Chuyện Tình Kể Trước Lúc Rạng Ðông

[giavui]

Chuyện Tình Kể Trước Lúc Rạng Ðông

Tác Giả: Dương Thu Hương

http://www.vietfreefun.com/extras/upload/images/1393546043_image004.jpg


Hai mươi năm trước, vào một buổi tối mùa thu năm một ngàn chín trăm năm mươi tám đại đội trưởng Vũ Sinh mời vợ vào buồng riêng nói chuyện. Vợ anh, chị Lựu, một cán bộ phụ nữ huyện ngạc nhiên. Bình thường không người đàn ông nào gọi vợ như thế:
- Lựu này, tôi muốn nói với Lựu câu chuyện. Lựu vui lòng nhé. Mời Lựu vào buồng.
Nói song, anh đứng nghiêm trang, chờ chị rửa hai bàn tay trắng xóa bọt xà phòng. Rồi hai người bước vào buồng riêng. Dó là một trong năm gian nhà của ông bà thân sinh ra đại đội trưởng. Anh là con trai duy nhất nên toàn bộ ngôi nhà năm gian có hiên rộng, lợp ngói ta rất dày cùng cái sân có tường hoa thấp bao quanh đều thuộc quyền sở hữu của anh. Hai gian ở đầu hồi xây tường con kiến ngăn thành buồng riêng có cửa lớn thông với ba gian giữa và có hai cửa sổ, một cửa mở trông ra trước sân, cửa kia ngó ra khu vườn sau, nơi những khóm hoa móng rồng xanh om suốt bốn mùa thoang thoảng đưa hương. Một trong hai gian ấy của vợ chồng Vũ Sinh. Họ lấy nhau từ năm bốn mươi chín do đoàn thanh niên Cứu Quốc tổ chức. Hồi đó, cả hai đều là cán bộ phân đoàn.
Ðại đội trưởng Vũ Sinh gạt đống chăn gối xếp ở đầu giường vào góc trong:
- Mời Lựu ngồi.
Còn anh, anh tháo dây thắt lưng có móc khẩu súng ngắn treo trên tường. Xong đó, anh ngồi xuống cuối giường:
- Ðã từ lâu, tôi định nói với Lựu...
Người đàn bà ngước nhìn chồng: Không có niềm vui không có nỗi buồn trong đôi mắt anh. Chỉ có vẻ thầm lặng và u uẩn đã trở thành thói quen nhiều năm nay.
Sinh đứng dậy, ra gian thờ chính giữa nhà, bưng bộ tách chén, hộp chè và phích nước vào, chờ nước ngấm, rót cho vợ một chén, cho mình một chén rồi nói tiếp:
- Lựu thấy đời sống của vợ chồng của chúng ta ra sao?
Giọng nói trầm trầm của anh khiến câu nói đó không cần là nỗi băn khoăn cần giải đáp và giống như hồi âm của một nỗi buồn từ vực sâu ký ức vọng về.
Lựu không hiểu chồng muốn nói gì. Chị hỏi:
- Sao cơ?
Vũ Sinh nhắc lại:
- chúng ta có phải là một cặp vợ chồng không, chẳng lẽ Lựu chưa hề nghĩ đến điều đó?
Người đàn bà trợn tròn mắt. Chị tưởng chồng lẩn thẩn, như người ta vẫn nói là mắc bệnh tâm thần, hoặc anh sốt âm ỉ mà không nói nên lâu dần hóa cuồng ngôn. Chị đứng dậy, định đặt tay lên trán anh. Nhưng Vũ Sinh mỉm cười, ngăn lại:
-Lựu đừng lo, tôi không ốm đâu. Sáu tháng liền tôi vẫn huấn luyện lớp hạ sĩ ngoài thao trường. Tôi muốn nói chuyện với Lựu một cách rõ ràng, nghiêm chỉnh.
Ðôi mắt anh mở rộng, nhìn chị. Ðôi mắt khôn ngoan, tư lự. Ðó không phải là đôi mắt của kẻ mắc chứng cuồng ngôn hoặc đang chìm đắm trong cơn mê sảng nào. Lựu thu tay vào lòng, bối rối ngồi xuống giường.
Ðại đội trưởng Vũ Sinh nhẹ nhàng nói tiếp:
- Chẳng nhẽ Lựu không thấy rằng giữa tôi và Lựu lâu nay...
Người đàn bà bỗng dưng đỏ mặt, từ cổ cho đến hai tai. màu đỏ mỗi lúc mỗi gay gắt và hổ thẹn thầm kín bị chôn vùi trong tâm tư chị bỗng hóa niềm căm giận. Chị quắc mắt nhìn chồng giây lát rồi quay đi.
Ðã hơn nửa năm nay, anh chưa hề một lần ôm ấp chị, đừng nói chi tới chuyện ái ân. Trước kia, hai tuần anh về một lần, vì đơn vị đóng quân cách nhà có mười hai cây số. Mỗi lần ấy, nếu anh không vướng vào các cuộc giỗ tết, thăm viếng bạn bè hoặc họ hàng, và nếu chị hoàn toàn khỏe mạnh, họ chung đụng một cách hối hả vào đêm trước khi anh đi... Nhưng sáu tháng nay, người chồng hầu như chỉ ôm ấp, hôn hít hai đứa con rồi đạp xe đi chơi rong suốt ngáy nghỉ. Dến khuya, anh mới trở về. Lựunằm ôm đứa con gái nhỏ. Chị thao thức trờ anh. Khi anh về, chị lặng lẽ như đã ngủ. Người chồng nhẹ nhàng cài chốt cửa, vén lá màn, trèo lên giường. Anh bước qua chân vợ một cách khéo léo để khỏi giẫm đạp phải chị. Rồi anh vào phía trong, sát tường, ngủ ngay. Ðôi lần anh cũng còn thao thức. Chị nghe thấy anh thở dài rồi sau đó chừng một giờ, anh mới khe khẽ gáy. còn chị, chị trăn trở tới gà gáy canh ba. Thoạt đầu, chị ngỡ anh qúa mệt mỏi vì những ngày luyện tập ở thao trường, và cả những bữa rượu kéo dài mà mấy ông chú ông bác trong họ nhất quyết bắt anh tham dự. Sau đó, chị ngờ anh có một người đàn bà nào đó, hoặc một cô gái mũm mĩm trẻ măng nơi đóng quân. Lòng ghen bóc phừng phừng như lửa. Nhưng vốn là một cán bộ của huyện hội phụ nữ, những người nổi tiếng trầm tĩnh, chừng mực, giản dị, biết hy sinh, nên chi không giám làm điều gì đó thô bạo, hàm hồ. Chị trình bày hoàn cảnh với người bạn từ thuở còn chăn trâu trên đồng làng là Hồng Thắm. Hồng Thắm là huyện hội trưởng. Chị triệu tập ngay một mạng lưới cán bộ phụ nữ xã, truyền đạt câu chuyện và yêu cầu họ mở cuộc điều tra để bảo vệ hạnh phúc cho bạn.
mặc dù, mạng lưới cán bộ phụ nữ đó đã giăng kín khu vực đóng quân của Vũ Sinh. Mặc dù, họ đã dò xét một cách thật kỹ lưỡng từ các tình tiết đáng ngờ vực nhỏ nhất nhưng cũng không có kết qủa. Vũ Sinh không có một cô gái mũm mĩm nào cả. Anh hoàn toàn vô tội. Lựu không còn cách nào hơn là yên lặng chờ đợi. Mặc dù, trong thâm tâm, chị hoang mang vì không rõ vì tình trang đó là do bệnh tình của chồng hay nỗi ghét giận ngấm ngầm không được bộc lộ. Có vài lần, chị hỏi anh:
- Em có lỗi gì với anh không?
Nhưng đáp lại đôi mắt băn khoăn, hồi hộp của chị, anh chỉ lắc đầu đáp:
- không.
Chị chẳng thể hỏi anh một câu nào khác nữa, vì sự hổ thẹn đã ăn sâu trong cội rễ tâm hồn. Cuộc sống bất thường kéo dài tới ngày người chồng đặt câu hỏi một cách nghiêm trang cho vợ...
Ðại đội trưởng Vũ Sinh nhìn ngọn lửa căm tức vừa cháy rực lên trong ánh mắt người đàn bà. Anh đưa tay nắm tay Lựu:
- Ðừng giận tôi... Tôi biết Lựu rất khổ tâm. Nhưng tôi không thể... Người chồng ngừng lại, ngắc ngứ chút ít rồi nói tiếp: Tôi không thể như vậy... Vì sao, tôi cũng chẳng biết nữa?... Có lẽ, vì chúng ta không có tình yêu...
Anh cúi đầu. Mái tóc anh đổ xuống trán. Những sợi tóc rễ tre, cứng, quăn tự nhiên. Lựu nhìn những sợi tóc vừa quen thuộc lại vừa xa lạ của chồng: Không có tình yêu?... Anh ấy nói thế nào nhỉ?... Tình yêu?...
Ngày đó, hai người cùng là phân đội trưởng trong tám phân đội của huyện đoàn. Họ thường gặp nhau trong các cuộc họp. Có lần, họ cùng phụ trách một đoàn dân công tải lương lên chiến khu. Dọc đường những cơn mưa rào ập xuống. Mọi người lấy áo tơi, vải sơn che gạo, cố đẩy những xe thồ nặng nhọc tới lán chú quân. Ai lấy áo quần ướt sũng. Một anh chàng cất tiếng hò:
Trời mưa ướt áo ướt quần
Nhưng sao ướt được tinh thần dân công
Hò lớ, hò lơ...
Ðoàn người cất tiếng hò hưởng ứng. Những thanh âm bị rung chuyển trong tiếng mưa quất rào rào. Nhưng đoàn người vẫn vui như đi trẩy hội. Tới lán, họ đốt lửa sưởi. Và trong đám trai tinh nghịch ngồi hong quần áo một anh chàng bỗng lại cất tiếng hò:
Lạy trời cho cải lên xanh
Cho hoa gạo đỏ, cho anh lấy nàng...
Lúc ấy Lựu ngồi đối diện với Vũ Sinh. Không hiểu vì sao, chị lại đưa mắt nhìn anh. Sinh cũng nhìn chị. Và cả hai người cùng đỏ bừng mặt lên.
Người thanh niên vừa cất tiếng hò thấy hai người bối rối sau câu hò đầy ý nghĩa đó thì khoái chí reo:
- A... a... a, bắt được qủa tang rồi nhé. Bắt được qủa tang rồi... A ha... ha... ha... "Vì cam nên quýt đèo bòng. Vì cơn gío giật, anh phải lòng... cô em...".
Cứ thế, anh ta vừa hò, vừa cười cợt vừa vỗ tay đôm đóp. Vũ Sinh và Lựu mặt đỏ tía tai, không làm sao chạy trốn được vòng tròn những làn sóng trêu cợt mỗi lúc một ráo riết bao vây họ...
- Cô ả Lựu phải lòng anh Sinh rồi... Tụi mình lo thêu khăn tặng đám cưới là vừa...
Mấy cô bạn cùng làng đi dân công đợt ấy về kháo ầm ĩ. Cả cơ quan huyện đoàn cũng vậy. Hiển nhiên việc Vũ Sinh và Lựu yêu nhau trở thành một nội dung trong cuộc họp cán bộ đoàn. Ðồng chí phụ trách gọi hai người tới:
- Các đồng chí yêu nhau từ bao giờ mà không báo cáo tổ chức?
Cả Lựu lẫn Vũ Sinh đều ấp úng:
- Thưa đồng chí, tôi không biết, tôi không...,
Chính họ, họ cũng không thể hiểu được mình yêu nhau từ bao giờ. Sau khi đưa đoàn dân công trở về, mỗi lần gặp lại nhau, hai người cùng đỏ bừng mặt vì sấu hổ, nhưng thích thú. Một nỗi thích thú khó giải thích của tuổi trẻ. giống như cơn choáng váng êm dịu của kẻ chưa bao giờ uống rượu lần đầu được nhấp một ngụm rượu nếp pha lẫn mật ong.
- Thưa đồng chí, tôi không...
Vũ Sinh ấp úng nói lần thứ hai. Anh bỗng có cảm giác no âu. Nỗi no âu mơ hồ nhưng rất rõ ràng đè nặng trái tim và khiến anh lúng túng, hoang mang.
Ðồng chí phụ trách nhìn anh với cặp mắt thương yêu trìu mến:
- Các đồng chí yên tâm. Dù công việc chiến đấu với kẻ địch còn nặng nề, nhưng tổ chức vẫn có nhiệm vụ quan tâm tới hạnh phúc của các đoàn viên. Chúng ta có sức mạnh tập thể, các đồng chí đừng lo ngại. Mọi chuyện sẽ được giải quyết gọn nhẹ và ổn thỏa.
Vũ Sinh lật đật đứng dậy gãi tai:
- Báo cáo, tôi chưa sác định được là...
Cán bộ phụ trách đưa tay gạt anh xuống:
- Tôi hiểu, tôi hiểu... Các đồng chí không nên lo ngại điều gì...
Lựu ngồi im. Lúc đó, chị cũng hoang mang như Vũ Sinh. Thực tình, Lựu thấy thích Sinh. Có lẽ từ buổi tối trong lán dân công, khi bếp lửa bập bùng nhảy nhót, khi những gương mặt chan hòa niềm vui, má ửng đỏ vì hơi than nóng còn ánh mắt long lanh vì ánh lửa. cũng có lẽ chị là một cô gái đã tới tuổi dậy thì, còn anh là một cậu trai khôi ngô tuấn tú... Lựu không biết Vũ Sinh. Chị ở một xã hẻo lánh, còn anh sống ngay trong phố huyện. Chị chỉ biết bố anh là thày thuốc, còn mẹ anh ở nhà làm vườn, cộng thêm hàng xay hàng xáo... Nhà anh rất đẹp. Khang trang hơn ngôi nhà mái tranh, rường cột tre của thầy u chị dưới làng... Ngoài những điều đó, anh là một người xa lạ.
Thế nhưng chị không biết nói sao với đồng chí cán bộ phụ trách. Mọi ý nghĩ trong chị đều mờ nhạt, không rõ rệt. Vả chăng, lúc đó chị mười tám tuổi. chưa hề cầm tay người con trai nào. Chưa hề thầm thương trộm nhớ ai. ngoài công tác đoàn thể, Lựu chỉ có niềm vui duy nhất là về thăm thầy u và lũ em nhỏ. Ði cấy cho nhà vài buổi. Ði gọi lũ em đi chăn trâu hoặc bắt ốc ngoài đìa về luộc nồi khoai bở lên ăn lúc còn nóng hôi hổi hoặc ngồi bới tóc sâu bắt chấy cho u. Từ dạo đưa đoàn dân công về, thêm một nỗi thích thú nữa là gặp Sinh. Vừa thích vừa sợ, vì Lựu thấy anh sinh trai hơn mình, sang trọng hơn mình. Anh biết để mái tóc kiểu thành thị và kể chuyện thơ Nhị Ðô Mai, đọc Kiều rất giỏi...
- Các đồng chí cố gắng công tác cho tốt. Tổ chức sẽ quan tâm tới các đồng chí với khả năng cao nhất.
Cán bộ phụ trách kết thúc với câu nói đó. Xong anh hối hả bước ra, để đôi bạn trẻ có thời gian tâm sự.
- Báo cáo...
Vũ Sinh đuổi theo, nắm vạt áo anh. Nhưng người cán bộ phụ trách mỉm cười gạt tay Sinh một cách khéo léo. chắc hẳn, anh tưởng chàng trai làm một động tác để tránh cơn e thẹn.
khi người phụ trách đi hẳn. Vũ Sinh quay vào nhà. Tâm hồn anh tràn ngập nỗi bối rối.

[giavui]

