quan đến việc là cha. Ta thậm chí có thể gạt bỏ ra theo chủng tộc.
Rồi chúng tôi bỏ ra tất cả những người không dùng sản phẩm từ động vật, ăn chay và người thích sô cô la.
Kết quả cuối cùng quảng cáo cho công việc theo mục tiêu cao để làm ‘Ngôi sao truyền thông xã hội’ chẳng mấy mà được Facebook phê duyệt và sẵn sàng triển khai, tìm ra được 430.000 nam giới trẻ, chưa lập gia đình, chưa có con và ăn thịt.
http://ichef-1.bbci.co.uk/news/ws/624/amz/worldservice/live/assets/images/2015/03/25/150325141543_smart_phone_user_3_624x351_thinkstock .jpg
Davida Perry, từ hãng luật Schwartz & Perry ở New York, nói chọn người dự tuyển cho việc làm cụ thể theo mục tiêu qua quảng cáo trên Facebook có thể là vi phạm nhiều luật.
Ở Mỹ, luật về nhân quyền liên bang cấm tuyển mộ theo cách phân biệt con người dựa trên tuổi tác, chủng tộc, tôn giáo, giới, đang mang thai, tàn tật hoặc xu thế tình dục (đồng tính hay không).
Ở Anh, sẽ là bất hợp pháp nếu phân biệt, khi tuyển mộ, dựa trên tuổi tác, giới, mang thai, dục tính, tôn giáo hoặc tình trạng hôn nhân. Theo đó quảng cáo của bạn có thể cũng bị coi là phân biệt, thí dụ bạn quảng cáo chỉ tìm người cho tạp chí dành cho đàn ông.
Do vậy mặc dù bản thân việc quảng cáo theo mục tiêu có vẻ không mang tính phân biệt, nhưng quá trình tìm theo mục tiêu và loại bỏ những người khác, một số cho rằng như vậy là có phân biệt.
Mặc dù quá trình được sử dụng để đăng quảng cáo một số việc làm có thể là bất hợp pháp, nhưng những trường hợp ‘không muốn tuyển chọn’ là “cực kỳ khó chứng minh”, Perry nói. Chứng minh sự phân biệt với một ai đó trong lực lượng lao động cũng đủ khó lắm rồi”.
Nhưng, bà nói, nếu người tuyển mộ đã đăng tải việc nêu mục tiêu thì họ có thể là phạm luật, như là bị phạt tiền hoặc ra tòa.
Chính sách quảng cáo của Facebook tuyên bố quảng cáo “phải không được dùng các phương án lựa chọn đặt mục tiêu để phân biệt nhằm quấy rối, khiêu khích, hoặc làm mất uy tín người sử dụng”, nhà quảng cáo trên Facebook phải chắc chắn rằng việc quảng cáo của họ tuân thủ luật pháp.
Facebook khước từ bình luận cách làm trong tuyển mộ theo mục tiêu của diễn đàn này.
Lực đẩy cho việc thiện
Mặc dù rủi ro như vậy, những chuyên gia tuyển mộ trên mạng khuyên không nên nghĩ tới điều xấu nhất.
Sundberg của cơ quan Link Humans dùng ‘sức mạnh’ trong phim Star Wars để so sánh: quảng cáo theo mục tiêu có thể dùng làm việc xấu, nhưng cũng có thể được dùng để làm việc tốt.
“Ở đâu đó bao giờ cũng có kẻ xấu chơi, nhưng nhìn chung nó hoàn toàn hợp pháp. Nếu bạn là một người tuyển mộ hoặc cơ quan tuyển mộ, mọi người đều kêu la vì tính đa dạng, do vậy tôi không rõ vì sao ta không dùng nó để phân biệt.”
Bài tiếng Anh đăng trên BBC Capital
http://www.bbc.com/vietnamese/culture_social/2016/09/160914_how-recruiters-are-stalking-you-on-facebook_vert_cap