Mỹ: Mọi Con Mắt Đổ Dồn Về Bầu Cử 2/11 và Chính Sách Fed Hôm 3/11

[Mặc Vũ]

Phạm Đỗ Ch�

Ng�y mai, QH Mỹ sẽ c� bầu cử giữa kỳ để d�n ch�ng tỏ lộ sự t�n nhiệm của họ với đảng D�n chủ của TT Obama. C�c tin tức b�o ch� v� thăm d� dư luận đều cho dự b�o đảng Cộng h�a sẽ thắng lớn ở cả hai viện v� nhất l� lấy lại đa số kiểm so�t Hạ viện.

Như vậy c�c lo ngại từ v�i th�ng nay của T�a Bạch ốc sẽ th�nh hiện thực, khi c�c ch�nh s�ch của TT Obama sẽ gặp nhiều kh� khăn khi QH c� thể phủ quyết hay ngăn cản nhiều đạo luật do �ng đề xướng hay b�nh vực.

Nhất l� v�i khu�n mặt quan trọng của đảng Cộng h�a vừa l�n tiếng đe dọa nếu chiếm đa số trong kỳ bầu cử n�y, họ sẽ l�m v� hiệu h�a một số đạo luật vừa được ban h�nh trong 2 năm qua do thắng lợi của Nh� Trắng, quan trọng nhất l� hai đạo luật về (i) �p dụng hệ thống kiểm so�t t�i ch�nh (financial regulations) chặt chẽ hơn v� (ii) đạo luật lịch sử về bảo hiểm y tế cho khối d�n ngh�o ở Mỹ.

Đặc biệt l� c�c ch�nh s�ch kinh tế để giải quyết nạn thất nghiệp đang ở mức cao 9,6% cũng như ổn định hệ thống t�i ch�nh ng�n h�ng sẽ bị chậm lại, kh� gi�p đẩy mạnh đ� hồi phục kinh tế Mỹ v� to�n cầu đang chậm lại từ qu� 3 (GDP của Mỹ chỉ tăng 2% trong qu� n�y).

Ngo�i ra đến h�m kia l� buổi họp quan trọng của FED th�ng b�o về ch�nh s�ch nới lỏng tiền tệ QE 2 (Quantitative Easing 2) đang được cả thế giới t�i ch�nh s�i nổi chờ đợi trong quyết định sẽ tăng liền lần n�y số mua cao c�c tr�i phiếu v�o khoảng 500-600 tỷ USD để bơm th�m thanh khoản v�o nền kinh tế Mỹ với t�c động lớn ngay lập tức, hay chỉ tăng nhỏ giọt l�m nhiều kỳ, mỗi kỳ mua độ 100 tỷ.

Chọn lựa thứ hai n�y của FED nhằm tr�nh l�m xao động th�m nền t�i ch�nh thế giới, nhất l� nguy cơ chiến tranh tiền tệ khi c�c ng�n h�ng trung ương kh�c c� thể cũng tiếp tục nới lỏng th�m ch�nh s�ch tiền tệ của họ để bảo vệ tỷ gi� v� th�c đẩy th�m độ tăng trưởng kinh tế trong nước của m�nh.

Cần nhắc lại l� sau khi FED can thiệp mạnh mẽ từ giữa năm 2008 qua ch�nh s�ch QE lần đầu bằng c�ch mua mạnh mẽ tr�i phiếu n�ng cao 3 lần bảng gi� trị c�n đối (balance sheet) của họ từ 800 tỷ USD l�n 2400 tỷ USD, nhiều lo ngại đ� xuất hiện về tỷ gi� của tiền USD v� ảnh hưởng đến mức thanh khoản qu� cao trong hệ thống t�i ch�nh to�n cầu v� đ� l� một động lực ch�nh đẩi gi� v�ng l�n cao khi giới đầu tư v� đầu cơ mua v�ng như một t�i sản an to�n (safe heaven asset).

Nếu lần n�y FED mua lu�n 600 tỷ USD tr�i phiếu, bảng gi� trị sẽ l�n tới 3000 tỷ USD v� c�ng l�m v�ng c� gi� trị hơn như t�i sản để d�nh d� lạm ph�t chưa bốc ngay trong ngắn hạn. Đ�y l� l� luận m� �t người để � khi cho rằng l�c kinh tế chưa phục hồi mạnh th� lạm ph�t c�n thấp v� gi� v�ng sẽ phải xuống mạnh! Như một th�ch thức, v�ng hiện đang ở mức gần kỷ lục $1,360/ounce sau khi đụng mức $1,388 c�ch đ�y 2 tuần. Sổ Tay Kinh Tế n�y đ� từng nhắc lại l� luận cũ l� gi� v�ng c�n c� thể leo l�n c�c đỉnh cao mới trong 2-3 năm tới, sau mức $1,400-$1,450 m� nhiều người đo�n từ l�u cho cuối năm nay.

Kỳ họp của nh�m G-20 vừa rồi ở Seoul đ� gi�p giảm bớt căng thẳng cho cảnh c�o về một cuộc chiến tiền tệ hay tỷ gi� c� thể đe dọa thương mại quốc tế v� l�m chậm th�m phục hồi kinh tế to�n cầu khi c�c cường quốc l�n tiếng hứa hẹn cộng t�c để tr�nh �cuộc chiến� đ�. Nhưng c�c quan s�t vi�n quốc tế vẫn kh� qu�n hiện tượng �thy the neighbor� (hiểu n�m na l� mặc kệ anh h�ng x�m) đ� xảy trong kỳ đại suy tho�i kinh tế, l�c mỗi nước chỉ theo ch�nh s�ch vị kỷ thi nhau ph� gi� đồng tiền của m�nh để giữ mức xuất cảng cao, giảm nhập cảng, v� �p dụng bảo hộ mậu dịch.