Lựu vẫn ngồi trước bàn, lấy ngón tay nhúng vào cốc nước nụ vối rồi vẽ lên bàn những hình tròn méo mó. Hết hình nọ tới hình kia. Cô cố gắng để vẽ được một hình tròn thật đẹp nhưng không nổi. Những ngón tay cô thô cứng, vụng về. Thấy Sinh vào, cô ngước mắt nhìn anh.
Sinh hỏi:
- Lựu thấy thế nào?
Cô gái lúng búng trong miệng:
- Em thấy... cũng tốt thôi...
Vũ Sinh ngồi im. Lúc đó, tới lượt cô hỏi anh:
- Còn anh thấy thế nào?
Sinh đang nghĩ ngợi gì đó. anh chợt quay đầu nhìn cô như vừa dứt khỏi dòng mộng mị. Anh cũng đáp lại cô bằng một giọng vô cùng bối rối:
- Mình ấy à... Mình thấy... tổ chức rất quan tâm, rất tốt...
Nói song mặt đỏ lững, anh cúi xuống.
Lúc đó lũ trẻ đi học qua, cấu trí nhau rồi cười ré lên, chạy di chạy lại qua cửa. Tưởng như để trêu cợt hai người. Ðôi trai gái xấu hổ vội vã đi ra, mỗi người một nẻo. Không lời hẹn hò gặp gỡ. Họ để lại trong gian nhà trống vắng mấy chén nước nguội và những hình vẽ chưa khô trên mặt bàn. Những hình vẽ cố gắng hết sức nhưng không sao tròn nổi...
Ðã chín năm qua rồi. Ðám cưới đời sống mới thời kháng chiến do đoàn thể nhiệt tình tổ chức đã đem đến cho hai người một đứa con trai và một đứa con gái. Hai sợi giây thắt họ trong cuộc sống gia đình. Nhưng trái tim họ lại giống như đôi ngựa, mỗi con chạy mỗi đường, càng chạy càng cách xa nhau.
Người nhận ra điều này trước tiên là Vũ Sinh.
Sau khi cưới nhau một năm, lúc Lựu có thai đứa con trai đầu lòng hai tháng. Sinh phải đi công tác ở huyện bên.
Một chiều, vì trời sập tối trước khi tới bến đò, anh đành phải rẽ vào nhà một người thợ rèn ngủ nhờ. Cặp thợ rèn mới cưới nhau ba năm. Họ rất vui tính và tốt bụng. Họ nhất định bắt Vũ Sinh ăn cơm gạo mới với thịt lợn nướng và dưa cải. Còn vắt cơm nếp anh đem theo, cô vợ rán lên giòn như bánh chưng ngày tết để trồng và người khách ăn tráng miệng.
- Mời anh, anh phải nhanh xuống đũa không ngoảnh đi ngoảnh lại là đĩa nhẵn như chùi... Nhà em được cái khảnh ăn lắm. Mỗi bữa chỉ hết hai bơ gạo trắng có ngọn thôi...
Cô vợ vừa mời khách vừa trêu chọc trồng. Anh chồng thấy thế làm vui thích lắm, cười tít mắt đáp lời:
- Chỉ được cái nói oan cho người ta?... Mỗi bữa mình hết có tám lạng gạo chứ đâu mà hai bơ trắng?...
Mỗi bơ trắng đong được bốn lạng rưỡi gạo. Vũ Sinh biết thế, anh cười.
Cơm xong cô vợ lại bắc tiếp nồi khoai luộc lên bếp than. Chừng nửa giờ sau, mùi khoai chín cạn cháy sém đã bốc lên mùi thơm lừng ba gian nhà nhỏ. Anh chồng xao tay:
- Anh lại xơi khoai với vợ chồng chúng em. Các cụ có câu : Ăn cơm no bụng thấy khoai vẫn thèm...
Nói xong, anh kéo Vũ Sinh ngồi xuống gần bếp than mở cái vung đát úp nồi hông khoai cho hơi bốc trắng, rồi thò tay nhón từng củ khoai ra, miệng xuýt xoa kêu nóng. Cô vợ rửa bát xong thấy vậy nguýt yêu chồng:
- Trông rõ đẹp chưa kìa. Ðưa tay sờ lên tai cho đỡ phỏng.
Anh chồng trẻ lại tít mắt cười, tay đưa lên nắm chặt vành tai. Bên ngoài gío bấc rít ù ù. Những tiếng gió bị tiếng cười trẻ trung tràn trề hạnh phúc của cô vợ trẻ át đi.
Sinh im lặng ăn khoai.
- Ngon không anh, khoai vùng này nhất hạng là bở. Anh thợ rèn hỏi.
- Ngon lắm.
Sinh gật đầu. Nhưng anh không có cảm giác gì mới lạ về miếng khoai đang ăn. Anh sững sờ vì cảnh sống của cặp vợ chồng thợ rèn. Anh và Lựu chưa bao giờ có được những phút giây như thế. Chưa từng một lần anh nhìn Lựu với ánh mắt đam mê, mãn nguyệt như anh chàng thợ rèn này. Cũng chưa bao giờ, Lựu có những cử chỉ bộc lộ yêu đương nồng nàn như cô thợ rèn mập mạp ấy.
Bếp than dần dấn nguội đi khi câu chuyện vãn và tiếng gío rít mạnh hơn.
- Ngủ đi.
Anh thợ rèn nói cụt lủn, rồi đứng dậy, vặn lưng răng rắc. Chờ khách mắc chiếc màn cá nhân, trùm chăn chiên xong, chủ nhà thổi đèn, phụt một tiếng rồi vào buồng. Cô vợ trẻ đã vào trước, sửa soạn chăn chiếu. Anh chồng vào, họ lại trêu ghẹo nhau rinh rích cười. Mới đầu cô vợ còn nhắc:
- Khẽ chứ, cho anh cán bộ đoàn ngủ...
-Ðừng có cấu người ta thế, bên ngoài anh ấy nghe tiếng anh ấy cười cho...
Sau, cô vợ trẻ cũng quyên mất điều đó. Hoặc cô nghĩ rằng ông khách đi đường mệt nhọc đã ngủ say rồi. Và cặp vợ chồng chủ nhân thả sức truyện trò, chọc ghẹo nhau âu yếm nhau như mọi đêm.
Vũ Sinh không ngủ được. Anh ghe rõ mọi lời nói, anh hình dung rõ những cử chỉ của cặp vợ chồng chủ nhà. Anh chồng rúc đầu vào tóc vợ hít hà như trẻ con ngửi cốn rang ngày tết mồng năm. Anh khen lấy khen để mùi hương nhu và mùi lá bưởi. Kể cả mùi mồ hôi sau gáy còn đọng lại vì suốt ngày kéo bễ và nấu ăn, anh tràng cũng thấy thơm. Còn cô vợ trẻ vừa đẩy chồng ra xa, lại vừa thọc tay vào nách chồng khiến anh chàng cứ nấc lên từng cơn cười ngây ngất...
Sinh bàng hoàng. Xưa nay, anh chưa chứng kiến cảnh sống lứa đôi một cách tỏ tường. Bây giờ, người ta mới biết khi người ta yêu nhau, cuộc sống chung mặn nồng, say sưa đến thế. Giống như kẻ sống suốt đời trong núi lần đầu tiên thấy biển, anh ngỡ ngàng trước những cơn ào ạt trắng xóa của biển khơi, nơi nước liền với chân trời trong một không gian mênh mông choáng ngợp.
Sáng hôm sau, anh tiếp tục qua đò, làm công việc của mình. Nhưng khi trở về nhà, một nỗi buồn lạnh lùng thấm trong tâm hồn khiến anh muốn rã rời chân tay. Lúc đó, anh chưa nhận thức được thảm kịch của mình, nhưng anh mơ hồ đoán định được nỗi bất hạnh sẽ tới. Trước đây, anh chưa bao giờ yêu Lựu. Nhưng anh chưa ý thức được điều đó nên cuộc sống trung vẫn diễn ra tẻ nhạt nhưng bình yên. Giờ khi đã có ý thức điều đó. Cuộc sống chung với anh đã khiến nặng nề.
Năm sau khi đứa con trai tròn năm tháng. Vũ Sinh nhập ngũ. Anh được đề bạt trung đội trưởng ngay ngày đầu tiên mặc áo lính. Ðơn vị anh đóng quân ngay Thái Nguyên. Từ ngày đó cho tới hội nghị Giơ-ne-vơ ký kết. Năm cửa ô xòe cánh hoa đón đoàn quân kháng chiến trở về, anh không một lần về nhà.
Trong khoảng thời gian ấy, có lần đơn vị Vũ Sinh đóng quân tại một bản Thái Trắng. Chủ nhân nhà anh ở là một ông già. Ông có hai cô con gái. Cô lớn, bị bắt vào đội xòe của quan châu. Cô nhỏ, đi dân công nuôi bộ đội kháng Pháp. Ông già uống rượu như uống nước, kể chuyện thật hay. Hết thời hạn đóng quân, đơn vị anh lên đường,ông ra tiễn hết một con đèo. Lúc sắp từ giã chợt ông giơ tay chỉ về ngọn núi phía trước:
- Ơ... con út đã về kìa. Con út đã về rồi đó...
Phải một lúc, Vũ Sinh mới nhận ra người con gái đang băng qua con đường lượn quanh núi đi về phía mình. Một nàng tiên từ một thế giới mộng ảo bước ra, tha thướt trong bộ váy áo trắng, lúc ẩn lúc hiện trong ánh nắng chiều và giữa sắc sanh trùng điệp của núi rừng, Sinh đứng đờ người hồi lâu. Tới lúc đại dội trưởng chào ông già lần cuối cùng và giục mọi người lên đường anh mới sực tỉnh. Họ cũng tiến về phía con đường lượn quanh núi, ngược chiều cô gái Thái. Không ai nói, nhưng tất cả đoàn quân đều phập phồng chờ đợi lúc gặp mặt người đẹp. Có lẽ người hồi hộp nhất là Vũ Sinh. Mặc dù không mang vác nặng tim anh cứ đập rộn lên như trống trận.
Chừng mười phút sau, họ gặp cô gái. Cô chào bộ đội với giọng trong veo, lảnh lót như tiếng chim. Ðại đội dừng lại vài phút, nói chuyện về bản của cô mà họ vừa từ giã. Cậu liên lạc đại đội kể chuyện vanh vách về ông già sinh ra cô, mặc dầu cậu ta chỉ sang chơi dăm ba lần. Còn Sinh, Sinh đứng im, nghiêm trang nhưng không thể rời mắt khỏi khuân mặt sinh đẹp của cô gái. Một gương mặt kiều diễm, làn da hồng mịn, hai tràng mày gọn sắc như hai nét mực tầu, sống mũi thanh và làn môi tươi tắn. Vẻ mặt đẹp trinh trắng, mãnh liệt của rừng sâu. Khi cô đi rồi, gương mặt cô, tấm thân mềm dẻo bó trong bộ áo váy của cô không rời anh nữa. Cô như ngôi sao rực rỡ hiện lên giữa chốn núi non trùng điệp, và giữa trái tim trống trải, bơ vơ của anh. Anh cứ tương tự anh cho mãi tới sau này, khi anh gặp người đàn bà thực sự của cuộc đời anh...
- Tôi muốn chúng mình nhìn lại mọi chuyện cho rõ ràng. Bởi vì cuộc đời còn dài quá...
Ðại đội trưởng Sinh nói chậm rãi. Anh không nhìn vợ:
- Thực sự chúng ta chưa kịp yêu nhau đã tổ chức cưới. Lúc đó, cả tôi và Lựu còn qúa trẻ nên không đắn đo...
Người đàn bà lắng nghe, chăm chú. Chợt nghĩ rằng lúc sắp lấy anh, chị cũng còn thinh thích hai chàng trai cùng làng.Một anh có bằng Séc-ti-phi-ca, làm hương sự. Còn anh kia vào bộ đội trước lúc chị lên huyện. Kể ra chị cứ lấy một trong hai anh ấy cũng chẳng khác gì Vũ Sinh là bao... Vậy, tại sao, chi không nghĩ ra điều đó?... có lẽ vì sự chế nhạo, ghép đôi của mọi người khiến chị tưởng rằng chị yêu Sinh hơn hai tràng kia chăng? cũng có lẽ lúc đó chị chưa nghĩ được điều gì cho đến đầu đến đũa...
Người chồng tiếp tục nói:
- Nhiều lần, tôi cứ nghĩ,gía như chúng ta sớm nhìn nhận ra điều này... Hồi hòa bình lập lại chẳng hạn. Lúc đó, chưa có con Mai...
Anh lại cúi đầu theo thói quen, lùa tay vào mái tóc. Người đàn bà đột nhiên bật tiếng thở dài. Chị hiểu chồng muốn nói: "Gía cứ bỏ nhau ngay lúc đó lại rễ ràng hơn...". Chị nhớ cảm giác đau đớn của mình vào một buổi sáng đón anh về. Giữa đám đông các ông chú, bà bác, các cô cậu, lũ cháu, anh hoàn toàn thoải mái, vui vẻ, mừng rỡ... Chị kiên tâm chờ đợi như những người đàn bà khác. Biết rằng một chiến sĩ từ mặt trận chiến thắng trở về là niềm vui chung cho tất cả những ai có liên quan huyết thống và quê hương với anh. Nhưng, khi mâm cỗ cuối cùng đã dọn xong, khi mọi người đã ngủ ngon lành sau một ngày cười nhiều, khóc nhiều, nói nhiều và ăn uống ngon lành. Lúc đó, chị chờ anh với niềm khát khao tự nhiên của một người vợ đã qua bốn năm đằng đẵng xa chồng. Anh vào. Anh hỏi chị những câu anh đã hỏi nhiều người thân một cách nhạt nhẽo. Dường như anh phải cố gắng để nghĩ ra những câu hỏi đó cho có chuyện mà nói. Chị cũng trả lời anh những câu mà bố mẹ chồng, anh em chú bác chồng nói rồi. Tới một khoảng khắc im lặng vô duyên cớ, ngượng ngùng, oi nóng. Rồi sau khoảng khắc đó, anh hối hả chung chăn gối mới chị, gấp gáp và thất thường. Một giấy lát cảm xúc thoáng qua cả hai người cùng nằm im. Chi ngửi mùi rêu bay lên từ chân giường, mùi hoa móng rồng phía vườn sau theo gío đưa vào, mùi chăn chiếu ẩm mốc quạnh hưu... Chị thấy những mùi cũ kỹ đó sẽ còn cũ kỹ mãi như thế. Còn anh, Anh cũng hít mùi thơm ngọt ngào của thứ hoa móng rồng hoàng anh - loài hoa cánh dày có màu vàng như màu lông chim hoàng anh. Anh đã hái hoa đó từ khi anh mười một tuổi. Nên mùi thơm của nó thấm sâu vào tâm hồn. Nó là dĩ vãng thân thuộc của anh... còn mùi rêu ẩm ướt dưới chân tường, mùi giường chiếu, và hơi thở của người vợ bên cạnh anh đều là xa lạ. chúng ở tít xa, nơi nào đó, bên ngoài khoảng sáng trong tâm hồn. Tiếng nói mê ú ớ của đứa con trai khiến anh nao lòng. Anh quay sang hôn vụng nó trong giấc ngủ. Rồi sau đó anh lại nằm ngửa lên, không thể nào quên được hình ảnh cô gái thái và mùi hoa móng rồng. Mùi hương của tuổi thơ và hình ảnh nàng tiên trắng trong ảo mộng theo anh vào giấc ngủ...
Anh cứ sống như vậy. có những lần, chung chăn gối với vợ nhưng anh tưởng mình đang ôm ấp người con xinh đẹp tha thướt trong bộ váy áo trắng sinh đẹp kia. Khi bừng tỉnh, anh cảm thấy như bị rơi xuống đáy vực. Một nỗi tức giận khiến anh vùng lên, mở chốt cửa ra vườn, hút thuốc...
- Cũng đã nhiều lần... Người chồng tiếp tục nói với giọng đều đặn: Nhiều lần, tôi cứ nghĩ rằng chúng ta cũng đã qua thời xuân xanh, vì con cái cứ duy trì cuộc sống này cho hết đời... Nhưng Lựu thông cảm, càng ngày tôi càng xa Lựu hơn ... Mà đã không yêu, không xúc động, không thể... Lựu sẽ khổ... không chỉ một vài tháng, dăm ba năm mà suốt đời...
Anh uống một ngụm nước, hắt phần cặn qua cửa sổ ra sân, nói khẽ: không thể nào cố gắng... tình yêu, không thể cố gắng được... Lựu có nghĩ như tôi không?...
Người đàn bà ngẩng đầu nhìn chồng. chị mơ hồ điều anh nói là đúng. Căn buồng chị sống, với mùi hoa móng rồng, mùi rêu mốc và mùi chiếu giường quạnh hiu cũ kỹ sẽ suốt đời cũ kỹ. Vì không có hơi ấm của người đàn ông. Vì không có tình yêu nồng nàn của người đàn ông ấp ủ. Anh chồng của chị, anh chỉ ghé qua vội vã nhu một kẻ đi đường ghé qua túp lều nát uống tạmbát nước vối. Chị không thể nào biến đổi anh trở thành một người đàn ông khác, một người có khả năng yêu thương chị, ôm ấp chị, sưởi ấm cho chị... Nhưng nếu mất anh?... Chị nghĩ tới hai đứa con của mình, tới những năm tháng đợi chờ vô vọng, những công sức chị đã bỏ ra đẻ tu tạo mảnh vườn sau, vườn trước. Từ hàng rau, khóm ớt, mấy luống rau tới gốc cây vối xanh om, dẫy hoa móng rồng đều có mồ hôi chị nhỏ xuồng. Vả chăng, với khả năng kinh tế eo hẹp của chị, một khi rời khỏi ngôi nhà này, chị sẽ bơ vơ... Nỗi tủi nhục như những con sóng dâng lên trong người đàn bà. Chị kêu:
- Nhưng còn con cái, còn nhà cửa... Tôi sẽ...
Và chị òa lên khóc.

[giavui]

Ðại đội trưởng Sinh đứng dậy, ra ngoài sân rút khăn mặt mang vào cho vợ lau nước mắt.
- Có, tôi có nghĩ nhiều đến điều đó. Hai đứa con có thể là trở lực cho Lựu đi bước nữa. Ông bà nội sẽ nuôi cả hai đứa. Còn nhà Lựu có thể vẫn cứ ở đây. Còn nếu Lựu không muốn, tôi sẽ thu xếp để tạo cho Lựu một chỗ mới. Một căn nhà, gàn nơi Lựu công tác, thuận tiện cho sinh hoạt.
Người đàn bà lắng nghe. Chị ngừng lại một chút để sau đó lại thốt lên kêu:
-Nhưng mà...
Tới đó chị không nói được thêm lời nào nữa vì bị những cơn nức nở nhấn chìm.
Vũ Sinh bước ra ngoài. Anh ngồi trên bậc cửa, nhìn ra sân. Anh nghĩ. Rồi anh lại tự nhủ:
-Không có nỗi khổ nào không vượt qua được. Trong cuộc đời, người ta phải biết vượt. Như con cá vượt qua thácVũ Môn... Ðừng tặc lưỡi. Tặc lưỡi một lần sẽ đeo đẳng nỗi khổ suốt đời...
Anh trở vaò buồng đặt tay lên vai vợ:
- Lựu nín đi và bình tĩnh suy nghĩ. Mọi việc đều do Lựu quyết định. Nếu Lựu không muốn chúng ta cứ sống thế này mãi cũng được... Nhưng chắc chắn cả hai đều khổ. Và người đau khổ trước hết là Lựu... Tôi thương Lựu vô cùng. Nhưng Lựu hiểu cho... Tình yêu, không thể cố gắng mà có...
Người đàn bà lắng nghe những lời nói chậm rãi, buồn bã nhưng chắc chắn của chồng. Chị không khóc nữa. Vả lại, lúc đó, ngoài ngõ đã có tiếng reo của hai đứa trẻ. Chúng theo ông bà sang làng bên ăn cỗ đã trở về.
Ðại đội trưởng Vũ Sinh đi rồi. Lựu nằm ngẫm nghĩ.
Qua một thời gian vật vã, chị chợt nhận ra những điều anh nói thực sự đúng đắn. Cũng giống như người đi rừng, quanh quéo mãi trong các dãy núi, tới lúc nào đó, vượt khỏi cánh rừng mới nhìn thấy chân trời. Lựu viết thư cho chồng. Trước khi viết, chị định hỏi Hồng Thắm, người bạn thân thiết và là thủ trưởng cơ quan của chị, nhưng Hồng Thắm vừa lên Hà Nội tập trung học chính trị mười tám tháng. Lựu về nhà, viết thư nói với chồng rằng chị đã nhận ra thực sự, rằng anh nên mau chóng trở về để giải quyết việc ly hôn. Chị là người đàn bà thực tế, nên chị hiểu rằng đàn bà con gái có thì, rằng mỗi tuổi nó đuổi xuân đi...
Ðại đội trưởng Vũ Sinh thu xếp công việc trở về ngay. Anh lo xây cho chị một ngôi nhà nhỏ ba gian xinh xắn, với một trái bếp ngay cạnh cơ quan chị làm việc. Khi toà án giải quyết cho ly hôn, ngôi nhà cũng vừa hoàn tất. Lựu bình tĩnh. Chị không buồn vì thấy chồng là người đàng hoàng, rất biết đối sử và anh không có lỗi lầm gì cả. Chị chờ đón một tương lai phía trước. Hai người chia tay nhau như những người bạn, mặc dù có đôi chút ngậm ngùi.
- Rồi Lựu sẽ gặp một người yêu thương Lựu thực sự và sẽ có hạnh phúc. Tôi xin lỗi Lựu vì những ngày tháng chúng ta đã sống với nhau. Nghĩ tới qúa khứ, tôi cảm thấy mình là kẻ có tội, dù chính tôi cũng chẳng sung sướng gì ... Cái tội duy nhất của chúng ta là chúng ta không biết nghĩ...
Vũ Sinh nói lời cuối cùng trên đoạn đường Lựu đưa tiễn anh. Ðó là một ngã ba. Một phía đường chạy vào trong phố huyện, nơi Lựu làm việc. Một phía chạy về ngôi nhà cũ của Vũ Sinh. Phía thứ ba, là đường dẫn tới trường huấn luyện của quân đội. Ðường cát mịn. Sau cơn mưa sạch tinh khôi. Những hạt cát lấp lánh dưới mặt trời. Chúng tựa như một dải bạc, bị cây gậy nào đập xuống, làm vỡ nát và bắn lên tung tóe muôn ngàn ánh sao.
Ðại đội trưởng Vũ Sinh trở lại thao trường. Nơi ngày ngày anh hướng dẫn lớp tân binh và từng người trong bọn họ đã trở thành thân thuộc. Trời không có gió nên những bụi cỏ lá nhọn đứng im phăng phắc, chĩa tia lá xanh sáng chói vì sương mai phản chiếu ánh bình minh. Từ dãy nhà bên trái, một người đàn ông trẻ, cởi trần, bận quần đùi màu lá úa nhảy bổ ra:
- A, thủ trưởng đã về, thủ trưởng đi phép đã về. Các cậu ơi! Thủ trưởng có quà gì đấy?
Vũ Sinh cười, lẳng lặng móc trong ba lô lấy gói thuốc với nửa cân chè lam mẹ anh đặt người quen trước lúc anh lên đường:
- Có thuốc sợi với chè lam thôi.
Trong đám tân binh bao quanh anh có người đưa mắt lườm anh chàng bận quần đùi:
- Thủ trưởng có chuyện buồn... Thủ trưởng đang vất vả lại còn mè nheo quà với bánh. Cái cậu Ðỏ này thật vô duyên.
Ðỏ, anh chàng cởi trần trùng trục, vừa béo vừa đen quay ngay lại:
- Chuyện gì mà buồn?... Vợ chồng không nên duyên phải kiếp thì bỏ nhau, tìm hạnh phúc khác. Cha mẹ, anh em chết đâu mà buồn?... Anh cổ giả bỏ mẹ.
Vũ Sinh dàn hoà:
- Thôi, thôi... Mời tất cả vào nhà uống nước, hút thuốc. Khỏi phải lên chỗ tôi. Các cậu có chè không?
- Báo cáo thủ trưởng, chè Thái loại một ạ... Ðể dành đúng ngày chủ nhật, thủ trưởng lên trả phép chúng em mới đem ra...
Ðỏ lau chau đáp, chạy vào nhà trước. Vũ Sinh cởi ba- lô, đặt lên giường rồi ngồi xuống. Anh nhìn hạ sĩ Ðỏ lăng xăng chạy đi, chạy lại tìm ấm đun nước, lấy gói chè, hét người này rửa ấm chén, người kia thu dọn chiếu chăn lấy chỗ ngồi... Gương mặt Ðỏ tròn căng, tràn trề sinh lực và niềm vui sống.
"Chính cậc ta cũng không ngờ rằng cậu ta đã đóng một vai trò quan trọng trong cuộc sống của mình..." Vũ Sinh thầm nghĩ.
Cách đây hai năm, khi tiếp nhận lớp tân binh mới này, anh thường thường phải quan tâm tới Ðỏ. Trước tiên, vì gương mặt mạnh khoẻ, hồn nhiên pha chút lém lỉnh của cậu ta. Sau nữa, vì những vụ nghịch ngợm của Ðỏ khiến nhiều lúc, không khí nghiêm trang cần thiết và kỷ luật quân nhân bị phá vỡ. Ðại loại, giữa những lúc cần chỉnh đốn hàng ngũ quân trang quân phục thì dăm bảy tân binh người thành phố thường dãy nảy, la hét hoặc chạy cuồng lên như người bị kiến cắn, hoặc mặt tái xanh tái tử, nói không ra hơi... Vì họ đột nhiên thấy trong lưng, trong bụng, trong đũng quầnmột bọc chuột non đỏ hỏn, vài con đỉa nhun nhoe vòi, hoặc một con bọ nẹt xanh lè to bằng ngón tay cái... Lần khác, đang kỳ chỉnh quân một buổi tối, chính trị viên vừa bước lên bục giảng thì từ góc nào đó. Có tiếng ho khù khụ vang lên. Tiếng ho khàn khàn, rít khò khè trong họng như tiếng ho của người già mắc chứng siễn lâu năm. Chính trị viên chờ dứt tiếng ho, hội trường im lặng mới bắt đầu nói. Nhưng chỉ hai phút sau, vẫn tiếng ho đó lại cất lên, từng hồi ngắn, liên tục. Chính trị viên đặt giáo án xuống mặt bàn, nhìn mọi người. Dưới hội trường, người nọ nhìn người kia, tiếng ho lục khục,
khào khào quái gở đó vẫn cứ vang lên nghe rợn cả tóc gáy.
- Tất cả các tiểu đội kiểm tra xem đồng chí nào bị suyễn cho về doanh trại nghỉ.
Có lệnh như vậy.
Các A trưởng nghi nghi hoặc hoặc nhìn vào tận miệng từng người trong tiểu đội của mình để tìm ra nguồn gốc tiếng ho quái đảm nọ. Tuy nhiên, không có một tia hy vọng nào... Mất nửa giờ, người ta mới phát hiện ra con cóc to sụ, nằm góc nhà cất tiếng ho đau khổ vì miệng nó bị khâu lại và bên trong, có một mồi thuốc lào to tổ bố...
Sau vài lần cảnh cáo. Ðỏ bớt những trò tinh nghịch ấy đi.
Vũ Sinh mến anh tràng tân binh tinh nghịch vì thấy ở Ðỏ một điều anh đang thiếu. Ðó là sự rành mạch trong cuộc sống, sự thẳng thắn nhiều lúc qúa giản đơn nhưng lại là con đường ngắn nhất tới chân lý.
Một lần, trong giờ giải lao trên thao trường. Vũ Sinh bất trợt nghe được câu truyện về đời tư của Dỏ. Hôm đó, họ đã thực tập một bài tập nặng về xạ kích. Dại đội trưởng Vũ Sinh quyết định kéo dài giờ giải lao thêm mười năm phút nữa. Ðám tân binh reo hò ầm ĩ. Tất cả kéo vào chân ngọn núi đất bên thao trường trú nắng. Bóng thông mát rượi phủ xuống mái đầu nóng rực và những gương mặt nhễ nhại mồ hôi của những người lính. Gió mang hương lúa từ phía đồng xa tới và hương bạch đàn liễu ở những trái đồi quanh quất khiến không khí nhẹ bỗng như cánh diều.
Vũ Sinh ngồi một mình sau đống cỏ khô. Dân trong xóm trại đã đánh thành đống đợi tới ngày đốt lấy tro ủ phân. Anh bỏ mũ, nheo mắt nhìn mỏm trời trên chót đỉnh những hàng thông cao vọt. Bên kia, đám tân binh đang uống nước, hút thuốc, tranh nhau xin lửa một cậu A trưởng. Họ bàn tán về đám con gái trong xóm trại. Mấy cậu trai tơ cười rinh rích. cười to nhất lại là Ðỏ.
- Mày nhát như cáy ấy - Ðỏ cất tiếng nói - Ðã thích thì cứ nói tuột ra rằng: Em ơi, anh xin được chết vì em đây. Em muốn sai gì anh cũng làm tất tật. Còn cái con bé Thu béo lặc lè ấy có đến, cứ đứng ngay trước cửa doanh trại, chắp tay vái: Kính thưa em, em săn đón lòng anh cảm kích lắm. Nhưng khổ nỗi anh không yêu em được. Vậy thì em lo đi tìm mối khác cho khỏi lỡ ngày lỡ buổi. Kẻo mà tuổi xuân em thổi vèo vèo qua cái cửa doanh trại này thì anh đau ruột lắm... Cứ thế có phải xong chuyện không?... Ðằng này, đứa yêu cũng không dám nói rằng yêu. Ðứa ghét cũng không dám nói ghét. ấp úng như ngậm hạt thị. Lúc thì trốn, lúc lại nói dối quanh là đi vắng để nó đứng rình. Ngồi trong nhà mót đái không chịu được chạy ra nhà vệ sinh, nó trông thấy be ầm lên: i anh ơi, anh nói rối em nhé... Thế có dại mặt không? Ðàn ông gì cái thứ mày?... Cứ mặc quần không đáy của đàn bà lại hơn...
Cả đám cười giàn giụa.
Rồi tếng cậu A trưởng tiếp theo:
- Cứ như Ðỏ mà lại hay đấy. Hai mươi ba tuổi, hai đời vợ như chơi.
Ðỏ cãi lại:
- Làm gì có hai đời? Tôi đụng tới nó lần nào mà coi là hai vợ được?... Còn chuyện các cụ cưới xin, đẫu có tới năm lần cũng coi như năm lần thịt lợn liên hoan thôi. Tôi tuyên bố rồi. Lập trường vững như bàn thạch.
Ðám tân binh nhao nhao:
- Tuyên bố thế nào cơ?... Kể đi Ðỏ. Kể chuyện lấy vợ của cậu đi cho anh em nghe. Thủ trưởng cho giải lao thêm mười năm phút nữa cơ mà.
Ðỏ gắt:
- Kể gì kể mãi thế?... Tôi đã nói rồi.
- Làm gì mà kể mãi. Cậu mới kể một lần cho A trưởng với tớ thôi. Còn cả bọn này chưa đứa nào nghe hết.
- Ðúng đấy, anh Ðỏ kể đi. Ðể đàn em còn học tập kinh nghiệm chứ.
Ðỏ dặng hắng một tiếng thật to rồi đĩnh đặc nói:
- Bố tớ có một cái lò ấp trứng vịt. Năm mười bốn tớ đã phải ra coi lò đảo trứng cho ông cụ rồi. Dạo ấy, tớ có đứa bạn gái tên là Tính. Nó vói tớ cắt cỏ chăn trâu với nhau từ lúc cởi truồng lội sông cơ. Lớn lên hai đứa cùng học một lớp. Hết cấp hai, Tính ở nhà làm ruộng còn tớ lên học lớp tám trên tỉnh. Cứ vụ hè, lại về quê coi lò ấp, đảo trứng cho cụ. Tối nào cũng vậy, tớ ăn cơm trước ra nhận lò. Ông cụ về nhà ăn cơm và ngủ luôn. Khoảng chừng bảy giờ, đom đóm lập loè ngoài đồng là Tính lại ra. Hai đứa tớ nói chuyện rủ rỉ. Chẳng biết chuyện gỉ chuyện gì nhưng cứ say sưa như điếu đổ. Giá bây giờ, có ai hỏi hồi đó hai đứa nói những điều gì thì tớ chịu chêt, không thể nào nhớ ra. Nói chuyện chán, lại luộc trướng ăn. Có đêm hai đứa chén hết mười năm qủa. Tính bảo:
- Lấy qủa hỏng mà ăn, không bố mắng chết.
Tớ lắc đầu:
- Người hơn của hay của hơn người?... Cứ chọn qủa ngon nhất mà chén. Mình làm ra, mình phải ăn miếng ngon trước đã.
Hôm sau,ông cụ cằn nhằn thật nhưng tớ cứ lờ đi như không. Rồi cụ đành phải thôi... Cứ thế đến năm tớ thi hết lớp mười, tròn hai mươi tuổi. Ông cụ bảo:
- Thi xong ở nhà lấy vợ.
Mình tưởng ông cụ đã thấy hai đứa khăng khít thế thì sẽ hỏi cưới Tính nên gật đầu ngay:
- Bố no cũng vừa rồi đấy bố ạ.
Ông cụ bảo:
- Mai, mặc áo quần tề chỉnh sang thôn Hạ với tao.
Mình trợn tròn mắt lên:
- Sang thôn Hạ làm gì cơ chứ?
Ông cụ chỉ cái thúng sơn đựng cau trầu, chè thuốc đã sắm từ lúc náo đó mà mình không biết:
- Sang hỏi vợ cho mày.
Mình nghi hoặc không hiểu ông cụ định đoạt thế nào, liền hỏi:
- Ai cơ?
Thế là ông già liền dõng dạc nói:
- Hỏi con bé Thuận nhà ông Hương Mộc chứ còn ai nữa?
Mình tái người đi. Lúc đó, mình mới vỡ lẽ câu chuyện. Nhưng mình đối phó ngay. Mặc áo vào, mình dõng dạc tuyên bố:
- Con không lấy cái Thuận. Bố có đánh chết con cũng không lấy nó.

