Văn hÃ�a :Chuyá��n lá�� á�� xá�� sá�� răng vÃ�ng [Tài Liệu]

giavui

11-10-2010, 02:37 AM

Về đến dốc nh� m�nh, nh�n thấy người quen, Lỳ hớn hở khoe nụ cười lấp l�nh. Kh�ng ngờ, hai m�i chưa kịp kh�p v�o nhau, một chiếc răng v�ng đ� rời h�m rụng xuống.

12 trưởng bản ở Kh�u Vai (huyện M�o Vạc, tỉnh H� Giang) một chữ bẻ đ�i cũng kh�ng biết, k� t�n cũng điểm chỉ, cầm tờ b�o nếu kh�ng c� h�nh cũng cầm ngược, treo lịch tr�n tường cũng kh�ng luận nổi thứ, ng�y th�ng. Nhiều trưởng bản ở Lũng P� v� nhiều x� kh�c ở M�o Vạc cũng kh�ng biết chữ, kh�ng biết n�i tiếng Kinh như vậy. Người đứng đầu c�n thế, chứ kh�ng n�i d�n thường.

http://farm.vtc.vn/media/vtcnews/2010/11/08/DSCN0563.jpg

D� ngh�o đ�i, song ai cũng cố bọc răng v�ng.

Người M�ng c�n ngh�o, nhiều hộ đ�i. Như h�m t�i ở H� Tỏ S� chứng kiến vợ chồng Vừ M� Gi� đang �m đứa con đỏ hỏn chừng v�i th�ng tuổi, ăn m�n m�n (bột ng� hấp) kh�ng c� canh rau m� chỉ chan với nước l� mới m�c từ s�ng Nho Quế về. Hay vợ chồng S�ng M� P�, c� 2 con nhỏ ở bản P� Ngần, đi chợ phi�n về chỉ mua nổi g�i m� ch�nh 3.000 đồng l� hết tiền, mấy th�ng kh�ng mua nổi dầu thắp, đến nỗi c�i đ�n dầu mạng nhện giăng đầy, cả buổi chỉ chong ch�ng ăn cơm thật sớm rồi l�n giường đi ngủ như con g�.

Nh� tuy chật, nhưng tấm l�ng đồng b�o M�ng kh�ng bao giờ chật. Tối đ� t�i ngủ ở nh� Vừ S�nh Mua ở bản Pắc Cạm x� Kh�u Vai. Buổi tối, b� Lầu Thị Mo - vợ �ng sau khi dọn dẹp chiếc giường một hồi, gấp chăn m�n gọn ghẽ, r�t từ trong chiếc ấm đang s�i s�ng sục tr�n bếp lửa ra �t nước v�o một c�i chậu nh�m cho t�i ng�m ch�n cho đỡ mỏi.

http://farm.vtc.vn/media/vtcnews/2010/11/08/DSCN0575.jpg

Răng v�ng của một thanh ni�n ở bản Pắc Cạm x� Kh�u Vai.

S�ng ra b� lọ mọ r�t nước n�ng cho t�i rửa mặt, bưng đến tận gần giường. Với người M�ng, nước rất qu�. Trong mỗi nh� người M�ng v�o m�a kh� bao giờ cũng mất một lao động chủ lực để chuy�n đi bộ mươi mười lăm c�y số g�i một can nước 20 l�t về d�ng cho cả gia đ�nh, g� lợn, tr�u b�, ch� m�o uống.

H�m trước đến nh� v�o buổi tối, t�i kh�ng để �, nhưng s�ng ra, khi những tia nắng đầu ti�n chiếu rọi xuống cửa, ngồi uống nước, bất ngờ t�i thấy c�i g� lấp l�e, phản quang như kim cương, như thủy tinh ở cửa miệng �ng…Vừ S�nh Mua.

Th� ra �ng Mua cắm tới 6 chiếc răng v�ng. Răng v�ng l� trang sức l�m cho người M�ng cả g�i, lẫn trai, cả gi� lẫn trẻ m� hơn điếu đổ.

Đa số ai cũng cố gắng cắm v�i chiếc răng mạ v�ng l�m duy�n. Nhiều người răng đang trắng n�n n� cũng bắt kịp phong tr�o cắm cả h�m răng v�ng cho đẹp.

http://farm.vtc.vn/media/vtcnews/2010/11/08/DSCN0580.jpg

Bộ răng v�ng 6 c�i của �ng Vừ S�nh Mua

Xưa, bịt "răng v�ng" bằng v�ng thật. Răng v�ng khi đ� l� biểu tượng của sự quyền uy, ph� qu�, l� l� b�a thi�ng xua hoang th�, ma rừng.

Tục truyền, con người con th� thuở hồng hoang cũng giống nhau, săn đuổi nhau, gặp nhau bất ngờ vẫn thường… nhe răng thủ thế rồi lao v�o nhau, m� phần đa cuộc chiến t�n khốc ấy, th� vật thắng. Người M�ng mới nghĩ ra một c�ch l� bịt răng v�ng để cho răng người kh�c răng th�, cho hễ nhe ra l� th� rừng cong đu�i chạy.