V� thế ch�nh s�ch �Nới lỏng Tiền tệ� tiếp tục của Mỹ cũng đ� bị nhiều kinh tế gia c� uy t�n chỉ tr�ch như k�m hiệu lực để k�ch th�ch tăng trưởng hay giảm thất nghiệp ở Mỹ. Chẳng hạn GS Joseph Stiglitz (đ� từng đoạt giải Nobel) mới l�n tiếng cho rằng ch�nh s�ch n�y của FED nếu ban h�nh ng�y mai sẽ c� rất �t hiệu lực, ngược lại c� thể l�m tăng nguy cơ khủng hoảng về chiến tranh tiền tệ.

L� luận ch�nh của �ng l� hiện nay l�i suất ở Mỹ qu� thấp v� đang ở trong t�nh trạng �bẫy thanh khoản� (liquidity trap) như Nhật Bản từ năm 1980, nới lỏng tiền tệ kh�ng gi�p l�i suất hạ th�m bao nhi�u v� cũng kh� l�m c�c x� nghiệp lớn thay đổi ch�nh s�ch đầu tư của họ. Trong khi đ� do c�c ng�n h�ng đang xiết chặt ch�nh s�ch t�n dụng l�m kh� việc cho vay đối với c�c x� nghiệp nhỏ v� vừa hay c�c c� nh�n v� hộ ti�u thụ (households) (th� dụ t�m vay mua nh� cửa hay xe hơi đang rất kh�).

Do đ� TS Stiglitz đề nghị mạnh mẽ việc �p dụng ch�nh s�ch t�i kh�a như chi ti�u c�ng sẽ c� ảnh hưởng mạnh v� trực tiếp hơn đến ti�u d�ng v� k�ch th�ch kinh tế. Một số nh� kinh tế kh�c cũng hỗ trợ ch�nh s�ch n�y bằng c�ch cấp tiền thưởng (tax credit) cho c�c x� nghiệp thu� th�m nh�n c�ng, hay cổ v� ch�nh phủ cả li�n bang lẫn tiểu bang thu� trực tiếp th�m nh�n vi�n trong c�c dự �n x�y dựng hạ tầng.

Cũng kh�ng thể qu�n ch�nh s�ch giảm thuế để k�ch th�ch kinh tế như dưới thời TT Bush hay TT Reagan, nhưng lại chạm mạnh v�o một nguy�n tắc l� tưởng trong triết l� v� ch�nh s�ch đ� n�u r� của TT Obama l� t�i lập c�ng b�nh trong hệ thống thuế bằng c�ch đ�nh thuế người gi�u nhiều hơn v� chỉ giảm hay d�n thuế cho giới trung lưu v� người ngh�o. Nhưng nếu đảng Cộng h�a thắng lớn như đa số dự b�o thăm d� đang chỉ ra, c� thể năm tới TT Obama sẽ phải t�i lập một số ch�nh s�ch giảm thuế trước �p lực của QH mới. Nhất l� v� Nh� Trắng đang mất đi c�c nh�n sự chiến lược gi�p điều h�a ch�nh s�ch, nhất l� về kinh tế.

Tựu chung, theo � kiến người viết Sổ Tay KT, cũng kh� thi�n về ri�ng ch�nh s�ch tiền tệ hay ch�nh s�ch t�i kh�a m� cần sự phối hợp h�i h�a cả hai ch�nh s�ch.

Nới lỏng tiền tệ l�m hạ l�i suất Mỹ v� thế giới đ� l� liều thuốc k�ch th�ch c�c thị trường chứng kho�n to�n cầu, nhất l� ở Mỹ, như dự b�o trong hai th�ng 9 v� 10 vừa qua. Như đ� b�n trong Sổ Tay th�ng trước, giải ph�p tiền tệ c�n hiệu quả mạnh mẽ c� thể l� theo ch�nh s�ch đề nghị của Bill Gross (CEO của c�ng ty đầu tư tr�i phiếu PIMCO), đưa ra giải ph�p mạnh bạo l� phải giảm hẳn th�m 1-2 điểm phần trăm (percentage points) cho l�i suất t�n dụng bất động sản (mortgage rate) để l�m tăng gi� nh� cửa độ 10%-15% v�o m�a xu�n năm tới để l�m hồi phục nhanh ch�ng khu vực x�y cất v� mua b�n nh� cửa v� từ đ� cả nền kinh tế Mỹ. Sau đ� d�n ch�ng Mỹ c� thể th�m l�ng tin để chi ti�u mạnh tay hơn v� bớt đi th�i độ thận trọng từ 2 năm nay trong việc lập lại c�n bằng t�i khoản c� nh�n của họ (balance sheet repair). N�n th�m v�o đ� c�c liều lượng th�ch hợp của ch�nh s�ch t�i kh�a như đ� b�n ở tr�n, nhưng một số tiểu bang như California kh�ng dễ c� option n�y trong tay do t�nh trạng ng�n s�ch qu� th�m hụt v� nhiều nợ cao hiện nay của tiểu bang n�y, vốn do c� nhiều ch�nh s�ch chi ti�u về entitlements qu� rộng r�i.

C�c biến động do kết quả cuộc bầu cử QH tại Mỹ v� th�ng b�o ch�nh s�ch QE 2 của FED n�u tr�n sẽ c� ảnh hưởng mạnh đến c�c nền kinh tế mới nổi như Việt Nam.

Diễn Đ�n Thế Kỷ.net