[giavui]

Ông cụ đứng dậy, rút cây phất trần vẫn dắt trên mái nhà đánh phựt một tiếng. Nhưng mình đã tót ra đầu ngõ rồi. Tối hôm đó mình không về. Mình đứng ở đầu làng, chờ bà mẹ. Ðúng là thiếu mình, không có người trông lò thay nên bà phải đem cơm cho ông. Chờ bà đưa cơm cho ông xong, mình lẻn về nhà, ăn hết nửa nồi cơm với cá rô kho và hỏi chuyện bà cụ. Mẹ mình bảo:
- Tao biết mày với cái Tính vẫn bìu díu với nhau. Người ta bảo: Thương nhau từ thủa mười ba, khó dứt được dải áo ra mà về. Nhưng bố mày lại khác. Bố mày ngồi chung chiếu uống rượu với ông Hương Mộc bên thôn Hạ đã ba năm nayrồi. Nhất là từ độ ông bà Hương cũng mở lò ấp trứng mang tiền sang đây đặt vốn chung. Ðầu năm, nhân đám giỗ ông cụ Bái, ông Hương Mộc với bố mày hẹn hò gả bán con cái, làm thông gia cho thêm gần gũi. Tao ngăn chẳng được. Tính tình bố mày, ai còn lạ ?... Trái ý là cầm chày đập vỡ bát vỡ đĩa, châm lửa đốt bếp được ngay.
Tớ đứng lên:
- Cho bố đốt cả nhà đi cũng thế thôi.
Rồi tớ phăm phăm bước ra ngõ. Tớ đi một mạch tới thôn Hạ. Ðến trước cửa nhà ông Hương Mộc tớ gọi thật to:
- Cô Thuận có nhà không?
Một giọng léo nhéo bên trong đáp:
- Có nhà... Ai đấy, vào đây đã...
Nghe giọng nói cũng đủ điên tiết rồi. Tớ sẵng giọng đáp:
- Tôi không vào. Cô ra đây có chuyện cần phải nói.
Hình như cô ả thì thào gì đó vói bà mẹ trong nhà ngang, rồi nát sau, mới dò dò bước ra ngõ, vừa đi vùa bứt lá dâm bụt vo:
- Anh...
Cô ả chưa kịp mở miệng chào, tớ đã nói luôn:
- Cô là cô Thuận phải không ?
Cô ả bẽn lẽn cúi đầu:
- Vâng ạ.
Kỳ thực tớ lạ đếch gì cô làng. Ngày tết, mồng hai tháng chín nào, tối biểu diễn văn nghệ hoặc chiếu bóng nào trai gái hai thôn chẳng chạm mặt nhau. Hồi đó, tớ đã bảo lũ bạn trai: con bé Thuận đã cong môi lại cạn thị, mắt lúc náo cũng gườm gườm như lườm trời, mặt lại gãy thế kia thì đứa nào rước đi cho... Không ngờ, con bé đó lại rơi vào đúng tay mình. Nghĩ tới đoạn ấy, tớ cáu kỉnh nói:
- Ông cụ nhà cô hứa gả cô cho tôi có phải không?
Cô ả ngước đôi mắt cận thị, hấp háy nhìn mình. Tuồng như cô nàng vừa sợ lại vừa xấu hổ:
- Em thấy bác sang đây...
Tớ hỏi dồn:
- Thầy tôi sang nhà cô làm gì?
Con bé bắt đầu run, tay dứt lá lia lịa:
- Hình như sang hỏi, hỏi...
Tới đó, cô ả tắc tị không nói được nữa. Tớ đâm thương hại nàng. Tớ dịu giọng nói:
- Tôi chẳng thù ghét gì cô cả. Nhưng tôi với cô không thương yêu nhau, không thành vợ thành chồng được. Tôi sang nói trước với cô để cô trả lời ông cụ. Chúng ta đều là đoàn viên thanh niên, nênthẳng thắn... Thôi, chào cô tôi về...
Không chờ cô ả đáp lại , tớ cút thẳng.
Ðám tân binh ngồi nghe chuyện xì xào:
- Khiếp qúa, thẳng như mực Tàu thế thì ai chịu được... Ðỏ hùng hổ đáp:
- Thẳng như mực Tàu thế còn chưa ăn thua. Huống hồ quanh quéo thì chết với ông cụ. Ông cụ cứ mang trấu cau sang ăn hỏi, cứ cho cưới thật to. Ông cụ nói vói họ hàng: Lửa gần rơm lâu ngày cũng bén. Cưới vợ cho nó đã rồi nó sẽ phải yêu vợ, đẻ con... Tao đã hứa một lời vói ông Hươnh Mộc trước thiên hạ thì nó có sáu mắt, mười hai tay cũng không chống được. Cha cha cha... Ông cụ cho ngả lợn, gĩa giò, quế chả, gói nem... Làm đủ hai mươi mâm cỗ ba tầng. pháo đốt ba tràng, xàc rải đầy ngõ. Nhưng tớ cứ lang thang hết nhà nọ tới nhà kia. Lúc ở làng, lúc bên nhà trọ ngoài tỉnh. Lúc nào đói qúa ra đồng bới khoai nướng. Còn khi nào ông cụ giao lò ấp cho bà cụ trông tớ lẻn đến luộc một chục qủa liền... Cứ như thế nửa năm, ông cụ phải chịu thua. Cô ả Thuận cắp gói áo quần về nhà bố mẹ. Còn ông cụ phải ngả lợn lần thứ hai cưới Tính cho tớ. Ðể đỡ thẹn, ông cụ đành nói vói hàng xóm, láng giềng: thôi đất chẳng chịu trời thì trời chịu đất. Cái lý của thời mình hóa hỏng mất rồi.
Một cậu lém tán theo:
- Chính là anh hỏng chứ không phải cái lý của ông gìa hỏng. Ðã mất công cưới, tội gì không làm chồng vài bữa chơi.
Ðỏ đáp lại:
- Cậu là đểu nhé. Cậu lưu manh nhé... Phải cái đứa con gái không biết sĩ diện nó mới chịu cưới ép như vậy. Mình lại ấm ớ thì còn ra sao nữa ?... Mà thú vị gì cơ chứ ?...Tớ đã chẳng yêu, cứ gọi là trát thêm vàng tớ cũng chịu...
- Ha ha ha...
Ðám tân binh cười rộ lên. Rồi anh chàng tiểu đội trưởng của Ðỏ nói:
- Thằng này trông vậy mà cũng gan cóc tía đấy. Thế nào mà cô vợ mê như ăn phải bùa.
Ðỏ cười:
- Cả hai đứa cùng mê nhau thì mới quyết tâm được chứ...
Vũ Sinh lắng nghe tiếng cười giòn gĩa của đám tân binh. Nhưng anh không cười. Câu chuyện giản dị của Ðỏ đã thức tỉnh trong anh một điều giản dị mà gần chục năm trời, anh không thể nào bước qua được cái ranh giới mỏng manh của sự phân vân.
Nói đúng hơn, sự thức tỉnh đó được báo hiệu bởi cảnh sống ấm áp của cặp vợ chồng thợ rèn gần bến đò ngày kháng Pháp,và đã kết thúc bởi câu chuyện chân thực của cậu tân binh Ðỏ. Vũ Sinh được gỡ khỏi lớp sương mù của sự mệt mề lười nhác vàbuồn nản. Anh biết rằng mình cần hiểu tói cội nguồn cuộc sống của mình và chịu trách nhiệm vói chính nó. Từ ngày đó, hầu như rất tự nhiên, anh ly thân với vợ. Cảm giác tự ý thức tràn ngập. Nó khiến anh trở nên mạnh mẽ hơn, khao khát sống hơn bên dưới cái vỏ lặng lẽ,ưu tư thường ngày...
Khi cầm cốc nước chè nóng bỏng do một tân binh đưa cho, anh chợt nhìn những đám cỏ cứng sáng chói lọi trước sân, nhìn mảnh trờ xanh có đôi sơn ca vừa vút baylên vừa cất tiếng hót kêu gọi chào mừng. Anh thấy trái tim mình cũng cât cánh bay như đôi chim ấy, nó cũng cất tiếng hót chờ đợi, mời mọc tình yêu. nó cũng rực rỡ như những ngọn cỏ xanh đẫm sương và nắng... Anh mới hai tám tuổi. Cuộc đời còn dằnh chỗ cho anh. Giống như khoảng trời kia còn dành chỗ cho những rạng đông, những làn mây và những tia chớp lóa.
- Thủ trưởng cười gì thế ạ ?...
Hạ sỉ Ðỏ cất tiếng hỏi.
- Không, không...
Vũ Sinh trả lời vội vã. Anh nhận ra mình đã mỉm cười khi theo đuổi những ý nghĩ riêng và đám tân binh ngạc nhiên, tò mò trước nụ cười đó.
- Chè của các cậu ngon thật. Uống nước chè, ăn thử bánh chè lam xem sao ? Bà cụ nhà tôi đặt làm tại nhà một người quen đấy... Anh nói lảng sang chuyện khác.
Hạnh phúc giống như con súc sắc trong trò chơi. Khi ta cầu mãi một con lục, thì nó không tới. Và khi ta chưa kịp cầu nguyện, nó đã tới ngay, đỏ chót sáu cái chấm tròn trên mặt xương trắng mài nhẵn. Vũ Sinh về trường huấn luyện được nửa năm, bỗng có tin đoàn văn công quân khu về tỉnh biểu diễn. Ban giám hiệu trường cử anh lên tỉnh đội, mời đoàn về trường:
- Chúng ta ở xa thị xã qúa.Suốt năm anh emchỉ được xem mấy bộ phim cũ bạc cả màu. Ðồng chí chịu khó thuyết phục đoàn về phụ vụ tại trường cho học viên phấn khởi. Hiệu trưởng nói vói Vũ Sinh như vậy.
Anh nhận nhiệm vụ lấy chiếc mô-tô ba bánh của trường phóng lên thị xã. Tỉnh đội trưởng tiếp anh trong phòng riêng một căn buồng nhỏ ở tầng hai trụ sở của Tỉnh đội. ở đó, anh nhìn được toàn bộ các khu doanh trại ở ba phía, mảnh hồ ven chân thành, bãi cỏ rộng mênh mông nằm giữa các khu doanh trại và trụ sở. Một góc bãi cỏ về phía tây sân khấu đã dựng lên.
Mấy người đàn ông làm hậu đài đang lom khom móc day điện dẫn từ bộ máy phóng thanh đến các loa treo lửng lơ trên không trung và hai chiếc mi-crô có chân đứng. Tấm màn nhung đỏ được túm lại hai bên, còn những chiếc cánh gà bằng lụa thì gió thổi căng phồng như những lá buồm. Phía trước sân khấu, dàn nhạc đang ngồi thử lại dây, chuẩn bị biểu diễn. Người kéo phong cầm chốc chốc lại nhấn phím đàn lấy âm thanh chuẩn cho tốp nhạc dây. Hai nhạc công thổi kèn Cor và Cla-ti-nét đứng riêng một góc, hoà tấu một bản nhạc êm ái nghe như tiếng gió thênh thang trên đồng đội. Các nữ diễn viên đi lại, vẽ thong dong. Những tấm thân mảnh mai của họ, với những màu áo trẻ trung khiến khung trời đã tắt nắng và cả ngôi nhà trụ sở Tỉnh đội cũ kỹ cũng như tươi sáng lên.
Vũ Sinh nhìn tất cả những hình ảnh đó, lòng nao nao vì một lý do khó nhận biết. Trước đây hồi trai trẻ, hoạt động trong đoàn thanh niên anh đã từng gẩy ghi-ta và hát mê say những bài hát thời kháng pháp:
Ðoàn vệ quốc quân một lần ra đi
Ðã ra đi trong lòng không nề
Ra đi, ra đi báo thù sông núi...
Từ ngày gặp cô Thái trắng trên Tây Bắc, trái tim trống trải của anh ấp ủ hình bóng xa xôi đó và những giai điệu mơ màng của bài ca. Nụ cười sơn cước:
Tôi nhớ mãi một mùa xuân chia phôi, mây mờ buông kín núi đồi... Nàng ơi, sau dãy núi xang lơ, tình tôi chưa phai mờ, hình dung một chiếc thắt lưng xanh, một chiếc khăn màu trắng trắng, một chiếc vòng sáng long lanh, và nụ cười nàng qúa xinh...
ž, thời gian trôi như dòng nước... Thời gian không quay trở lại. Bây giờ, người ta hát những bài hát khắc xưa. Nhưng dẫu vậy, tiếng hát êm dịu tiếng kèn nao niết ngoài sâm kia vẫn cứ gợi lên trong đại đội trưởng Vũ Sinh điều gì đó, giống như một câu hỏi chưa có tiếng trả lời, một cơn khát chư tìm được nguồn nước thỏa thuê mong ước.
Tỉnh đội trưởng nhìn vẻ thẫn thờ thoáng qua gương mặt Vũ Sinh:
- Nghĩ ngợi gì thế ? Hút thuốc đi...
Ông rút bao Thủ- đô bọc giấy bạc chìa cho anh.
- Tôi biết ở trường các anh không thiếu thuốc ngon, nhưng cứ mời tạm một điếu... Sao, chương trình huấn luyện có gì khó khăn không? Tôi chắc anh lên đây chẳng phải vì việc đó chứ?
- Vâng. Báo cáo đồng chí, anh em dưới trường muốn...
- Tôi biết, tôi biết rồi. Muốn văn công quân khu về phục vụ một tối, phải không?...
Tỉnh đội trưởng cắt ngang lời Vũ Sinh với vẻ cảm thông nhạy bén:
- Tôi đã làm việc với ban lãnh đạo đoàn rồi. Lịch phân phối cho các đơn vị như sau: hôm nay, ngày mai, ở lại đây. Ngày kia, ngược lên chỗ đoàn pháo binh Sao Ðỏ. Ngày kìa, xuống trường các anh. Liệu về lo đón tiếp, nơi ăn chốn ở cho chu đáo. Hễ có điều gì sơ suất là lần sau các anh nhịn suông đấy... Nào mọi chuyện rõ chưa ?
- Báo cáo đồng chí, rõ! Vũ Sinh trả lời.
- Tôi phải về nhà bây giờ đây... Tỉnh đội trưởng vừa nói vừa đứng lên: Về cho bà vợ với mấy đứa con đi xem kẻo muộn. Lỡ bữa cơm không sao chứ mất tối văn công là cả vợ lẫn con kỳ kèo hàng nửa năm liền.
Ông cầm mũ.