Nay, v�ng bịt răng l� loại hợp kim x�m xốp, �ng �nh được cất ở thủ đ� về với số lượng… nhiều bao tải, gi� chỉ khoảng 300-500.000đ/kg t�y chất lượng.

Một c�n hợp kim đ�, bọc được v�i trăm c�i răng. Con g�i M�ng ngực mới nhu nh� lớn sau �o, mới biết m� mải nghe tiếng kh�n ngo�i chợ phi�n đến qu�n cả cục sợi lanh đang tước tr�n tay, đ� biết th�m c�i răng v�ng l�m duy�n với trai bản.

http://farm.vtc.vn/media/vtcnews/2010/11/08/DSCN0615.jpg

S�ng Thị Lỳ v� hai chiếc răng v�ng được đổi bằng một con lợn tạ.

Người gi� cả đời cắm mặt tra hạt ng� v�o h�m đ�, xơ xước tay ch�n xếp h�ng trăm h�ng r�o đ� giữ đất cho nương, cần mẫn như con r�a b�n cối đ� xay ng� l�m m�n m�n. Mệt nhọc, khổ đau nhiều như đ� tai m�o miền bi�n ải, họ cũng muốn cắm răng v�ng cho thỏa thu� c�i ước mơ l�m đẹp thủa thiếu thời.

Người trung ni�n, con c�i đến tuổi dựng vợ, gả chồng muốn cắm răng v�ng cho đẹp mặt với th�ng gia, h�ng x�m, muốn đưa ra một th�ng điệp r�nh r�nh bằng nụ cười v�ng ch�e rằng kinh tế nh� m�nh kh�ng đến nỗi.

Tất cả những th�i quen đ� đ� khiến cho việc trồng răng v�ng rất thịnh ở thị trấn M�o Vạc, n� �t tất cả c�c dịch vụ nha khoa kh�c. Người ta c� thể chịu đựng c�i răng s�u h�nh hạ v�i năm, chịu cảnh răng s�n, răng sứt cả đời, nhưng nhiều người kh�ng thể chấp nhận cảnh bộ nhai kh�ng c� thứ kim loại lấp l�nh huyền hoặc kia.

Gi� trồng răng dao động từ 30-50.000đ một chiếc loại thường v� v�i trăm ng�n một chiếc loại đặc biệt. Nam thanh, nữ t� đến tuổi cập k� kh�ng c� răng v�ng, nhiều khi xấu hổ kh�ng d�m cười với người lạ, đi chợ cũng bẽn lẽn, rụt r� như con don, con d�i trong bụi c�y nứa, bụi ch�t chẳng d�m ngẩng đầu.

http://farm.vtc.vn/media/vtcnews/2010/11/08/DSCN0614.jpg

C� răng v�ng, thế l� Lỳ lại thoải m�i cười đ�a.

S�ng Thị Lỳ, con ph� bản P� Ngần x� Kh�u Vai đ� đến tuổi 16, khỏe mạnh, lay l�y mắt nai nhưng suốt ng�y ủ rũ cũng bởi �m ảnh của những chiếc răng v�ng.

Lỳ đ� lớn, rất th�ch c� răng v�ng l�m duy�n giống mẹ gi� m�nh. B� c� tới 6 c�i, m�nh kh�ng c� c�i n�o th� buồn tủi lắm lắm. Nằn n�, xin xỏ m�i, Lỳ mới xin mẹ gi� tiền đi cắm mấy chiếc răng v�ng ở thị trấn với gi� 50.000đ/c�i.

Về đến dốc nh� m�nh, nh�n thấy người quen, Lỳ hớn hở khoe nụ cười lấp l�nh. Kh�ng ngờ, hai m�i chưa kịp kh�p v�o nhau, một chiếc răng v�ng đ� rời h�m rụng xuống.

Đến bữa ăn h�m sau, mới khe khẽ nhai c� mấy m�i m�n m�n, chiếc răng v�ng c�n lại trong mồm Lỳ cũng rớt ngay xuống nền nh�, lấm lem đất c�t.

Tiếc của đến đứt ruột nhưng đ� đ�nh, tiền n�o của nấy. Răng v�ng hạng phổ th�ng vốn b�m yếu, thợ l�m ẩu c� khi rơi rụng bất kỳ l�c n�o cười, l�c n�o ăn.

Lỳ cầm mấy chiếc răng rơi ra kh�c m�i. Đến mấy th�ng sau, khi mẹ gi� nu�i được con lợn tạ, b�n đi cho con g�i tiền xuống thị trấn cắm đ�i răng giả loại thượng hạng với gi� 300.000đ/chiếc. Nước mạ v�ng rất b�ng, c�i ch�n răng b�m chắc hơn cả đ�i tay con trai bản l�c t�m bạn t�nh giữa phi�n chợ.

C� răng v�ng, thế l� Lỳ lại thoải m�i cười đ�a, lại tung tẩy đi chợ với ch�ng bạn, lại khe khẽ h�t những điệu h�t gọi t�nh mỗi khi vắng người.

Xứ Đo�i
VTCNews