[giavui]

Vũ Sinh chào ông ra trước. Anh phóng mô-tô qua cổng thành nghe tiếng xe của ông đuổi theo sau.
Từ lúc anh về báo tin cho tới khi đoàn văn công xuất hiện. Cả trường xôn xao như chờ đợi ngày hội lớn. Các đại đội cắt nhau làm vệ sinh từng khu vực, sắp sửa lại giường chiếu, phòng khách, quét sạch đường váo trường, rải lớp sỏi trắng lên, tưới tắm mảnh vườn hoa con con trước sân và trồng thêm mấy chậu cúc vàng dọc hàng hiên nhà khách. Ban quản lý thì bàn nhau thịt con lợn nào trong chuồng và làm những món gì bữa trưa, bữa chiều, nấu cháo hay đổi bánh làm phở cho diễn viên ăn sau khi biểu diễn ?... Háo hức nhất là đám thanh niên. Họ vui sướng vá hồi hộp ra mặt. Từ ngày vào trường, ngoài mấy buổi xem phim, họ chưa hề được tham dự một cuộc vui nào lớn, ngoại trừ mấy trò vặt như đánh tú- lơ-khơ bôi râu, đánh cờ ca-rô, tam cúc...
Chín giờ sáng ngày thứ ba, Ðoàn văn công quân khu xuất hiện. Một chiếc xe trở diễn viên đi trước, rồi chiếc xe tải trở sân khấu, phông màn, đèn điện với các thứ cồng kềnh khác theo sau. Họ làm sân khấu rất nhanh, với sự giúp đỡ của các chàng học viên hạ sĩ quan trẻ trung, lực lưỡng. Sau đó, đám nữ diên viên được tắm rửa, giặt giũ trước để về nhà nghỉ. Họ khép cửa phòng, đám nam diễn viên cùng những người làm công tác hậu đài mới vắt khăn, vắt áo ra giếng.
Vũ Sinh thấy trong cái tập thể nhỏ bé đó, những người đàn bà và những cô gái được chiều chuộng như ở trong một gia đình mới. Cử chỉ của những người đàn ông trong đoàn đánh thức trong anh nỗi thèm khát chập chờn. Hình như anh cũng muốn được chiều chuộng người đàn bà nào đó, được đưa tay cho cô vịn khi nhảy qua rãnh, được múc nước đổ vào chiếc thau tráng men cho cô rửa mặt, được chờ đợi cho tới khi cô đã thay áo quần, vào phòng ngủ mói lo việc tắm rửa của cá nhân mình...
Những ý nghĩ của anh chỉ mình anh biết. Còn tới bữa cơm chiều, buổi chiêu đãi chính thức của trường với đoàn, anh lại bận làm việc với một cán bộ huấn luyện trên trường của bộ về. Cuối cùng, chỉ còn tới buổi biểu diễn. Như những người đàn ông trẻ trung tự do khác, anh hồi hộp khi được ngắm nhìn những gương mặt xinh xắn với nhiều hy vọng run rẩy. Biết đâu, trong những gương mặt xinh đẹp đó, sẽ có một gương mặt mãi mãi là của mình?... Quãng đời đơn chiếc của một người đàn ông chưa toại nguyện về tình yêu, biết bao lần niềm hy vọng đó bay đến?...
ánh sáng rực rỡ của hai chùm đèn lớn bật lên khiến mọi người lóa mắt. Vũ Sinh cũng phải cúi xuống chờ người làm hậu đài quay máng đèn che sáng, anh mới dám ngửng lên. Luồng ánh sáng chói lọi chiếu lên sân khấu. Làm tuyết nhung đỏ bắt sáng, nhóng nhánh. Lát nữa, hai tấm màn nhung kia sẽ kéo sang hai bên, và giữa khoảng trống tràn ngập thứ ánh sáng chói chang đó, những diễn viên sẽ xuất hiện. Hẳn là họ phải có một sức chống đõ dạn dầy mới có thể chịu nổi những tia phóng mãnh liệt của hai chùm đèn lớn... ý nghĩ đó khiến Vũ Sinh bùi ngùi. Anh rút thuốc, châm lửa hút.
- Nữ diễn viên quân khu nổi tiếng là xinh đấy. Còn khá hơn các cô Ðoàn Tổng Cục Chính Trị cơ.
Hiệu phó, một tiểu đoàn trưởng ngồi bên Vũ Sinh hích anh, nói thì thầm. Vũ Sinh gật đầu. đúng lúc đó hồi chuông điện kêu reng reng báo hiệu giờ mở màn. Người giới thiệu bước ra sân khấu trong bộ váy áo gọn gàng có thắt lưng, kiểu trang phục riêng cho những nữ diễn viên phục vụ quân đội. Cô còn rất trẻ, hơi dại khờ nên cách nói cứng cỏi, khó thu phục người xem. Họ chỉ tán tưởng gương mặt xinh tươi, căng đầy sinh lực và đôi bím tóc ngoe nguẩy như hai bím tóc một con búp bê lớn.
Màn đồng ca nhiều bè đệm với dọng lĩnh xướng nam trầm hùng hồ trình bầy ca khúc Du Kích Sông Thao mở đầu trương trình. sau đó mấy tiết mục đơn ca nam, đơn ca nữ. Rồi múa Tây Nguyên, Chàm Rồng và Cà Tu.
Sau hai tiết mục múa, người giới thiệu thứ hai bước ra sân khấu. Khác hẳn cô búp bê trước, người con gái này có một thân hình rắn chắc nhưng thanh mảnh, mái tóc đen dày óng ả đổ xuống lưng. Ðôi mắt cô mênh mông, hơi buồn. Cô cúi đầu chào khán giả với nụ cười đằm thắm và cất giọng nói. Cũng những câu chữ ấy, cũng những thứ văn chương tầm thường chỉ để trình bày vắn tắt nội dung một bài ca, nhưng với giọng nói dịu dàng, ấm áp của cô, người xem cảm thấy mình bị lôi cuốn vào một thế giới sau những âm thanh ấy. Một thế giới phong phú, rực rỡ nhưng hẳn sẽ vương vất nỗi ưu tư. Chưa bao giờ, người ta hoan hô diễn viên giới thiệu nồng nhiệt như vậy. Chắc chắn khán giả bị sắc đẹp, sự duyên dáng thầm lặng và vô cùng mãnh liệt của cô mê hoặc. Những tiếng hoan hô kéo dài khiến người con gái phải ra chào lần nữa. Rồi cô hối hả bước vào để những diễn viên tốp ca nam trình bày tiết mục của họ.
Vũ Sinh cũng như những người khác nghe bài hát vói một tâm trạng hối hả, gấp gáp. Ai cũng như cầu mong cho nó chóng kết thúc để được nhìn người nữ diễn viên giới thiệu và nghe giọmg nói dịu dàng, mê hoặc của cô. Khi cô bước ra sân khấu lần này, không phải trong bộ váy áo quân phục mà trong tấm áo dài màu cam mềm mại, đám đông bật lên một tiếng ồ ồ... kinh ngạc. Rồi tràng sấm vỗ tay vang khắp nơi, giòn giã, kéo dài như một vòngâm thanh bao vây sân khấu. Người thiếu nữ nghiêng mình cảm tạ. Cử chỉ của cô toát lên vẻ khiêm nhường, lóng biết ơn chân thực, lại xen lẫn cả nỗi buồn thầm kín của sự từng trải. Dường như trong ánh mắt đang nheo cười đó, hàm chứa một ý nghĩ trần tục: "Rồi đêm nay sẽ qua, những tiếng vỗ tay kia sẽ tắt, người diễn với người xem sẽ chia xa, các anh ở lại và tôi đi nơi khác, tôi sẽ có các buổi diễn mới, những người hâm mộ nồng nhiệt mới. Rồi với thời gian tôi sẽ già đi. Có một cô gái lạ bước lên sân khấu, vòng hào quang mới lạ trên đầu... Lúc đó tôi ở dâu nhỉ?... Và lúc đó, các anh có còn nhớ đến tôi như nhớ đến một cái tên?...
Vũ Sinh giật mình vì những ý tưởng miên man trong óc não. Cha anh là một thầy đồ kiêm nghề bốc thuốc. Ngoài những giờ thăm bệnh, bào chế thuốc ông ngồi ngâm thơ của Lý Bạch, Ðỗ Phủ, Cao Bá Quát, Nguyễn Công Trứ. Ông cắt nghĩa cho đứa con trai từng câu từng chữ trong những bài thơ mình yêu thích từ khi nó mới lên năm tuổi. Vũ Sinh không nhớ được chọn vẹn thơ. Nhiều lắm, anh chỉ nhớ được đôi câu gợi cảm nhất:
Ngẩng đầu nhìn trăng sáng
Cúi đầu nhớ cố hương...
Nhưng tính đa cảm và ưu tư của ông cụ đã truyền sang anh như một căn bệnh qua máu huyết. Anh không nghe những cô gái trên sân khấu đang hát gì. Họ cười gì và họ giơ tay nhí nhảnh chỉ trỏ gì đó xuống đám đông khiến các tràng trai trẻ cười phá lên vì khoái trá. Anh cứ theo đuổi mãi những ý nghĩ mà đôi mắt đen mênh mông và giọng nói huyền bí của người nữ diễn viên giới thiệu đã gợi lên. Cứ như vậy cho tới tiết mục kịch nói, những âm thanh chỉ lướt qua óc não Vũ Sinh như làn gió. Anh mải mê nhìn người nữ diễn viên kỳ lạ, bị chi phối bởi sự tò mò và muôn ngàn ý tưởng nảy sinh ra khi đoán biết cô. Tấm màn nhung đỏ bỗng dưng khép lại. Vũ Sinh chưa kịp hiểu vì sao thì hiệu phó vỗ đét một cái váo đùi anh:
- Khá thật, khá qúa... Văn công quân khu mình không thua đoàn Tổng cục Chính trị tý nào.
Vũ Sinh ầm ừ.
Tiểu đoàn trưởng rút thuốc đưa cho anh:
- Làm điếu thuốc đã. Chờ họ bày phông cảnh, chuẩn bị cho vở kịch. Vở này được huy trương vàng Hội diễn chuyên nghiệp toàn quốc năm ngoái đấy.
- Thế à... Tôi không chú ý theo dõi báo.
Vũ Sinh đáp qua loa. Anh đưa mắt nhìn quanh. Ðám học viên được thỏa mãn đang tươi cười chọc ghẹo nhau, tán tỉnh tươi hơn hớn. Mắt họ liếc lên tấm màn nhung đỏ buông trước sân khấu với vẻ chờ đợi háo hức. Một cơn gió mạnh thổi ào ào qua khung trời. Tiếng những rặng thông và bạch đàn liễu trên đồi reo vi vút. Vũ Sinh bỗng thất hơi lạnh và hắt xì hơi và chợt nhớ bỏ quên mùi xoa ở phòng ngủ. Anh bảo tiểu đoàn trưởng hiệu phó ngồi bên:
- Tôi phải về nhà lấy khăn tay.
Thiếu tá ngạc nhiên:
- Lấy khăn xong thì cậu làm cách nào len vào cho được?... Ðông thế này cơ mà?... Mượn tạm khăn cậu nào vậy.
Vũ Sinh nhìn quanh, ngần ngừ. Nhưng rồi anh lắc đầu, cương quyết:
- Thôi, không vào được thì đứng vòng ngoài. Ai lại đi mượn khăn tay, phiền chết.
Anh khẽ đập tay lên vai một học viên ngồi phệt trên cỏ, chỉ cho cậu ta chiếc ghế dành cho mình rồi lách ra ngoài. Về phònh lấy khăn tay, uống nước xong, Vũ Sinh chưa tới bãi xem vội mà lại vòng ra cửa doanh trại xem bộ phận gác.
- Hôm nay cậu nào phải gác chắc hậm hực lắm đây. Cả năm mới có một lần... - Anh nghĩ.
Qủa nhiên, khi anh chưa tới chòi gác đã có tiếng kêu mừng rỡ:
- Thủ trưởng, sao thủ trưởng lại ra đây ạ?...
Vũ Sinh cười.
- Ra xem các cậu gác có nghiêm không?... Cậu nào đấy? Ðỏ à?...
Học viên nói như hét:
- Vâng ạ...
Rồi ngoẹo đầu ngoẹo cổ:
- Báo cáo thủ trưởng, kỳ này về phép, rứt khoát em ra ủy ban huyện xin đổi tên thôi.
- Sao?
- Dứt khoát em phải đổi tên thôi. Tên là Ðỏ mà số đen sì. Cả năm mới được một lần xem văn công thì lại trùng phiên gác.
Vũ Sinh cười.
Ðỏ nói tiếp:
- Em toàn phải đứng dỏng tai lên. Coi như thằng mù nghe hát vậy. Mà sao thủ trưởng còn đứng đây. Thủ trưởng vào đi chứ... Sắp hết kịch nói rồi. Vở này được huy trương vàng cơ đấy...
Ðại úy Vũ Sinh bảo:
- Này, tôi gác cho. Cậu vào mà xem.
Ðỏ ngơ ngác:
- Thủ trưởng bảo gì cơ ạ?
Vũ Sinh cười, đáp rành rẽ:
- Nói gì nữa? Tôi gác cho. Tôi xem nửa trước, cho cậu xem nửa sau. Như vậy là công bằng nhé: Cậu nghe hát, còn tôi thì nghe kịch.
Ðỏ vỡ lẽ , nhảy cẫng lên:
- úi giời ơi, thủ trưởng nói thật chứ ạ?... Thế thì nhất em rồi. Số em đúng là đỏ thật. Ðen trước rồi đỏ sau...
Cậu ta dúi cây súng cho Vũ Sinhrồi cắm đầu chạy vào bãi diễn. Một mình anh đứng trong bóng tối. Anh thèm thuốc nhưng kỷ luật không cho phép người lính được hút thuốc trong giờ gác. Vũ Sinh đành đứng yên, đưa mắt nhìn bầu trời. Từ những vì sao li ti mờ nhạt tới các ngọn cây lắc lư sau mái nhà. Vẫn chưa thấy vở kịch bắt đầu biểu diễn. Phía sân khấu, tiếng ồn ào của đám khán giả vẳng tới tai anh. Khu doanh trại che khuất nên anh hoàn toàn không thể nhìn thấy vật gì ngoài quầng sáng hắt lên bầu trời. Sau vùng ánh sáng màu cam nhạt đó, vài cây thông trên ngọn núi sát kề doanh trại in bóng đến im lặng vào đêm. Những cơn gió thỉnh thoảng lại thổi tới, gần như gió heo may, mát mẻ, lay động cây cỏ và lòng người. Người đàn ông trẻ đứng trong chòi gác, vừa nhớ thấp thoáng những vần thơ thuở nhỏ cha anh đã dạy anh, vừa nhìn quãng đời vô vị vừa qua, vừa hé mở những tia hy vọng và theo đuổi dòng liên tưởng mà cô diễn viên kỳ lạ đã khơi dậy... Các ý nghĩ trong anh lộn xộn, thoát tới thoát đi. Lúc dó, có bóng người bước đến:
- Ai? Ðứng lại.
Vũ Sinh quát khẽ, nhưng giằn giọng.
- Tôi, diễn viên trong đoàn văn công quân khu. Báo cáo đồng chí cho tôi ra đồi một lát.
Bóng người đáp lại rắn rỏi mạch lạc đúng tư cách một quân nhân. Vũ Sinh đứng lặng. Những ngón tay anh lắm cứng khẩu súng. Anh nhận ra người giới thiệu tiết mục đã khiến mình nảy ra bao nhiêu ý nghĩ, bao nhiêu phỏng đoán tò mò...
Người thiếu nữ chờ đợi một lát, cất tiếng hỏi:
- Báo cáo đồng chí, tôi đi được chứ?
Vũ Sinh chợt nhớ ra, đáp:
- Ðồng chí có thể đi được. Nhưng phải trở về trước giờ biểu diễn kết thúc.

[giavui]

Cô gái đáp:
- Rõ.
Cô dập hai gót chân theo đúng kiểu chào quân nhân rồi thong thả bước về phía cổng trường. Ðứng trong chòi, Vũ Sinhdán đôi mắt vì cảm động và bối rối nhìn theo cô. Trái tim anh cồn cào như thể cô bước ra khỏi cổng trường thì anh mất mát cái gì đó. Hai tai anh tự dưng nóng ran. Trong lúc đó , giọng nói bật lên, khô khốc:
Này, đồng chí...
Người con gái đang đi đứng sững lại. Cô quay người, tiến sát tới chòi gác. ánh đèn vàng đục đủ cho anh thấy rõ gương mặt cô, đôi mắt ngước nhìn ngơ ngác:
- Ðồng chí gọi tôi?
Vũ Sinh hỏi:
- Vâng. Ðồng chí có thể cho tôi biết đồng chí ra đồi làm gì không?
Cô gái đáp:
- Tôi đi chơi mà. ở ngoài kia, thoáng hơn.
Ðại úy cảm thấy giọng nói của mình cứng nhắc, thật vô duyên trong hoàn cảnh này. Anh cố gắng làm cho nó mềm đi nhưng không được:
- Theo tôi, đồng chí không nên đi... Vì... đường này buổi tối nhiều rắn lắm. Tuần trước, chúng tôi đập một lúc ba con rắn hổ mang và rắn giáo.
Người nữ diễn viên đã tới sát chòi gác. Cô nhìn rõ gương mặt lấp trong bóng tối: một gương mặt đàn ông. Một sĩ quan chứ không thể là một người lính vì nó hiện rõ vẻ từng trải, sự chín chắn và nỗi ưu tư. Cô muốn xác định điều phỏng đoán của mình nên nhìn xuống cổ áo anh:
- Ðại úy, sao đồng chí lại gác ở đây? - Cô thốt lên tiếng kêu kinh ngạc.
- Tôi gác thay cho một cậu học viên. Cậu ấy mê xem kịch hơn tôi - Vũ Sinh trả lời.
Người nữ diễn viên cười khoan hòa:
- Thế anh không thích xem kịch hay sao?
Vũ Sinh cũng cười:
- Có nhưng thích hát và múa hơn.
Câu chuyện đã trở lên tự nhiên. Người nữ diễn viên nhìn Vũ Sinh, thở dài nói khe khẽ như tâm sự:
- Tôi thích ra ngoài đồi qúa. Lúc trăng non mới mọc. ở trong này đèn chói cả mắt, không sao thấy được ánh trăng.
Khi cô hạ thấp cặp mi, Vũ Sinh thấy vẻ mệt mỏi thoáng hiện lên gương mặt hơi tròn, đường nét đều đặn. Nhớ lại nỗi băn khoăn của mình lúc ngồi trước sân khấu. Anh nói:
- Tôi cũng nghĩ vậy. Công việc của các chị, chắc cũng mệt.
Giọng anh nói ấm và chân thành. Người nữ diễn viên liếc nhìn anh hơi ngạc nhiên, miệng nở một nụ cười hóm hỉnh:
- Ôi chao, múa vói hát, đàn với địch ấy mà?...
Vũ Sinh nhìn đường lượn vành môi trên, khi chị cười. Anh thầm nghĩ: "Cô ấy cười xinh qúa"... Phải một lúc lâu, anh mới nhớ ra câu nói của chị. Anh đáp:
- Nhiều người không biết họ nói vậy. Còn tôi, tôi biết chứ. Chị hỏi:
- Thế chị ấy hay em gái anh cũng làm nghệ thuật như chúng tôi hay sao?
- Không.
Vũ Sinh đáp cộc lốc, vội vã khiến người nữ diễn viên hơi phật ý. Nhưng anh đã lại nói nhẹ nhàng:
- Tôi nhìn các chị... Tôi nhìn chị lúc trên sân khấu ấy... Và tôi đoán ra.
Ðó không thể là một câu đãi bôi. Cũng không phải là giọng bắc cầu để tán tỉnh... Người nữ diễn viên thầm nghĩ và chị nhìn thẳng vào mắt anh. Cặp mắt nâu, đường viền rất sắc, với những tia nhìn thẳng, táo bạo nhưng che giấu nỗi ưu tư.
Vở kịch đã diễn từ hồi nào không rõ. Những lời đối thoại vang tói nơi họ đang đứng.
Người diễn viên khẽ thở dài, nói:
- Nghề của chúng tôi như vậy đấy. Kể cũng vui... mà cũng buồn. Bay như chim, lúc ở vùng biên cương, lúc ra ngoài hải đảo. Có những vinh quang, và...
Chị bỏ lửng câu nói, giơ những ngón tay lên ngắm. Những ngón tay thon thon, móng để hình trái đào. Vũ Sinh nhìn gương mặt thiếu nữ nhuốm vẻ buồn, hối hả nói:
- Tôi không biết làm thơ. Nhưng, tôi nghĩ... Người nào biết làm thơ, mà yêu... các chị, chắc họ sẽ làm được nhiều bài thơ hay lắm.
Người nữ diễn viên chợt ngẩng lên, nhìn chằm chằm vào mắt Vũ Sinh như muốn dò tìm điều bí ẩn nào đó. Nhưng cặp mắt nâu đẹp của anh chỉ toát lên niềm ưu ái chân thành và nỗi băn khoăn vì không bộc lộ được sự cảm thông đó. Lấn nữa, chị thở dài mắt dịu đi như phủ lớp sương. Chị nói khe khẽ:
- Không phải như thế đâu ... Không đúng một chút nào...
Người đàn ông trẻ hăng hái:
- Ðúng chứ? Tôi tin là đúng...
Nữ diễn viên lắc đầu, mỉm cười nhìn anh:
- Anh tên là gì nhỉ ? Cứ nói chuyện mãi mà chẳng biết tên nhau.
- Tôi là Vũ Sinh.
- Còn em là Hạnh Hoa.
Vũ Sinh chưa kịp nhận ra điều đó nhưng niềm vui đã ngấm khiến anh bồng bột nói:
- Tôi có thể viết thư cho Hạnh Hoa chứ ?
Người nữ diễn viên trả lời với một nụ cười:
- Thư ấy à?... Anh cứ viết cũng được. Chúng em nhận được luôn luôn.
Nhưng sau câu nói nửa bỡn cợt, nửa hững hờ đó, chị chợt thấy gương mặt người đàn ông tối sầm lại. Và dường như từ đôi mắt anh, ánh lửa hung hãn của gehen tuông và đau khổ rọi chiếu lên bỏng rát khiến chị phải sững sờ: "Chết thật, sao lại thế nhỉ?..."Chị thầm hỏi - "Mình có quen thuộc gì anh ta đâu?" "Không hề quen thuộc gì!" ... Những câu hỏi chạy loanh quanh trong óc người nữ diễn viên. Chị không tìm thấy câu trả lời.
Vũ Sinh đứng im lặng.
Hơi thở dữ dội của khoảnh khắc im lặng đó khiến người đàn bà hoảng sợ. Chị bối rối nói:
- Em đùa thôi... Thỉnh thoảng, người xem các nơi lại gửi thư về yêu cầu. Hoặc tham gia góp tiết mục này, tiết mục nọ...
Giọng nói chị run run. Chị cũng chẳng hiểu vì sao mình lại mất bình tĩnh như vậy. Ðã bốn năm nay, không một ai, không điều gì có thể làm chị mất đi sự tỉnh táo thường ngày. Sự tỉnh táo mà bất cứ diễn viên nào cũng phải có thể làm thăng bằng ngọn lửa đam mê đang nhảy múa trong lòng, trước khi lên sân khấu.
Người ta có thể quen vói mọi điều kiện của cuộc sống. Chỉ cần đủ thời gian để bàn chân đi đất quen dần với đôi guốc chật hẹp, hay hai bàn tay nõn nà chỉ để chải tóc, ve vuốt nếp áo quần quen vói việc cuốc bẫm cày sâu... Cố nhiên, khoảng thời gian đó không ngắn ngủi và sự thích ứng của con người cũng tới không dễ dàng. Ba tháng đầu, sau khi ly hôn. Lựu bàng hoàng như rơi mất của. Chị hiểu chồng là người tốt. Việc anh làm là vì quyền lợi của cả hai bên, và anh đã cư xử cao thượng hơn bất cứ người đàn ông nào khác trong hoàn cảnh tương tự. Tuy nhiên, mỗi lần về thăm con, hai đứa trẻ chạy ra đón, những cánh tay nhỏ bé của chúng giang ra như cánh chim chưa kịp ra giàng, chị vẫn thấy nghèn nghẹn trong họng. Hàng cau trước sân lắc lư trong gió, hương hoa móng rồng leo trên cây vối gần bờ ao sực nức hương thơm khiến chị nuối tiếc. Giá như vợ chồng chị thật hiểu nhau và yêu nhau. Giá như anh cứ giữ kiểu sống cũ " Dăm thì mười họa hay chăng chớ..." Thì chị cũng sẽ cam tâm... Nhưng ngững điếu giá như ấy chẳng thể nào có được. Rồi công việc làm cho chị bớt băn khoăn hối tiếc. Vả lại, cảnh sống đầm ấp của những cặp vợ chồng quanh phố huyện khiến chị ngẫm nghĩ: " Chẳng tội gì. Ðời người sống có một lần. Chồng phải ra chồng, vợ phải ra vợ, cứ nhạt nhẽo như nước ốc rồi hết oan tuổi xuân...". Trong thâm tâm, chị biết mình còn tìm được hạnh phúc. Chị khỏe mạnh, chắc nịch như bắp ngô. Tuy không xinh, nhưng chị cũng chẳng xấu. Với chỗ đứng của chị trong phố huyện này, với ngôi nhà nhỏ tươm tất, và mảnh vườn con vừa trồng rau vừa trồng hoa, tương lai hứa hẹn với chị một người đàn ông tốt bụng, chất phác và thương yêu chị. ít nhất, trong cuộc sống phía trước, chị cũng tìm được sự thỏa mái. Gần mười năm sống ở gia đình Vũ Sinh, chị luôn luôn cảm thấy mình có khoảng cách với gia đình chồng. Tuy bố mẹ Vũ Sinh đối với con dâu rất tốt nhưng trong lói ăn tiếng nói, trong cách cư xử, Lựu vẫn thấy hai ông bà đều thầm có ý nghĩ rằng chị vụng về, quê kệch qúa, ăn nói thô lỗ, nấu nướng luộm thuộm không hợp với ước nguyện và gia cảnh của họ. Dẫu sao, Lựu cũng là người đàn bà. Dù ít học, chị cũng có được cái nhạy cảm mang giới tính. Dần dần, những niềm vui thường ngày lôi cuốn chị theo. Những cuộc họp đoàn thể có liên hoan văn nghệ. Các dịp hội hè, tổ chức kết nghĩa giữa Hội phụ nữ huyện với các đơn vị bộ đội đóng gần huyện và các trại thương binh. Những chuyến lên phố nội thành chơi, may một chiếc áo mới, sắm một mảnh khăn mới. Và những buổi gặp gỡ nho nhỏ ấm áp với người này người khác nới rộng phạm vi xã giao của cô cán bộ phụ nữ huyện...
Chưa đầy năm tháng, kể từ ngày chị về sống một mình trong căn nhà nhỏ người chồng cũ xây, đã có bóng đàn ông tới sưởi ấm căn nhà đó. Anh hơn chị năm tuổi, làm cán bộ thống kê trên thị xã chuyển về bổ sung cho huyện. Anh ở cách chị hai xã, lại là bạn cũ của anh chàng hương sự trước kia chị đã từng cảm mến. mẹ chết sớm nên anh ở với mẹ kế. Vì mẹ kế có một lũ con mà bố anh lại mất trước khi chúng trưởng thành nên anh đành nấn ná làm lụng , giúp đỡ bà nuôi lũ em học hành, cố sao cho đầy bát cơm, lành lặn manh quần tấm áo. Anh nghèo, và vì thế anh rất mừng nếu được chị góp sức xây cuộc sống chung. Lời lẽ của anh giản dị, chân thực. Tên anh cũng mộc mạc như tâm hồn anh: Anh Mộc. Lựu mừng rỡ. Chị nghĩ rằng anh mói đúng là người chồng anh mong muốn. Tới nhà chơi lần đầu tiên, anh đã ngồi tỷ mỉ vót từng nan tre đan cho chị một chiếc giỏ cắm đũa xinh xinh, đáy phình, loe miệng. Tới nhà chơi lần thứ hai, anh xới xáo mảnh vườn, đánh lại những luống rau, những vồng hoa chị vun lên vội vã. Lần thứ ba, anh bảo chị rằng mảnh đất sau nhà có thể xây thêm chuồng lợn và nuôi được một lái xề với hai ba con lợn thịt... Anh nói tất cả những điều đó vói giọng chậm rãi, chắc chắn đúng như bất cứ người đàn ông chủ gia đình nào. Và khi nói xong, anh dừng lại hồi lâu lắng nghe chị nói, ánh mắt chăm chú, tin cẩn chìu mến ... Lựu thấy lòng cồn cào xiết bao êm dịu. Chín năm sống với Vũ Sinh, chưa một khoảng khắc nào chị thấy thoải mái, như những buổi chiều cùng ngồi với Mộc, nhìn những bông cải vàng nở hoa pháo, bàn tính chuyện làm ăn. Chưa một giây phút nào trong suốt thời gian đằng đẵng đó, chị cảm thấy mình là người có quyền hành. Với Vũ Sinh, chỉ có nỗi đợi chờ xen lẫn nỗi e sợ và sự hổ thẹn. Bây giờ, chị hoàn toàn là người lắm uy lực trong tình yêu. Chỉ cần chị "Hứ"... một tiếng, Mộc đã giật mình, cố nghĩ xem mình làm điều gì phật ý Lựu. Chỉ cần chị lạnh nhạt quay mặt đi, chàng trai ba mươi tuổi kia băn khoăn suốt tuần, tìm đủ cách gặp chị để nắm tay một cách vụng trộm, hoặc ấp úng xin lỗi làm lành... Người đàn bà hai mươi lăm tuổi, hai con, lần đầu tiên biết mình được yêu và hiểu thế nào là quyền lực của mình trong tình yêu.
Mùa đông đầu tiên trong căn nhà nhỏ mới tinh khôi cũng là mùa đông đầu tiên chị thấy hơi ấm của lửa, vị ngây ngất của da thịt, cái bóng đèn thủy tinh hình trái đào, trong, lấm tấm những hạt nhỏ rọi khắp căn nhà làn ánh sáng màu da cam. Tấm màn vải hoa đỏ, lá nâu rực rỡ che khuất chiếc giường đôi mới sắm, khơi gợi những giờ thì thầm khuya khoắt. cái phích nước xinh xinh, bộ ấm chén trên bàn đợi bàn tay một người đàn ông pha trà, chuyên nước. Cả ống điếu cày tre mới tinh, chưa từng đổ nước và còn bốc lên mùi ngai ngái của lớp phấn tre vừa cạo, dựng cạnh bàn cũng chuẩn bị để đón nhận những tháng ngày tốt lành sẽ tới. Lựu béo đỏ ra, trông phây phây như gái một con. Cơ quan huyện hội phụ nữ cũng như những người cùng dãy phố, ai cũng quở:
- Này, trông cứ như hoa màu gà ấy thôi. Bao giờ cưới để chúng tôi góp đồ mừng đấy...
Chị đáp lại bằng một nụ cười hớn hở.
Trong lòng, chị còn mong tới cái ngày đó hơn những người hàng xóm. Nhưng chị không giám nói trước. Còn Mộc, anh quá giản đơn. Anh tù tính vào khoảng rằm tháng giêng ta, sau tết nguyên đán, lứa lợn anh gửi bà mẹ kế nuôi sẽ đủ mỗi con bốn chục cân. Cả thảy sáu chục con, anh giữ một con làm cỗ mời họ mạc, bán một con dẫn lễ sang nhà lựu, còn tiền bán bốn con kia trích một phần tổ chức liên quan đời sống mới trên cơ quan. Số dư mua đôi lợn con nuôi và sắm sửa những gì còn thiếu.

[giavui]

Kế hoặch đó, anh nói với Lựu. Chị gật đầu. Anh thôi không bàn đi bàn lại nữa. Nhưng ngày tháng đói với người đàn bà yêu muộn thường qúa dài. Riêng với Lựu, ngày giờ lại càng chậm trễ, căng thẳng hơn nữa. Bởi sau chín năm sống với chồng, hờ hững ân ái, hờ hững đẻ con, chị muốn bù trả lại những ngày thanh xuân đã mất. Mộc là người cổ xưa. Anh vẫn nguyên vẹn là một chàng trai, và giữ đúng nghi thức ông bà, cha mẹ cùng xã hội đã truyền đạt cho mình từ thủa cắp sách tới trường: Chưa cưới xin đàng hoàng, anh chưa dám bước tới chiếc giường đôi mới tinh của Lựu, che lấp sau tấm màn hoa rực rỡ và bốc lên mùi thơm của vải vưà giặt lớp bột hồ. Tới chơi, nếu không ra vườn, không xuống bếp, Mộc chỉ ngồi bàn. Anh âu yếm vuốt ve hai bàn tay chị, nồng nàn hôn chị. Thế thôi.
Ngày họ bàn kế hoạch cưới vào khoảng đầu tháng tám âm lịch. Trăng mùa thu trong vắt, dãi đầy trời, Lựu ngồi bên Mộc nhìn trăng bồi hồi nghĩ tới những ngày sẽ tới, khóm nhài sát hiên nhà toả hương. Ðám trẻ trong phố huyện chơi dung dăng dung dẻ đầy đường. Hơn một tháng sau, vào trung tuần tháng chín ta, trăng cũng sáng vằng vặc, nhưng hơi thu đã lạnh hơn, hai người cũng vẫn ngồi chỗ ấy. Khóm nhài dưới chân họ đã lụi hoa. Chỉ còn sót một vài bông nhỏ. Lựu đưa tay lần những nụ hoa trắng dưới ánh trăng, gài lên tóc, chị bảo:
- Ngày dài ghê. Mong mãi mói hết một tháng
Mộc đáp:
- Anh cũng thấy ngày dài thật. Bao giờ mói đến Tết cơ chứ ?
Lựu im lặng hồi lâu. Sau một lúc ngập ngừng, chị nói:
- Hay là ta mượn tạm ít tiền, lo trước cho ngon chuyện.
Nói xong, chị thở phào nhẹ nhõm như người vừa nhảy qua bức tường chắn ngang đường. Chị đặt tay lên ngực. Con tim chị nhảy thon thót trong đó. Cả đến hai mạch máu cũng đập nơi thái dương. Từ ngón chân lên tói đỉnh đầu, nóng ran như đốt lửa.
Mộc thở hồi hộp, anh tìm bàn tay Lựu:
- Anh cũng muốn thế, nhưng sợ mọi người cười. ở làng anh, người ta lấy vợ từ năm hai mươi, hai mốt. Mình muộn mằn tới ba mươi, họ lại bảo cuống quýt lên, phải vay tiền cưới cướp ngày cướp tháng...
Hai người bất giác cùng thở dài, ngồi lặng im. Trăng đã ngả đến mái nhà phía trước. ánh trăng bò vào nhà, soi lên tận tấm màn hoa che chiếc giường đôi của Lựu. Những hình vẽ trên vải mờ nhạt và biến sắc trong ánh trăng. Mỗi cơn gió heo may tới, chúng lại uốn lượn, rung rinh tựa những đợt sóng vô hình nối nhau tràn lên đó...
Tháng mười âm lịch. Lựu đang công tác tại một xã xa huyện ba mươi năm cây số được báo tin về cơ quan ngay. Chị tưởng Mộc nhắm gọi mình, hoặc ông bà thân sinh của người chồng trước nhắn chị về trông con ốm... Những phỏng đoán vui buồn, mừng sợ lẫn lộn khiến Lựu cồn cào gan ruột. Chị bàn giao công việc cho người bạn rồi lên xe đạp, phóng một mạch về huyện giữa trưa. Tới cơ quan, đồng hồ ở phòng làm việc chỉ hai giờ rưỡi. Cô kế toán vừa đan len, vừa đọc thông tri mới của Ty tài chính tỉnh gửi về. Lựu hỏi:
- Em có biết ai nhắn chị về huyện không?
Cô gái ngẩng lên:
- Chị Hồng Thắm chứ còn ai? Chị Hồng Thắm về cơ quan ba hôm rồi... Hôm nay giỗ ông cụ. Chị Thắm đến cơ quan buổi sớm giải quyết công việc. Buổi chiều, chị ấy ở nhà làm cơm... Chị lại đằng ấy ngay đi. Hình như chị Thắm có ý tìm chị đấy...
Lựu rắt xe ra cổng, vừa đi vừa lẩm bẩm:
- Quái lạ sao nó hẹn đến tết âm lịch, mói về ?...
Chị đạp thẳng một mạch tới nhà bạn. Hồng thắm ở với mẹ. Giađình chồng tận Vĩnh Phú, cách xa huyện tới một trăm rưỡi cây số lên họa hoằn lắm cợ chồng con cái Thắm mới về quê nội chơi. Chồng Thắm làm việc ở huyện đội cách cơ quan vợ đúng một hàng rào nứa. Chị đã có hai con, đứa lớn tám tuổi, đứa nhỏ lên năm. Bà mẹ ngoài sáu mươi nhưng còn tinh tường khỏe khoắn. Việv nội trợ chủ yếu trông cậy vào bà. Ba gian nhà rộng lúc nào cũng tíu tít khách của chồng, của vợ và lũ trẻ vào chơi với hai đứa con. Ðồ đạc, áo quần linh tinh bày ngổn ngang khắp nơi. Chỗ nào cũng vướng mắt. Cứ mỗi lần Lựu đến, chị phải dọn cho bạn chừng một tiếng, nhà cửa mới gọn gàng. Hồng Thắm vui tính, sạch sẽ nhưng không ngăn nắp. Vì thế, có khi chị nhớn nhác chạy từ cơ quan về nhà, rồi lại từ nhà tới cơ quan để tìm một tờ công văn mà chị bỏ quên dưới chiếu đầu giường. Bận khác, chị bỏ chùm chìa khóa trong túi nhưng cứ hét chồng hét con, đổ tội cho chồng bỏ quên ngoài cơ quan hoặc lũ con đem đi chơi làm mất... Ngoài những tật nhỏ, chị là một người đàn bà tận tâm với gia đình cũng như công tác xã hội. Chị em trong huyện đội quý Thắm vì chị vô tư và chú ý đến hoàn cảnh của từng người, tìm cách giúp đỡ. Cái tập thể nhỏ bé một nhúm người của chị đoàn kết, làm việc tốt và được huyện ủy cũng như ủy ban rất chú ý.
Nhà Thắm đông nghịt khách. Ngoài vườn, đám trẻ bạn hai con rải manh chiếu dưới gốc ổi, xúm quanh một mâm cỗ. Chúng cũng khua bát, khua đũa cười nói, gắp thịt, véo xôi, hỉ hả như người lớn ăn cỗ vậy. Chỉ khác, một mâm sáu người thì bọn chúng ngồi tới mười hai đứa và vì thế, nhà bếp phải chi viện thêm ba đĩa xôi.
- Cháu chào cô Lựu ạ, cháu chào cô Lựu...
Thấy Lựu bước vào, chúng láo nháo chào, Lựu cười gật đầu. Phút đó, chị bỗng nhớ con thắt ruột.
Hồng Thắm, bận sơ mi cổ cánh nhạn, tóc kết sam vấn tròn sau tai, đang chỉ trỏ gì đó trong bếp. Thấy bạn, chị vội vã chạy ra:
- Vào đây, vào đây... Tớ chờ mãi cậu đấy...
Lựu rút tay ra, nói:
- Thì phải để mình dựa xe đạp đã chứ.
Hồng Thắm nhớ ra, gật đầu cười:
- ž ờ, quên mất, vào mâm nhanh lên kẻo họ đợi...
Ðúng là mâm có thiếu người đang chờ Thắm và Lựu tới. Hai người đàn bà đứng tuổi là hai chị em con dì con già đằng mẹ Thắm. Còn một bà ngoài bốn mươi vói cô gía mười sáu tuổi là mẹ con bà phó chánh án toà án tỉnh. Bà phó chánh án cũng bận sơ mi cổ cánh nhạn như Lựu, nhưng không phải bằng thứ vải phin trắng mà là pô-pơ-lin in hoa nhỏ. Tóc bà cặp gập lên sau lưng. Ðứa con gái xanh, gầy nhỏng, mặt xương xương, hao hao giống mẹ. Mọi người chào nhau, làm quen rồi cầm đũa. Hồng Thắm rót đầy sáu chiếc chén mắt trâu một thứ rượu màu hồng hồng:
- Rượu cam mười tám độ, mời cả nhà uống.
Bà phó chánh án giơ chén lên trước, chúc sức khỏe của mọi người. Bà đĩnh đạc và tự tin, thật thíchhợp vói nghề nghiệp của bà. Lựu thầm cảm phục người phụ nữ đó, chị thấy từ mỗi dáng điệu, từ ánh mắt nhìn và giọng nói của bà đều toát lên vẻ uy nghiêm, oai vệ mà những người đàn bà khác không có. Suốt bữa cơm, Hồng Thắm hỏi người khách về những vụ án có liên quan tói việc của chị: " Bảo vệ quyền lợi cho những người phụ nữ..." Bà phó chánh án trả lời rành mạch từng điểm một, những vụ án đã xử, những điều luật làm căn cứ, những trường hợp đặc biệt cần đấu tranh lâu dài, kết hợp pháp luật với sự vận đông mềm dẻo của hội phụ nữ... Thắm và Lựu ngồi nghe, thấy như thêm một sức mạnh để tựa đỡ. Bữa cơm thật mĩ mãn. Chỉ có đứa con gái bà chánh án là phụng phịu. Bà quyết không cho nó uống ly rượu quả:
- Cho tói khi con mười tám tuổi, một giọt rượu con cũng không được đụng tới.
Bà phó chánh án bảo con với giọng nói bình tĩnh và dứt khoát hệt như một người đàn ông. Hình như bà là cha đứa bé chứ không phải mẹ nó. Lựu vừa kính nể bà mẹ, nhưng vừa thương đứa trẻ. Chị gắp cho nó một miếng đùi gà rất ngon:
- Ăn thịt gà vói xôi trước đi cháu ạ... Phải nghe lời mẹ chứ. Hồi trước, mẹ cô không nói mà chỉ lấy chổi tre quất thôi đấy.
Ðứa bé xuôi tai, không xị mặt nữa. Lúc đó, nó lại ra vẻ thiếu nữ, với cặp má hơi hồng hồng và khuân mặt vuông xương xương.
Cuối bữa cơm, khi chỉ còn lại bà phó chánh án vói Lựu và Thắm. Chị huyện đội trưởng phụ nữ đột nhiên nói với bà phó chánh án:
- Chị ạ, công việc của chúng em nặng nề, phức tạp lắm. Nếu không có chị giúp đỡ thì không thể thành công.
Bà khách gật đầu:
- Chúng tôi có nhiệm vụ kết hợp với các cô.
Hồng Thắm tiếp:
- ở huyện này đang có ba mươi vụ xin ly hôn. Ða số do người chồng có mới nới cũ, đánh đập phụ bạc vợ...
Và rất đột ngột. Thắm quay sang chỉ vào Lựu:
- Ngay cô bạn em đây này, cũng là cán bộ phụ nữ huyện mà dại dột ký vào đơn ly hôn...
Lựu đỏ bừng mặt, ngơ ngác nhìn bạn. Thắm cũng bốc lửa giận phừng phừng hai má đỏ ngay, cất tiếng chì chiết:
- Này, tớ không ngờ cậu ngốc thế đấy. Mình đi học chưa được một năm mà đã hỏng chuyện. Ký ngay vào đơn ly hôn trong vòng hai tháng. Cậu không cảnh giác gì cả. Tay Vũ Sinh có người yêu đấy, một cô văn công hai lăm tuổi, xinh lắm, có một con và chồng bỏ đã bốn năm rồi...
Lựu bàng hoàng nhìn mọi người. Mặt chị từ đỏ chuyển sang trắng rồi tái xanh lại. Bà phó chánh án im lặng một lát, thong thả nói:
- Cứ bình tĩnh suy xét cho thật kỹ. Nếu cần, cô có thể làm đơn kháng lại. Chúng tôi bao giờ cũng bảo vệ quyền lợi phụ nữ.
Bà nhìn đồng hồ đeo tay, đứng dậy.Thắm đưa bà ra bàn nước, mời bà uống chè, ăn bánh đậu xanh và bánh cốm chị mua ở Hà Nội về. Những mâm khác cũng đã xong, mọi người lẻ tẻ đứng dậy, ra vườn cho thỏa mái. Một mình Lựu ngồi bên mâm cỗ đã ăn gần hết, đũa bát ngổn ngang. Lòng chị cũng ngổn ngang rối loạn. Cuộc sống của chị, trước khi tới đây đã là một dòng sông phẳng lặng, giờ chợt lại nổi sóng gió, như con diều chao lộn, quay cuồng trước cơn giông. Chị không nghe mọi người nói gì hết. Chị cũng không biết mình đang nghĩ gì. Một vòng đen âm u, tăm tối quay tròn như chong chóng trước mặt...
Chờ khách khứa về hết. Hồng Thắm giao việc dọn dẹp cho mấy đứa dưới quê lên. Rồi chị kéo Lựu váo buồng:
- Vào đây, vào đây... Bây giờ mói tới lúc cậu kể lại mọi chuyện cho tớ nghe. Vắng nhà chưa được một năm mà nhiều việc xẩy ra thật. Toàn những việc tầy đình...
Lựu ngồi xuống như cái máy. Cũng như cái máy chị kể lại chuyện Vũ Sinh đặt vấn đề ly hôn, chị đã suy nghĩ và viết thư trả lời anh như thế nào. Toà án giải quyết thật nhanh chóng vì chánh án là anh con bác họ của chị. Vũ Sinh đã xây một căn nhà xinh xắn gần cơ quan và chị đã sống gần tám tháng nay... Duy có điều lớn nhất và hệ trọng nhất là tình yêu giữa chị với Mộc thì chị lại che giấu. Trong thâm tâm, chị đã nghĩ rằng vừa bỏ chồng chưa đầy năm tháng mà đã có người yêu khác, đã hẹn hò cưới xin là điều trái ngược với đạo đức truyền thống. Mặc dù, chuyện hai người cả phố huyện đều biết và Lựu cũng không hổ thẹn gì.
Sau khi nghe Lựu kể chuyện, Hồng Thắm nói:
- Mình hoàn toàn tình cờ mà nghe được chuyện của chồng cậu. Tay Vũ Sinh này khôn ngoan thật. Hắn không tán tỉnh những cô xung quanh trường huấn luyện mà lại yêu một cô ở tận đoàn văn công quân khu, đóng dưới Hà Nội hai chục cây số. Ðứa em trai chị Hội trưởng phụ nữ huyện Vụ Bản cùng đoàn vói cô ta. Cậu ấy lên chơi, nói đủ thứ chuyện, loanh quanh thế nào lại động tói chuyện Vũ Sinh.
Lựu nhớ lại sáu tháng cuối cùng trước khi ly hôn, chồng chị không hề đụng đến bàn tay vợ. Ngay cả ánh mắt anh cũng lẩn chánh chị, hướng tới một nơi xa xăm,do thế anh ấy đã có người để san sẻ thương nhớ, để âu yếm vuốt ve. Ðành rằng chín năm trời chị sống với anh tẻ nhạt và gượng gạo. Ðành rằng chị chỉ hiểu thế nào là sự say đắm của một nụ hôn niềm ngây ngất của những vuốt ve thầm lặng khi bàn tay người chồnglướt trên da thịt mình qua tình yêu với Mộc. Nhưng khi nghe tin chồng có một người đàn bà khác, lòng nghen vẫn nổi lên sôi sục. Chị cảm thấy mình bị cứa đứt một ngón tay, hoặc bị mất cắp một chiếc tủ gỗ lim, một chiếc mâm đồng gia bảo. Trong óc chị hiện lên hình ảnh Vũ Sinh ngồi bên người đàn bà nào đó, xa lạ, xinh hơn chị, trẻ trung hơn chị, ăn mặc diêm dúa theo kiểu thị thành. Anh vuốt ve, âu yếm, hôn hít người đàn bà đó như Mộc đã từng vuốt ve, âu yếm, hôn hít chị bây giờ. Và trong lúc người đàn bà kia hưởng niềm hạnh phúc chứa chan đó thì chị đằng đẵng nuôi con, chờ anh đến hồi hộp, xa xót. Những cảm giác đam mê, sung sướng trong tình yêu hiện tại với Mộc bỗng trở thành nỗi thù hận đau rát, quyết liệt trong cuộc sống chung với người chồng cũ. Lựu thấy mình thù ghét anh, sẵn sàng giết chết anh nếu chị có thể làm được trong lúc đó.
- Nghĩ gì thế? Cậu định làm gì bây giờ?

[giavui]

Hồng Thắm cất tiếng hỏi, cắt đứt những ý nghĩ điên cuồng, nóng bỏng trong óc Lựu. Chị hội trưởng phụ nữ huyện thấytrái tim mình bỏng rát trước nỗi bất hạnh của bạn. Chị sốt sắng đi đi lại lại, lẩm bẩm:
- Thiếu cảnh giác, thiếu cảnh giác quá...
Lựu vẫn ngồi im, thù hận đang thiêu đốt chị. Khi đã biết thế nào là tình yêu thì cuộc sống vợ chồng với Vũ Sinh chín năm trước là quãng thời gian dài khổ ải. Chị không đủ bình tĩnh để nghĩ rằng chín năm đó Vũ Sinh chưa hề có một người đàn bà nào và anh cũng chung nỗi khổ như chị. Sự thực, anh khổ hơn chị và anh hiểu biết hơn, và tâm hồn đa cảm của anh nhạy bén hơn... Lựu là người đàn bà giản đơn, ít nghĩ. Vì thế, chị dễ bị sa vào một định kiến thiếu suy xét. Và trong lúc ấy, chị hoàn toàn nghĩ rằng Vũ Sinh đã phụ bạc chị, rằng hai người không có hạnh phúc chính là do anh.
Hồng Thắm chờ mãi không thấy Lựu nói, đành hỏi:
- Cậu định thế nào? Có làm đơn kháng án không?
Lựu gật đầu:
- Làm.
Thắm mừng rỡ vồ lấy bàn tay Lựu:
- Làm ngay đưa cho mình. Mình sẽ đưa thẳng lên toà án tỉnh nhờ các anh chị trên ấy can thiệp. Phải giải quyết tới tận gốc rễ vấn đề, đồng thời làm gương cho các trường hợp khác học tập.
Nhìn gương mặt đờ đẫn của bạn, Thắm nói thêm, giọng an ủi dịu dàng:
- Mọi việc đâu sẽ có đó, cứ bình tĩnh Lựu nhé.
Rồi Thắm nắm tay Lựu, kéo ra ngoài bàn nước, rót nước cho bạn uống, bóc bánh đưa tận tay cho bạn ăn. Chồng Thắm thấy cử chỉ vợ bất thường và khuân mặt ngây như tượng của Lựu thì biết ý liền:
- Trời ơi, no bụng quá phải làm một giấc đã.
Anh chàng huyện đội trưởng gọi con toáng lên rồi mang võng ra vườn mắc cho ba bố con ngủ. Chờ Lựu uống nước xong, Hồng Thắm đưa bạn về. ở ngoài ngõ, chị còn nắm chặt tay Lựu như để chuyền quyết tâm và sức mạnh:
- Nhớ giữ gìn sức khỏe. Dừng nghĩ ngợi gì nhiều. Chúng ta phải cương quyết bảo vệ hạnh phúc.
Lựu gật đầu, lên xe, đạp về nhà.
Tới nơi, chị mở khóa, ném chiếc túi lên bàn, cất xe đạp rồi vào giường nằm. Mùi véc-ni thơm hắc lùa vào mũi, khiến Lựu đưa mắt nhìn mọi vật: đôi gối thêu chim hòa bình ngậm bông hồng đỏ, chiếc giường thênh thang, tấm màn hoa đỏ rực, bộ ấm chén trên bàn và chiếc điếu cày dựng một bên... Tất cả đang chờ đợi hạnh phúc. Hạnh phúc đó chị đã nếm một phần. Như trái chín đã cắn miếng đầu tiên. Hạnh phúc của chị là Mộc. Nếu chị làm đơn kháng án, nghiã là chị quay lại với Vũ Sinh. Mộc sẽ nghĩ thế nào? Cố nhiên, anh sẽ tách xa chị ngay tức khắc. Anh là một người rành mạch, quy củ. Anh không bao giờ chấp nhận những việc làm trái với đạo đức. Dù anh đau khổ, anh cũng sẽ rời xa chị... Lựu nhớ lại những buổi chiếu hai đứa nhìn vồng cải trái mùa trổ hoa vàng rực. Những đêm trăng trước hiên, hương nhài mát mẻ, nôn nao. Cảm giác đầm ấm khi anh đặt bàn tay rắn chắc lên gáy chị, và từ từ vuốt xuôi xuống lưng, vòng một chút xuống cặp mông nở. Một chút thôi rồi nỗi e thẹn của một chàng trai nhút nhát lại kéo bàn tay anh trở lại trên vai Lựu khiến chị luyến tiếc một chút, lại vừa hài lòng. Một lần khác anh nhìn chị xắn quần lên dẫm chiếc màn trong chậu xà phòng, đôi mắt hiền lành mở rộng vì ngạc nhiên:
- Ô, đùi Lựu trắng nhỉ?... Trắng như con gái Hà Nội ấy...
Lời khen của anh khiến chị sung sướng đến nóng rực cả người... Tất cả... tất cả đều là hạnh phúc thật mà chị đã nắm trong tay. Chỉ trờ qua ngày Tết Nguyên Ðán thôi, họ sẽ làm lễ cưới... Chị viết đơn kháng án để làm gì?...
Chị nằm nghĩ miên man tới tận chiều, thầm mong Mộc tới. Mãi đến mười hai giờ đêm, cây đèn cạn dầu đã lụi bấc, Lựu mới nhớ ra. Hôm kia, Mộc đến báo tin anh cùng mấy cán bộ phòng xuống mấy hợp tác xã cuối huyện kiểm tra sổ sách. Anh sẽ vắng mặt, chừng một tuần đến mười hôm. Không buồn rửa mặt, rửa chân lại nữa, Lựu cài cửa, tắt đèn, chui vào chăn.
Nhưng chị không ngủ được. Những canh gà cứ nối nhau gáy. Từ lúc chị cài then cửa cho tới lúc những đứa trẻ đi học í ới gọi nhau. Lựu đếm tiếng gà thao thức. Sáng hôm sau, mọi người trong cơ quan đều ngạc nhiên vì cặp mắt thâm quầng của chị. Cô kế toán trẻ vô tư, cười trêu cợt:
- Anh Mộc mới đi được mới ba ngày mà chị đã nhớ đến thâm mắt lại cơ à?... Mấy bà chị yêu còn dữ dội hơn đám con gái chúng em đấy nhé...
Lựu mỉm cười, gượng gạo, bỏ đi.
Hồng Thắm đạp xe tới, sốt sắng hỏi:
- Thế nào, viết xong chưa đưa đây cho tớ.
Lựu lắc đầu:
- Chưa. Hôm quavề nhức đầu quá.
Thắm cau mày, giận dữ:
- Sao cậu nhát thế?... Sợ tay ấy hay sao?... Cứ như các bà thời xưa. Cán bộ phụ nữ huyện mà còn thế thì giáo dục giúp đỡ sao được chị em khác chứ?
Thấy thủ trưởng to tiếng, mấy cô phụ vận đưa mắt tò mò nhìn Lựu hổ thẹn nóng hai tai. Chị khẽ nói:
- Cứ về đi, chiều tớ mang tới nhà.
Nói xong, chị lấy xe, đạp thẳng ra khỏi cổng cơ quan. Lựu cứ phố chính mà đi. Chỉ mười phút đã hết đường, chị lại quay về. Cái phố huyện cỏn con chỉ có nhà huyện ủy, ủy ban, cửa hàng lương thực, bách hóa, kim khí nông cụ. Ngần ấy nơi, đâu người ta cũng biết chị. Cuối cùng chị trở về nhà. Vào nhà, chị cài then cửa chặt rồi nằm vật ra giường. Nghĩ mãi, cuối cùng chị mới đủ can đảm lấy giấy bút viết đơn kháng án.
"Phải bảo vệ hạnh phúc của mình chứ? Cán bộ huyện mà như thế thì còn giáo dục, giúp đỡ chị em sao được?..." Lời khích lệ của người bạn gái văng vẳng bên tai Lựu. Sau rốt chị nhớ tới hai đứa con. Hơn một tháng nay chị không thấy mặt chúng nó. Nếu giành lại được Vũ Sinh từ tay người đàn bà kia, các con chị sẽ có cả bố lẫn mẹ, không chịu cảnh sống bơ vơ nữa. Tình mẫu tử vượt lên nỗi nuối tiếc tình yêu, Lựu càng viết càng thấy tin ở việc làm của mình hơn. Lời lẽ trong đơn càng quyết liệt hơn. Viết song, chị không đọc lại, bỏ vào phong bì đưa tới nhà Thắm. Thắm đợi chị từ hai giờ chiều, Hội trưởng phụ nữ cảm động mừng rỡ ôm bạn:
- Có thế chứ, mình vẫn tin cậu mà. Chính bản thân ta không biết bảo vệ hạnh phúc của ta thì làm sao dắt díu được chị em khác nữa. Mình bảo đảm với cậu là chúng ta sẽ thắng. Và sự việc này sẽ nêu lên làm gương sáng để giáo dục những người khác.
Thắm nắm tay Lựu, lắc thật mạnh:
- ở nhà đốc thúc chị em công tác tốt nhé. Mai mình đi sớm, và mình sẽ đưa thẳng đơn lên tỉnh cho dễ xử. dù sao, anh cậu cũng là phó chánh án ở toà án huyện. Sáng nay mình trao đổi và thống nhất ý kiến với các anh ấy rồi...
Chia tay bạn trở về, Lựu băn khoăn, bâng khuâng không hiểu mình nên làm gì, nên nghĩ gì nữa. Nhưng chị đã đi một nước cờ. Giờ đây, không thể thay chuyển tình thế. Năm hôm sau, Mộc đi công tác về tới chơi. Lựu báo cho anh biết tin mình đã nộp đơn kháng án và sẽ quay lại ở nhà Vũ Sinh. Theo lời khuyên của bạn bè Mộc không nói gì. Anh ngồi ủ rũ một lúc rồi lẳng lặng cầm mũ:
- Thôi, Lựu nghỉ nhé, anh về đây.
Anh móc túi, lấy ra hai trái bưởi căng tròn, da vàng mịn. Ðó là qùa anh mang từ dưới xã lên cho chị. Lựu không nói gì thêm, đứng nhìn anh bước qua khúc đường nhỏ từ hiên nhà ra cổng, len giữa những vồng hoa cúc, hoa thược dược mà bao lần anh xới xáo chăm chút. Trong lòng, chị thầm mong anh bảo chị:
- Ðừng làm thế, rút đơn lại đi...
Chị thầm mong anh giận dữ mắng mỏ. Giá anh đừng bỏ về, mà anh ở lại vói chị, đêm nay và mãi mãi.Chị không dám nói những ước mong âm thầm đó. Mộc lại càng không thể ngờ được những ý nghĩ của Lựu khi chị báo cho anh cái tin dữ tợn kia: Chị sẽ trở về nhà chồng. Chị từ bỏ anh một cách nhẹ nhàng qúa. Anh nghĩ thương thân. Mình nghèo, gia cảnh lận đận, không lo nổi một mái nhà che thân, người ta có thương mình cũng chỉ thương trong chốt lát. Suy đi tính lại, người ta vẫn tiếc nơi khang trang đàng hoàng...
Lựu cứ đứng nhình theo Mộc cho tới khi anh ra cổng. Chị thấy anh thận trọng dừng xe, khép lại hai cánh cửa cho chị. Rồi anh dắt bộ xe đi vào phố. Khi tiếng líp lách tách đã tắt hẳn, Lựu mói ra khóa cổng. Chị đi vào nhà nhìn hai trái bưởi vàng nằm trên mặt bàn, nước mắt bỗng dưng giàn giụa chảy:
- Mình làm gì thế nhỉ? Mình làm gì thế ?...
Chị lẩm bẩm mà không tự biết. Rồi chị khóc òa lên, thật to, nức nở như một đứa trẻ bị đòn oan. Hết cơn khóc, chị ngủ được. Sáng hôm sau, chị đạp xe tói cơ quan đôn đốc những công việc, Hồng Thắm đã dặn lại, rồi chị trở về thu xếp quần áo, đồ đạc trở về nhà Vũ Sinh. Hai đứa con mừng rỡ chạy ra đón mẹ. Bố mẹ chồng chị cùng bà con láng giềng tò mò nhìn người con dâu đã li dị, ở nhà riêng và chuẩn bị cưới chồng lại đùng đùng vác chiếc hòm đựng quần áo trở về. Chị nói vói họ:
- Anh Sinh yêu một cô văn công tít dưới Hà nội. Về nhà, anh ấy lừa tôi để bỏ cho dễ. Tôi không chịu thua đâu, tôi phải bảo vệ hạnh phúc của mình, tội gì để hai đứa con mất bố...
Mọi người nghe xong lẳng lặng ra về. Họ cũng không thể góp ý vì đã biết thực hư ra sao. Ông già nhìn đứa con dâu, lặng lẽ không nói. Ông chỉ gọi vợ lại, bảo:
- Tôi chưa biết đầu đuôi ra sao. Nhưng đã là mẹ của hai đứa trẻ thì bà cứ đối đãi cho phải nhẽ.
Bà vợ đáp lại bằng một giọng hiền từ:
- Vâng. Xưa nay tôi vẫn biết ý ông.
Từ hôm đó, họ cố gắng không nhắc tới chuyện riêng của Vũ Sinh và Lựu. Ông già bốc thuốc, kèm các cháu học. Bà cụ lo vườn tược, bếp núc trong nhà. Buổi sáng, Lựu đạp xe đi làm. Trưa, chị rẽ vào căn nhà riêng nấu cơm ăn. Chị vẫn còn để ít bát đũa, xoong nồi, gạo và dầu mỡ ở đó. Giường vẫn có chiếu trải và buổi trưa, sau khi ăn cơm, chị nằm ngủ một giấc ngắn, đắp tấm chăn bông mới cả lõi lẫn vỏ. Tấm chăn chị đã sắm để dành cho cuộc sống dự định với Mộc. Chỉ có tấm vải màn hoa rực rỡ là chị tháo xuống. Bởi lẽ, trông nó sang qúa, trẻ trung quá và nhìn nó người ta nghĩ chị là một cô dâu mới hơn là một người đàn bà hai con bị chồng phụ bạc.
Hết giờ làm, Lựu đạp xe về nhà chồng. Chi rửa ráy cho con giặt giũ quần áo cho chúng đỡ bà cụ và ăn cơm với cả nhà. Hai đứa trẻ ham học, ham nghe kể chuyện. Chúng yêu mẹ nhưng lại quấn quýt ông nội hơn. Ông kèm chúng học, kể truyện cổ tích cho chúng nghe, ngâm nga những bài thơ mà chúng chưa kịp hiểu những âm điệu trầm bổng, nhịp nhàng gieo vào tâm hồn thơ dại của chúng những bản nhạc êm ái, trong veo. Lựu sung sướng vì được gần con. Nhưng niềm sung sướng ấy không bù đắp được nỗi trống trải của chị. Chị biết rất rõ mình là người lạc lõng trong gia đình Vũ Sinh, từ cách ăn nói, điệu đi dáng đứng. Trước đây, cảm giác đó đã khiến chị ngượng ngịu. Bây giờ, sau một khỏang thời gian xa cách nó lại càng rõ rệt hơn và khiến chị khổ tâm. Buổi tối, hai đứa trẻ chơi với mẹ chừng mười phút rồi chúng lại sà vào lòng ông. Dứa sờ dâu, đứa bá cổ, mắt chúng hau háu nhìn vào miệng ông, chờ nghe chuyện. Lựu ghen tị với ông già nhưng không làm sao khác được. Chị ngồi, khi thì ghi chép bài chính trị dang học dở, khi thì giở quyển chuyện mới mượn ra đọc, nhưng đầu óc trống rỗng. Và thấp thoáng, trước mắt chị hiện lên căn nhà nhỏ bên phố huyện, tấm màn hoa rực rỡ, một buổi tối sáng trăng chị ngồi bên Mộc, anh khẽ đặt tay lên lưng chị vuốt ve, và họ nghĩ tới một ngày không xa xôi lắm, một ngày rằm tháng giêng, sau tết âm lịch hai tuần.
Gió đã rét thực sự rồi và những ngày cuối tháng mười trời bỗng âm u như còn rớt bão. Những đám mây lớn trôi chầm chậm. Trôi chầm chậm nhưng không tan được. Chúng cứ tụ lại như những trái núi xốp, chất chồng lên rặng núi lam nhạt cuối chân trời.

[giavui]

Hạnh Hoa không còn là một cô gái.
Dáng người trẻ trung, thanh mảnh của chị khiến tất cả những ai mới gặp đều lầm. Nhưng Hoa đã hai mươi lăm tuổi, và có một đứa con gái tròn bốn năm. Chị lấy chồng sớm, từ năm mười chín. Một anh chàng kéo đàn phong cầm giỏi và biết làm thơ. Khi chị mười bảy, những bài thơ của anh ta đã đậu xuống vai chị như những cánh bướm mùa xuân. Ðấy là những ngày cô bé Hạnh Hoa nảy nở bay lượn trong một ảo vọng tốt đẹp về tình yêu. Mười bảy tuổi, đã làm sao biết nghĩ cho tới nơi tới chốn. Hai năm trời, tình yêu của anh chàng kéo phong cầm giăng trước mặt cô gái xinh đẹp dải lụa dệt bằng những bản nhạc và những bài thơ tán tụng đầy trăng sao, những cánh hoa rụng bay trước gió và những ngôi sao lấp lánh trên trời chiều, những nỗi nhớ dài như những con sông và những chiều mong sừng sững như trái núi án ngữ chân trời... Mười bảy tuổi, đã làm sao nhận biết cuộc sống còn gì ở phía sau những bản nhạc. Dòng sông xanh. Mối tình xa xưa, mộng ước...
Sau hai năm đeo đuổi, anh chàng kéo phong cầm đã giật được Hạnh Hoa từ cái đài cao chất ngất, lứa tuổi trẻ, nhan sắc và tài hoa của cô khiến cho bao nhiêu chàng trai lóa mắt. Anh chỉ cần chờ cô gật đầu là giục bố mẹ lên xin ăn hỏi và cưới ngay. Nhà anh ở ngoại ô Hà Nội, trong một ngõ hẻm chen chúc những người buôn bán hàng khô, hàng rau qủa và bún bánh ở chợ. Khi anh đưa cô về, cả ngõ đổ ra xem, trầm trồ như xem một nàng tiên giáng thế. Anh chàng trẻ tự hào tới mức không thiếu một người quen nào anh không đem vợ đến giới thiệu. Nhưng chỉ nửa năm sau, khi anh yên chí là vợ của anh, thực sự là vương quốc thuộc quyền của anh cai trị, anh không còn chiều chuộng, nâng niu cô như trước. Hạnh Hoa bắt đầu khóc tấm tức và cảm thấy nỗi khổ tâm mỗi lần về nhà chồng nơi ồn ào chật hẹp và người ta trao đổi với nhau những câu chuyện buôn bán đổi trác mà cô không biết. Hai đứa em gái chồng sấu mã nhưng lại thông thạo việc nhà. Chúng đón đưa hàng cho mẹ, tìm mối lời để mua rẻ, tìm nơi bở để bán đắt, chúng kiếm tiền rất nhanh. Lúc nào cũng giắt một bọc tiền to phồng có dây dính vào cạp quần. Chúng riễu cợt vẻ ngơ ngác của cô chị dâu. Ðôi khi, chúng nhờ cô bán hàng hoặc đếm tiền. Hạnh Hoa đều làm một cách vụng về, lóng ngóng. Có lần, cô đếm tiền thiếu hẳn hai mươi đồng trong xấp giấy một trăm. Hai cô em chu chéo lên. Bà mẹ lầm lầm không nói gì nhưng vẻ mặt bà khiến đứa con dâu sợ chết khiếp.
Chồng Hạnh Hoa xấu hổ vói gia đình vì cô vợ vụng về, cau mày quát lác rồi lấy xe hằm hằm đèo cô đi. Vết rạn đầu tiên giữa hai người bắt đầu từ đấy. Tuổi trẻ, niềm mê say trong tình yêu cũng chỉ hàn gắn lại trong một thời gian ngắn. Gần một năm sau, mâu thuẫn lại xẩy ra quyết liệt hơn và không thể cứu gỡ, Hạnh Hoa có thai. Anh chồng trẻ muốn cô tới bệnh viện hủy bỏ vì anh chưa đủ sức nuôi con trong lúc này. Anh đang trẻ, đang cần tham gia những cuộc vui có dàn nhạc chơi thả cửa, có nhảy, có hát, có rượu và đồ nhắm... Lương anh không đủ cáng đáng phận sự làm bố. Vả lại anh cũng chưa thích bồng bế một đứa bé khóc oe oe, phòng ở thì bừa bãi tã lót, bô chậu... Tóc anh còn uấn quăn hai mai và phủ trùm xuống gáy, cổ áo anh còn cứng bột hồ, đôi tay anh còn được trau chuốt nõn nà để khi nhảy trên phím đàn khiến các cô gái mê đắm... Tóm lại, anh chưa thể nào làm bố, khi mói hai tư tuổi đầu... Hạnh Hoa không muốn nghe anh nói. Cô đã thai nghén cô ấp ủ cái mầm sống trong cô bằng bản năng mãnh liệt của một người làm mẹ. Cô chờ đợi ngày đứa bé cất tiếng chào đời và cô được ôm nó vào vòng tay run rẩy của mình.
Chồng cô nói:
- Nếu vậy tập buôn bán mà kiếm tiền nuôi con... Nhưng ngữ cô làm ăn gì ?...
Anh ta " Xì!..." một tiếng qua kẽ răng, làm nước bọt bắn lên mặt vợ:
- Ðếm tiền chậm như rùa, có trăm bạc cũng để sổng mất hai chục làm sao kiếm nổi cơm ăn?... Người ta có đồng tiền nó khác: tiền mẹ đẻ tiền con. Cô có đồng nào đồng ấy chui tuột vào họng...
Hạnh Hoa sững sờ nhìn chồng. Chàng thi sĩ ngày xưa, tác giả những bài thơ lóng lánh trăng sao bây giờ ăn nói như một bà lái buôn nanh nọc. Cô thấy mặt rát bỏng như bị quất roi. Cô không khóc được.
- Thôi em đủ hiểu anh rồi...
Người vợ trẻ nghẹn ngào nói, giọng khàn đục như giọng người nào khác. Chính cô cũng không nhận ra giọng nói của mình.
Từ ngày đó, họ rời nhau một cách tự nhiên. Cái thai lớn dần, cô gái xấu đi, da xanh mét. Ðôi mắt đen tươi roi rói như lúc nào cũng cười ngày trước bây giờ sâu thăm thẳm, nhìn đau đáu khiến mọi người mủi lòng. Cả đoàn không ai dám bày tỏ lòng thương xót hoặc giúp đỡ một cách công khai trước mặt Hạnh Hoa. Cô khái tính. Vả lại, cô mồ côi cả cha lẫn mẹ từ khi lên bảy nên bất cứ một cử chỉ đùm bọc nào tiếu tế nhị cũng khiến cô mủi lòng. Chồng cô đuổi theo những tà áo mới. Càng ngày, anh ta lại càng gần lại với đám con gái trong cái ngõ chợ nơi anh ta đã sinh ra và lớn lên. Những cô gái có một bọc tiền được dính vào lưng quần bằng ghim băng hoặc dây rút.
Hai tháng trước ngày sinh Hoa làm đơn xin ly hôn. Khi đơn của cô được giải quyết thì người chồng cũng bị đoàn sa thải vì trụy lạc, vô kỷ luật. Giấy khai sinh của đứa bé, đề chữ "chết" trên dòng đề tên họ người bố. Hạnh Hoa lấy họ Lê của mình đặt cho đứa gái của cô: Lê Hằng Hoa. Cả đoàn gọi mẹ con bằng cái tên kép: Mẹ con Hạnh Hằng và mọi người đùm bọc Hạnh Hằng với tấm lòng xót xa âm thầm của họ...
Tất cả những chuyện đó Hạnh Hoa không thổ lộ một lời với Vũ Sinh. Anh biết được là nhờ chị Cúc, một người đàn bà to béo, tốt bụng làm công tác hành chính trong đoàn. Chị Cúc có bốn đứa con. Bé Hằng Hoa thường sang ở với bốn đứa con chị và được coi là út, sau khi nói chuyện với Vũ Sinh, chị nhìn anh dò xét:
- Anh thấy thế nào?
Vũ Sinh ngạc nhiên nhìn chị. Anh không hiểu chị muốn hỏi gì anh.
Chị Cúc nói:
- ý tôi muốn nói rằng hoàn cảnh của Hạnh Hoa so với những người khác cũng có éo le... Bước thứ hai trong đời người quan trọng lắm. Nếu sa sẩy nữa là bó tay chui vào quan tài luôn...
Vũ Sinh biết người đàn bà phúc hậu này muốn nói điều gì với mình. Anh đáp:
- Tôi cũng đã một lần đò. Tất nhiên là khác hoàn cảnh của Hoa. Nhưng chị có thể tin ở tôi. Tôi không phải kẻ rong chơi, ham vui và thiếu suy nghĩ.
Chị Cúc gật đầu:
- Nếu được như vậy thì tốt qúa. Ðoàn chúng tôi, ai cũng thương con bé mà không giám nói ra miệng. Nó là đứa dễ chạnh lòng...
Vũ Sinh gọi bé Hằng lại với mình. Con bé rất khó làm quen, nhưng khi đã quen nó lại hồn nhiên trèo lên lòng anh,hoặc ngồi lên vai anh đi chơi hàng nửa ngày trời. Hạnh Hoa ở trong phòng tập, hoặc đang nấu thêm món ăn thỉnh thoảng ngó cổ ra nhìn hai người. Những giây phút hạnh phúc đó khiến gương mặt cô tươi mát hơn, lại cười giòn giã hơn. Vũ Sinh cảm nhận được điều đó ở chính anh. Nhiều khi họ chỉ găp mặt nhau ngoài hành lang phòng tập tiết mục chừng mười năm phút. Lúc đó, anh thở hổn hển vì vừa chạy hộc tốc từ ngoài đường vào khu nhà đóng quân, xe mô tô của trường đưa anh đi công tác với người lính lái xe còn chờ ngoài đó. Hạnh Hoa cũng tất bật, mồ hôi ướt đầm trán. Họ chỉ trao đổi được dăm ba câu ngắn ngủi, nhìn nhau vội vã khi vắng người qua lại. Nhưng những giây phút đó khiến cả hai người đều sung sướng. Tia nhìn của họ soi vào mắt nhau những thương nhớ và niềm hy vọng êm đềm. Anh yêu em, anh nhớ em, anh là của em... Cô đọc mắt anh và tự thầm nghĩ với mình như vậy.
Anh cũng nhìn vào mắt cô và thấy khoảng thời gian xa cách vừa rồi, đôi mắt đó lưu giữ bóng hình anh. Một người lính bình thường không tên tuổi. Còn cô, một nữ diễn viên tài hoa thế, xinh đẹp thế và được nhiều người ao ước đến thế... Niềm tự hào làm anh ngây ngất. những câu chuyện nghe kể về cô khiến anh thương cô như người anh thương em, như đứa trẻ thơ ngây thương con chim sẻ thơ ngây run rẩy trước cơn gió mùa lạnh giá, anh muốn được chở che cô, dìu đỡ cô.
- Anh có khỏe không?
Lần nào gắp nhau, Hạnh Hoa cũng hỏi anh như thế... Cô nhìn đăm đăm như muốn tìm những dấu hiệu khác lạ trên gương mặt anh...
- Khỏe, anh vẫn khỏe như thường.
Câu nói đó có nghĩa là: Anh cẫn sống, vẫn làm việc, yêu em và nhớ em không nguôi.
Sau câu trả lời của anh, người đàn bà yên tâm ngay tức khắc, cô cười và nói:
- Em cũng vậy. Em cũng khỏe như thường.
Như thế, anh biết rằng giữa những ngày tháng cuồn cuộn trôi, giữa muôn ngàn khuân mặt mới lạ, cô vẫn gìn giữ riêng gương mặt của mình, giữa trăm ngàn lời đón đưa, cô vẫn chỉ ghi nận giọng nói trầm buồn, ấm áp và chân thành của anh.
Biết bao lần, tới tìm người đàn bà yêu dấu của mình, Vũ Sinh đã nhìn lên cánh cửa phòng cô ở. Mặt khung cửa sổ bình thường giữa dãy cửa sổ tầng hai ngôi nhà tập thể, một bên cánh đã long mất hai tấm gỗ làm răng chớp và cánh bên kia rơi chốt nên gió cứ đập ầm ầm vào khung. Anh nhìn ô cửa đó như thể kẻ hành hương nhìn ngôi đền thờ tổ. Anh đã hôn lên nó, vuốt ve nó bằng ánh mắt trìu mến của mình. Trong căn phòng mười sáu thước vuông sau ô cửa đó là một thế giới mới lạ nhưng gần gũi. Nơi Hạnh Hoa răng lên giây phơi những chiếc áo mỏng manh nho nhỏ của cô và của đứa con. Nơi cô nhóm chiếc bếp dầu cũ kỹ để nấu một nồi chè đỗ xanh hoặc cơm nếp lạc mỗi khi anh tới. Nơi cô ngồi chuyện trò với anh vào những chủ nhật hoặc những giờ nghỉ tập hiếm hoi được gặp nhau, mái đầu nghiêng nghiêng, tóc đen óng đổ xuống bên vai, và ánh mắt lướt trên anh dịu dàng tựa như da thịt anh đang chạm vào một lớp nhung vô hình mềm mại...
Anh yêu người đàn bà ấy, bằng tình yêu nguyên vẹn của một cậu trai tơ hai mươi tuổi chưa hề được yêu, cộng với niềm đam mê cuồng nhiệt của một người đàn ông hiểu đời và biết mình mất mát qúa nhiều, bỏ oan uổng thời trai trẻ...
Họ hiểu nhau rất nhanh, hai con người cùng vấp váp và thiệt thòi trong cuộc sống. Tình yêu của họ ít lời lẽ, ít bày tỏ chỉ có những tín hiệu thầm lặng nhưng nặng trĩu tâm can vì nó mang nỗi đau khổ trong qúa khứ để dò tìm niềm hy vọng.
Vào lúc Vũ Sinh chính thức báo cáo mối tình của mình với Hạnh Hoa trước tổ chức đảng cũng như chính quyền, anh nhận được điện của nhà. Ông bố chỉ nhắn một câu: "con về ngay".
Bí thư đảng ủy cùng Hiệu trưởng trường huấn luyện hoàn toàn tán thành mối tình giữa một giảng viên dạy kỹ thuật xạ kích với một thượng sĩ văn công trong quân đội. Họ đồng ý để anh về nửa phép để giải quyết việc nhà:
- Có lẽ bà cụ mệt hoặc việc học hành của các cháu có trắc trở gì chăng?... Cậu cứ yên tâm, trên này bọn mình sẽ cáng đáng phần việc của cậu trong thời gian nghỉ phép.
Ðồng chí hiệu trưởng đặt tay lên vai Vũ Sinh, khích lệ. Anh lấy xe đạp về nhà ngay.
Vũ Sinh về tới nhà đúng ngọ. Chuông đồng hồ của ông thợ máy bên cạnh rè rè gõ mười hai tiếng. Ðứa con lớn đi học về, đứa thập thò trong cổng chơi thấy bố chạy nhào ra:
- A, bố đã về, bố đã về... Ông ơi, bố cháu về...
Chưa kịp nắm áo anh nó đã quay vào nhà reo hò, báo tin cho ông biết.
Vũ Sinh ngạc nhiên khi nhìn thấy trên dây phơi chăng trước sân những chiếc áo cổ cánh nhạn, bịt tà, gấu to của Lựu, cả những chiếc quần lụa đen may kiểu chân què bay phấp phới, cặp áo vải trắng bị phai màu gụ gần rách.
Anh ngạc nhiên hơn nữa khi trong căn buồng cũ, đã dọn thành buồng riêng cho mẹ anh, nay lại bỗng lù lù hiện lên chiếc hòm gỗ sơn đỏ của người vợ cũ.
Dựng xe đạp vào hè, anh bước lên nhà. Những cơn gió thổi ào ào khiến hàng cau lay dữ tợn. Những đám lá xoan khô từ vườn bên cạnh bị gió tung sang rơi lả tả đầy sân. Vũ Sinh ngồi xuống chiếc ghế tràng kỷ cũ từ thời ông nội anh để lại nhìn ra ngoài. Những đám mây vần vũ như con thuyền bị đẩy trôi từ từ ngang trời. Một đàn chim én muộn màng hối hả bay về phương nam. Có lẽ đây là đàn chim cuối cùng rời xứ bắc. Chúng đi tìm nơi chú ẩn cho những ngày giá lạnh sắp tới. Người đàn ông nhìn bày chim mỗi lúc một nhỏ dần, niềm linh cảm về một nỗi buồn dằng dặc sắp tới tràn ngập lòng anh. Anh như con chim đã tìm được tổ. Có lẽ anh sắp phải rời bỏ tổ ấm đó mà đi chăng?... Và có lẽ anh sẽ lại như con én kia, lang thang từ xứ sở này qua vùng đất kia theo hai mùa ấm lạnh, không tìm được một nơi trú thân bền vững trong cuộc đời.
Không phải hồ nghi nhiều trước điều dự cảm. Bố anh đã xách ấm nước đi từ dưới bếp lên. Chòm dâu bạc của ông rung rung. Vũ Sinh đỡ ấm nước trong tay cha. Không kịp rót vào phích mà đăm đăm nhìn ông. Ông già cùi xuống nhìn con. hai người đàn ông nhìn nhau một già, một trẻ, một là cha, một là con, một người hạng phúc, và một người bất hạnh... Không cần nói gì nữa, Vũ Sinh đã hiểu hết tình thế. Trong đôi mắt già nua, hiền hậu của cha anh, chúa chan một niềm cảm thông bất lực. Và nỗi xót xa, kèm theo sự phục tùng cay đắng...

[giavui]

Ðơn kháng án của Lựu gửi lên được phúc đáp ngay tức khắc.
Rõ ràng, bàn tay sắt thép của bà phó chánh án đã có hiệu lực. Tòa gọi hai người ra đối chất. Nhưng Vũ Sinh hầu như không nói gì cả. Anh im lặng hoặc đáp rất khẽ: Vâng, hoặc không.
- Anh có công nhận rằng anh có quan hệ với chị Hạnh Hoa trong khi chưa ly hôn với chị Lựu không?
- Không.
- Vậy theo anh, việc anh yêu chị Hạnh Hoa là hợp lý?
- Vâng.
- Việc ly hôn giữa anh với chị Lựu không dính líu gì tới quan hệ yêu đương mới?
- Vâng?
- Vậy tại sao suốt chín năm chung sống, hai người không đặt vấn đề đó ra?
-...
- Nếu không hợp, anh và chị không thể kéo dài quan hệ vợ chồng và sinh hai cháu: Anh chị xây dựng trong thời kháng chiến, do đoàn thể tổ chức, có nghĩa là trên nguyên tắc tự do và tự nguyện, không bị gia đình ép buộc, không chịu sự chói buộc của lễ giáo phong kiến. Ðúng không?
-...
- Vì vậy, vấn đề ly hôn giữa hai anh chị xảy ra khi anh có quan hệ yêu đương bất chính. Nói cách khác, anh đã phụ bạc người vợ là chị Lựu, anh phải chịu trách nhiệm về sự tan vỡ hạnh phúc gia đình, tương lai của người phụ nữ và hai đứa trẻ. Anh rõ chưa?
-...
- Chúng tôi yêu cầu anh suy nghĩ lại, không lên vì một phút bồng bột mà để xảy ra chuyện vợ chồng cha con ly tán. Về phía pháp luật, tòa sẽ thực hiện mọi biện pháp để bảo vệ quyền lợi của người phụ nữ.
Vũ Sinh lặng im, đưa mắt nhìn mọi người. Anh nghe giọng chan chát, đanh thép của nữ công tố viên nhưng hầu như anh chẳng hiểu gì hết. Anh nhìn ông chánh án, bà phó chánh án, các công tố viên... Người đàn bà đang nói sang sảng kia có một gương mặt dài, sống mũi đỏ có mụn ruồi chót cánh mũi bên phải. Chị ta có tài diễn thuyết, nhưng trông chị khô cứng. Bà phó chánh án nghiêm nghị nhìn về phía trước. Còn ông chánh án đang dò ngón tay trên những dòng chữ trong quyển sổ tay trước mặt... Người ngồi kia là vợ anh, Lựu đấy. Người đã đẻ với anh hai đứa con, như trong một chuyện hoang đường. Khuân mặt chị bẹt, hai gò má cao, có những mụn nho nhỏ, sần sần. Hàm răng đều và trắng. Chị đang ngồi kẹp hai bàn tay vào đùi, mắt nhìn xuống. Tóc cặp sau lưng, mấy sợi tóc lòa xòa trên má và rơi xuống đôi vai rộng, hơi đổ về phía trước. —, người đó đã từng là vợ anh?... Sao anh thấy chị xa lạ thế. Dường như chị là một người đàn bà nào đó anh đã gặp trên một chuyến tàu mấy năm về trước?... Tòa vừa tuyên bố gì nhỉ? Xóa quyết định chấp thuận ly hôn của tòa án huyện, anh phải trở lại sống với Lựu, theo đúng danh nghĩa của một cặp vợ chồng hợp pháp. Anh phải chịu trách nhiệm về tương lai của người phụ nữ với những đứa bé. Anh phải xóa bỏ những tình cảm bồng bột thiếu suy nghĩ, để trở lại... v.v...
Tòa án ngừng làm việc lúc nào anh cũng không biết.
Có người hỏi anh:
- Anh có cần kháng nghị điều gì không ?
- Không.
Vũ Sinh đáp như đáp lại một câu mời của một bà bán qùa rong trước cửa trường huấn luyện sáng sáng. Anh thấy mọi người đứng lên xung quanh mình. Nhớ là đã đến giờ về, anh đứng dậy cầm mũ bước ra. Lựu ra trước, dắt xe đạp chờ anh ở cổng khu nhà tòa án. Chị cố ý đợi anh cùng về. Nhưng Vũ Sinh lên xe từ trong sân, đạp lướt qua không để ý tới chị. Anh không nhìn ai cả. Lựu đạp xe theo chồng. Từ thị xã về tới huyện của họ ở hai mươi bảy cây số. Vũ Sinh đi trước, Lựu theo sau. Chị định dấn lên đạp xe song song cùng chồng nhưng không dám. Nhìn anh, chị biết rằng anh hoàn toàn không để ý tới chị, hoàn toàn không biết chị đã có ý chờ đợi anh và đi cùng đường về với anh. Trở về nhà, nơi họ đã từng chung sống và có hai đứa con. Dù sao anh cũng phải nhớ ra là pháp luật đã ràng buộc hai người và anh không có quyền từ bỏ chị. Dù sao, anh cũng phải nhớ ra rằng chị đã là vợ anh và hiện tại cũng đang là vợ anh. Chị là người phụ nữ mới. Chị phải kiên quyết bảo vệ hạnh phúc của chị, của những đứa con... Dẫu những ý nghĩ rất mạnh bạo và rành mạch. Lựu vẫn không đủ can đảm gọi:
- Anh ơi, đợi em với...
Ðể buộc anh phải nhìn thấy chị và nói chuyện với chị suốt chặng đường, chị cứ luẩn quẩn với những suy nghĩ của mình. Vũ Sinh mỗi lúc mỗi bỏ xa chị hơn. Mặt anh lạnh lùng, u uất. Anh cũng đang nghĩ ngợi điều gì đó, nhưng chắc chắn không cùng ý nghĩ với người vợ của anh.
Anh về nhà được chừng mười phút thì chị về. Lựu dựng xe, bước vào, cố gắng lấy giọng điệu thản nhiên với chồng:
- Anh đạp xe nhanh thế? Em đuổi mướt mồ hôi mà không kịp.
Vũ Sinh đang ngồi ở bàn, trước chén nước chè bố anh rót cho đã nguội. Anh ngước mắt nhìn lên:
- Chị nói gì nhỉ? Chị hỏi tôi gì nhỉ?
Gương mặt anh , đôi mắt anh lạnh ngắt.
Chị thấy hai má nóng ran vì tủi nhục. Nhưng chính chị đã là người viết đơn kháng án. Chính chị là người đã cố vớt tìm hạnh phúc trong ngôi nhà này với con người này. Với tâm trạng của một kẻ khùng đã đâm lao thì phải chạy theo lao, chị gằn giọng, nói với anh:
- Tôi nói với anh, nói với chồng tôi, anh nghe rõ chưa?
Và mặt chị hiện lên vẻ trâng tráo thảm hại. Vũ Sinh im lặng không trả lời. Anh xoay lưng, ngả người nằm trên chiếc ghế tràng kỷ. Ông bố anh bỏ ra ngoài. Gốc gác là thày đồ, ông già không thể chịu được cảnh tượng đó.
° ° °
Những chùm qủa soan còn đeo lại trên cành vì lá đã rụng hết. Chim không ăn quả soan. Nên các chùm soan cứ phơi ra trên những cành cây trần trụi, từ màu xanh ngả sang vàng hườm, vàng sậm rồi hóa nâu. Người làng bảo nhau hái qủa soan xuống đốt cùng rơm nếp và vài thứ lá khác lấy tro. Tro đó khuấy nước gạn kỹ được một thứ nước trong như lọc, bốc mùi thơm ngát. Ðổ nước vào chum, đậy lại. Chờ tới Tết Nguyên đán ngâm gạo gói bánh tro. Ðó là món qùa được chuộng nhất trong ngày Tết vì ăn bánh không ngấy, không đầy bụng, vừa ngọt thanh vừa dễ tiêu. Những tấm bánh nhỏ, trong suốt, màu xanh vàng hoặc hổ phách đặt lên đĩa sứ trắng ăn với đường cát mịn hoa mai hoặc mật đố thì tuyệt. Tết năm nào, mẹ đại úy Vũ Sinh cũng gói tới năm cân gạo bánh tro và anh rất thích ăn món bánh dân giã đó.
Năm nay, bà cũng gói năm cân, nhưng gói từ trước Tết. Gửi người mang lên trường huấn luyện cho con cùng bánh ngũ vị và chè lam vì đứa con trai báo tin sẽ không về.
Cả hai ông bà đều hiểu nguyên do sự vắng mặt của anh là vì có Lựu. Từ buổi ở tòa án tỉnh về, anh lên trường huấn luyện luôn cho tới tận ngày bà ngâm gạo gói bánh, rang bỏng làm chè lam. Mấy đứa trẻ vui thêm vì có mẹ thì lại vắng bóng bố. Hai ông bà buồn vì không được gặp con. Dẫu sao, người già cũng quen chịu đựng. Nhất là những người vốn có lòng khoan dung và nhân ái như bố mẹ Vũ Sinh. Con dâu đi vắng, hai vợ chồng già ngồi thì thầm, than thở với nhau. Họ không hiểu vì sao bỗng dưng dở chứng từ bỏ người sắp lấy chị mà quay lại phá án. Anh chàng Mộc đó chất phát, cù mì và hợp với Lựu. Còn Vũ Sinh, giọt máu duy nhất của hai ông bà, lại khác. Dẫu là một sĩ quan, quanh năm quen với thao trường và súng đạn, anh vẫn mang trái tim đa cảm của một ông đồ hay thơ, nhiều tâm sự, anh vẫn mang dòng máu hào hoa của một thôn nữ xinh đẹp, nổi tiếng hát hay và dệt cửi giỏi. Trước khi lấy chồng, phải làm hàng xay hàng xáo để nuôi chồng nuôi con, bà đã từng khiến trai cả tổng phải thay áo, đổi quần, đeo khăn gói tới xem mặt, thầm thương trộm nhớ... Ngay từ khi mang cau trầu tới hỏi Lựu về cho Sinh theo sự bố trí của tổ chức, hai ông bà đã biết sự chênh lệch đẫn tới nỗi bất hạnh trong cuộc sống của họ, sau này cặp vợ chồng ly hôn, ông bà buồn một chút theo thói thường con người bùi ngùi trước những cuộc chia tay, nhưng trong thâm tâm hai người cùng vui mừng vì con trai họ sẽ kiếm tìm được hạnh phúc. Sự tình xoay chuyển, họ không có cách gì giúp được con ngoài việc chăm sóc dìu dắt mấy đứa cháu. Tuy bất bình trước hành động của Lựu, khi có mặt con dâu, hai ông bà vẫn đối xử nhẹ nhàng, chu tất. Nhưng ngay cả cử chỉ đó cũng không đủ cho Lựu bớt nỗi tủi nhục. Càng ngày, chị càng thấy mình lạc lõng trong cảnh cô đơn giữa gia đình chồng. Niềm vui được gần gũi con trở thành nhạt nhẽo trước những nỗi căm giận ngấm ngầm đối với Vũ Sinh. Anh đã đi thẳng, ngay cả về thăm con ba tuần một lần như trước anh cũng không còn giữ. Anh không dửng dưng với chị mà trở lên thù địch với chị. Trước đây, dẫu ơ hờ, đôi khi anh còn kéo tay chị, gọi:
- Lựu ơi, ra xem con nó tắm kìa.
Hoặc:
- Lựu làm gì trong bếp đấy? Ra sân giúp tôi một tay...
Bây giờ, anh không buồn nhìn mặt chị. Và khi chị hỏi, anh đáp lại rõ ràng:
- Chị hỏi gì tôi nhỉ? Tôi không biết... Tốt hơn cả là chị đừng hỏi gì tôi nữa...
Tết Nguyên đán anh không về. Tới ngày tết mồng ba tháng ba, anh cũng không về. Lần này cũng như lần trước, bà mẹ anh lại lụi hụi làm bánh, nấu xôi gửi người mang lên cho con. mười hai cây số, nhiều nhặn gì đâu?... Nhưng anh quyết không thèm gặp mặt chị. Lựu biết mình trở thành vật chướng ngại trong tình cảm của bố mẹ chồng với đứa con duy nhất. Ðiều đó vừa khiến chị ân hận vừa thỏa mãn ý muốn trả thù: Chị biết chồng rất yêu bố mẹ và ngược lại, ông bà cụ rất thương anh. Chị hằn học nghĩ: "Ðáng kiếp. Lý ra, ông bà cụ phải dạy bảo anh ấy chứ. Anh ấy vẫn là chồng mình cơ mà? ... Pháp luật quy định trên giấy trắng mực đen... Mình có theo không anh ấy đâu?...
Ông bà già chắc không biết ý nghĩ tối tăm của chị. Mà giá có biết, họ cũng chẳng chấp. Chíng chị, là kẻ khổ nhất, tủi nhục nhất. Lựu biết thế. Bố mẹ chồng chị cũng biết thế và đó là lý do khiến họ nương nhẹ với chị trong mọi cử chỉ cũng như lời ăn tiếng nói. Mặc dù, đôi khi, vì lòng căm hận không chút ra được, chị ăn nói cạnh khóe, xấc xược và vô cớ đánh đập chửi bới những đứa con.
Làn gió xuân xanh ngăn ngắt cứ thổi qua cánh đồng. Tết bánh trôi bánh chay vừa xong, ngoảnh đi nhoảnh lại đã đến tháng tư, ngày phật đản, bà nội đưa hai đứa cháu lên lễ chùa. Lựu cũng được nghỉ. Ngồi nhà một mình, nghĩ ngợi chán, chị lấy xe đạp tông tốc lên trường huấn luyện tìm anh. Chưa đầy một giờ, đã tới nơi. Người gác cửa hôm đó là hạ sĩ Ðỏ. Ðỏ biết hết mọi chuyện của Vũ Sinh. Anh ta không cho Lựu vào ngay mà bảo chị đứng chờ rồi nhắn một hạ sĩ khác vào thông báo cho thủ trưởng biết.
- Thủ trưởng mời chị vào.
Anh học viên trở ra, nghiêm trang nói với chị như vậy. Nói xong, anh đợi Lựu dắt xe đạp, đưa chị vào. Vũ Sinh chờ chị trong phòng khách. Anh ngồi sau chiếc bàn rộng, phủ khăn ni lông hoa. Một bình thủy tinh cắm hoa sim núi mẫu đơn đỏ chót. Bốn chén nước trên bàn đều rót đầy. Chiếc ấm pha chè sẵn đặt bên cạnh. Cảnh tượng lạnh lùng. Gương mặt anh lạnh lùng hơn. Chờ người học viên dẫn đường chào, quay đi, anh cất tiếng hỏi:
- Chị lên tìm tôi có việc gì?
Lựu tấm tức như muốn òa khóc. Nhưng chị không thể mất thể diện trước mặt anh, chị cất tiếng hỏi lại hách dịch như giọng nữ công tố viên buộc tội anh ở tòa án:
- Sao ngày nghỉ anh không về?
Vũ Sinh đáp:
- Tôi bận.
Lựu nói:
- Hôm nay là chủ nhật. Trước đây cứ hai tuần anh về một lần cơ mà ?
Người chồng đáp:
- Trước khác, bây giờ khác,
Lựu căng thẳng:
- Trước đây anh là chồng tôi, bây gời cũng thế, không khác được.

[giavui]

Anh đáp lại chậm rãi:
- Chị nhầm rồi.
Người đàn bà gặn:
- Nhầm cái gì ?
Người đàn ông không nhìn vợ, mà nhìn một con ruồi bay vo ve trong nắng:
- Những điều chị làm đều nhầm lẫn.
Anh nói với chị một cách thờ ơ, như sự chiếu cố. Người đàn bà thấy cơn tức dâng lên nghẹn họng, nhưng chị không biết diễn tả nó ra sao. Bất thình lình chị quát lên:
- Tôi lên đây mà anh bắt tôi ngồi uống nước xuông thế này sao ? phải có chỗ nghỉ chứ ?
Vũ Sinh đáp:
- Không có chỗ nghỉ. Ðây là trường huấn luyện quân nhân chứ không phải trại an dưỡng.
Cửa vào phòng khách họ ngồi chạy thẳng ra cuối sân. Nơi đó, có mấy dãy nhà lá năm gian, phía trước trồng hoa lý leo giàn và một luống hoa mào gà lẫn hoa đồng hồ tím đỏ. ấy là khu nhà hạnh phúc của trường. Vợ các học viên, các sĩ quan lên thăm chồng ở các căn phòng đó. Phòng nọ cách phòng kia một bức tường mỏng, có dán hình những đứa bé bụ bẫm, những cô vũ nữ đang nhảy múa và treo lẵng hoa giấy. Vợ hạ sĩ Ðỏ tuần trước lên thăm chồng. Ðối với cặp uyên ương đó thì căn phòng nhỏ là thiên đường của họ. Vũ Sinh nghĩ như vậy. Lựu cũng biết khu nhà hạnh phúc. Nhưng không lẽ chị lại bảo anh: "Anh phải dẫn tôi vào đó, anh phải...". Cổ họng nghẹn lại, nỗi uất hận và nhục nhã dâng lên. Người đàn bà òa khóc. Ðại úy Sinh đứng dậy bỏ ra ngoài.
Mười năm phút sau, anh quay vào, ngồi xuống, nói nhẹ nhàng:
- Chị biết cho, những điều xảy ra không phải do lỗi của tôi.
Măt đỏ hoe, căm hận. Lựu mím môi lau mặt rồi đứng dậy, dắt xe đạp ra cổng, không chào...
Ngay hôm sau, lên cơ quan, chị nhận được thư của Hồng Thắm:

Lựu thân mến.
Mình vẫn khỏe. Ðược thông báo luôn luôn của ông xã về tình hình gia đình nên cũng yên tâm học tập. Chị phó chánh án tòa án tỉnh đã gặp mình cách đây hai tháng, cho biết kết qủa vụ xét đơn kháng án của cậu khiến mình vô cùng vui sướng. Chúng ta đã thắng lợi. Khi nào mình về, chúng ta phải tổ chức một bữa liên hoan mừng. Cậu đã bảo vệ được hạnh phúc. Cần phải cho các chị em khác biết điều đó, học tập và quyết tâm giữ gìn hạnh phúc của từng gia đình. Chúc cậu khỏe, công tác thật tốt.

Chào thân mến và bắt tay cậu thật chặt.

Lựu lẳng lặng ném lá thư vào cái ngăn kéo bàn làm việc của chị. Trong đó lăn lóc mấy chiếc lõi giấy cuốn chỉ, vài tờ giấy viết hỏng xé làm đôi, mấy chiếc cúc áo đứt ai đã nhặt nhạnh và tiện tay cất...
Người đàn bà quanh quẩn với những toan tính. Ngày lại ngày nối nhau trôi qua. Dẫu sao, chị cũng không thể chịu thua một cách nhục nhã như vậy. Chị phải giáp mặt Vũ Sinh, phải thúc ép anh nói với chị những điều cần nói. Không lẽ chị bày trận ra rồi bó giáo quy hàng. Lựu nghĩ được một cách...
Sắp tới mồng một tháng sáu dương lịch, chị báo cho bố mẹ chồng sẽ xuống các xã xa tổ chức Tết thiếu nhi. Như vậy, khoảng ba bốn hôm chị sẽ vắng nhà. Ngày kia, mồng một tháng sáu, chủ nhật, bố mẹ Vũ Sinh tất phải nhờ mấy đứa cháu đạp xe lên trường thông báo cho anh về thăm con và ăn một bữa cơm với gia đình. Hẳn bà cụ phải thịt gà, nấu xôi, gói bánh tro vì vừa nghe chị báo tin bà đã xuống bếp đổ nước ra chậu sành ngâm gạo nếp... Lựu thầm đoán như vậy, với một nỗi buồn xen lẫn lònh căm tức. Sớm tinh mơ hôm sau, ngày ba mươi tháng năm dương lịch, chị lấy vài bộ quần áo, bỏ vào túi, đeo lên ghi-đông xe đạp, lên cơ quan.
Chị ở cơ quan hai ngày, hai đêm. Qua ngày thứ ba, khoảng non trưa chị về nhà. Ðiều chị đoán hoàn toàn là sự thực. Gia đình Vũ Sinh đang ngồi quây quanh phản. Chiếc mâm đồng lớn được đánh sáng chóe bày ngộn thịt gà luộc rắc lá chanh, miến nấu, chả xương xông, xôi vò, bánh tro với đường cát... Toàn bộ những món ăn chồng chị ưa thích từ khi anh còn là đứa bé chạy long nhong thả diều cho tới bây giờ.
Lựu bước vào, không khí trở lên gượng gạo. Vừa cầm đũa bát, mọi người bỏ cả xuống. Hai đứa bé ngơ ngác quay ra nhìn mẹ. Cả chúng cũng không mừng rỡ reo gọi như ngày thường. Bà mẹ chồng đứng lên nói:
- Mẹ nó ngồi vào mâm đi, tôi lấy thêm bát đũa.
Người con dâu chua chát trả lời:
- Thôi bà ạ, bà khỏi lo cho con.
Câu trả lời của chị như một bó lửa ném vào bầu không khí đang nóng bỏng. Bà mẹ chồng, không thể nói gì thêm, cứ đứng ngẩn ngơ nơi bực cửa. Chồng bà lặng lẽ nhìn xuống mâm. Hai đứa trẻ lè miếng thịt gà đang ngậm trong miệng ra bát, lơ láo nhìn.
Vũ Sinh đứng dậy, đội mũ, xách xe đạp xuống sân. Lựu chắn anh lại:
- Anh đi đâu bây giờ ? Anh ở nhà đã chứ... Tôi có câu chuyện...
Người đàn ông đáp lại:
- Tôi không có thời gian, chị cho tôi đi.
Anh nâng bổng chiếc xe đạp lên, tránh lối người vợ đứng.
Lựu ném chiếc nón cầm tay xuống, kêu to:
- Anh không thể đối sử như thế được. Anh là chồng của tôi, luật pháp đã quy định như ...
Ðể trả lờo tiếng kêu giận dữ nhưng tuyệt vọng của chị, anh đáp lạnh lùng:
- Vâng. Chị lên tòa án tìm người đó.
Rồi anh dắt xe qua sân, đạp thẳng.
Bà mẹ Vũ Sinh lật đật chạy theo con trai, gọi. Nhưng anh không quay lại. Người mẹ buồn rầu nhìn mâm cơm ngon lành còn đầy ứ trên phản, đứa con chưa kịp ăn một miếng nào. Mất công bà xoay xỏa, làm lụng, ngong ngóng đợi chờ hai hôm nay...
Lựu ngồi thụp xuống bậc cửa. Chị biết, tuy không nói ra, nhưng từ giờ phút này, bố mẹ chồng ghét mình. Chị sẽ cứ ở đây, như một chướng ngại vật trước mắt họ, chọc cây kim vào tâm can họ cho tới khi nào Vũ Sinh phải quay về với chị, từ bỏ người đàn bà kia.
Càng mất thể diện trước mặt bố mẹ chồng. Lựu càng lì lợm, quyết tâm thực hiện mục tiêu của mình. Chị nghĩ đến cách trả thù khiến cho chồng phải rời bỏ cô văn công kia. Chị sẽ rủ người lên tận Ðoàn đánh cho cô ta một trận ê chề. Chị sẽ kiện tới tận chi bộ Vũ Sinh đang sinh hoạt, cho anh bị đuổi khỏi Ðảng. Chị sẽ làm đơn gửi lên tòa án quân sự v.v.... Tất cả những gì chị nghĩ được không ngoài những điều chị nghe thấy người ta kể lại. Trước chị vốn là một người đàn bà ít học, hơi đần nhưng chịu thương chịu khó. Giờ, chị phản ứng và trở thành một kẻ lì lợm, khiêu khích, lỗ mãng. Ðường đi tắt dẫn tới sự thay đổi như vậy. Tuy nhiên, Lựu chưa thể hành động. Chị chờ Hồng Thắm về. Ðó là chỗ dựa cuối cùng của chị trong hoàn cảnh này.

Cuối tháng sáu, Thắm từ Hà Nội trở về.
Ngay từ ngày đầu tiên, chưa tới cơ quan, chị đã bảo chồng gọi Lựu tới nhà chơi, hai người nói chuyện. Người đau khổ là Lựu nhưng người tức giận là Thắm. Chị đi vòng quanh phòng, nhắc đi nhắc lại một câu:
- Không thể như thế được, không thể như thế được ...
Sớm hôm sau, chị mượn Huyện đội chiếc com-măng-ca mui tròn, đi thẳng tới trường huấn luyện. Chị lý lẽ đanh thép, hùng hồn đến mức độ, dù biết rõ sự tình và thương Vũ Sinh, Hiệu trưởng đành báo cáo tình hình lên cấp trên và người ta ngừng việc chuẩn y phong cấp tá cho anh, Hồng Thắm nói về tư cách đảng viên, về danh dự của quân nhân trong lĩnh vực cư xử với những người thân, trách nhiệm của một người đàn ông đối với vợ con và tương lai, hạnh phúc của một cả gia đình. Gia đình, thành viên của xã hội mới, phải bảo vệ bằng mọi giá. Chị nói mạnh mẽ, thuyết phục với lý lẽ cộng những quy kết luận tội từ cá nhân tới tổ chức liên đới chịu trách nhiệm về cá nhân đó... Hồng Thắm đã buộc bí thư đảng ủy trường chấp nhận kiểm thảo Vũ Sinh trước bí thư chi bộ và xét kỷ luật anh. Xong xuôi, Thắm trở về huyện, chuẩn bị cho chuyến đi khác. Ba hôm nữa, cũng vẫn chiếc xe mui tròn mượn của cơ quan chồng, Hồng Thắm đưa Lựu tới thẳng đoàn văn công quân khu, nơi Hạnh Hoa cùng các đồng nghiệp tập rượt chương trình mới. Hạnh Hoa đang ngây ngất vì hạnh phúc mới, vì thành công trong nghệ thuật. Chị được chọn đi dự liên hoan thanh liên thế giới tại Mát-xcơ-va. Hai tháng nữa sẽ bay. Khung trời xanh rộng mở trước mắt người đàn bà trẻ, đầy hứa hẹn. Việc hai cán bộ phụ nữ huyện đánh xe tới tận ban chỉ huy Ðoàn kiện tội chị phá hoại hạnh phúc người khác hoàn toàn bất ngờ. Khi chấp thuận yêu Vũ Sinh, chị đã cùng anh tới tổ chức báo cáo rành mạch, đàng hoàng. Hoàn cảnh của hai người không có gì đánh phải suy nghĩ. Anh là người tự do. Và chị cũng là người tự do...
Thế lên,khi ban chỉ huy Ðoàn mời Hạnh Hoa lên, chị lại ngỡ cấp trên thông báo tin tức về chuyến bay xa sắp tới của mình. Vào phòng, nhìn hai người đàn bà lạ, một người lạnh tanh, một người mặt hết đỏ bừng lại tái mét nhìn mình, Hạnh Hoa mới rõ.
- Tôi không biết gì hết, tôi hoàn toàn không biết... Chị kêu lên.
Vẻ thành thật của chị khiến hai người đàn bà kia không có cách cư xử nào khác hơn là im lặng. Trưởng đoàn nói:
- Rất tiếc là chúng tôi không biết được sự thay đổi trong quan hệ của đồng chí Vũ Sinh, chính đồng chí Hoa cũng không biết, phải không?
- Báo cáo,đúng.
Hạnh Hoa đáp lại, hơi thở nghẹn lại trong cổ.
Cuối cùng, người đàn bà mặt lạnh tanh nói:
- Chúng tôi đã thông báo toàn bộ tình hình cho các đồng chí rõ. Ðề nghị các đồng chí giúp đỡ cho. Chúng ta phải kết hợp với nhau để bảo vệ hạnh phúc các gia đình, làm nền tảng chắc chắn cho xã hội.
Nói xong, chị ta đứng dậy, bắt tay người trưởng Ðoàn rồi đi ra. Người đàn bà mắt to, đỏ tía lia theo sau. Chiếc xe mui tròn nổ máy, chạy khỏi sân bóng chuyền, để lại làn bụi trắng. Người nữ diễn viên đứng ngây ra giữa căn phòng. Trong cuộc đời thật chị là một kẻ chất phác, dại khờ nên khó tìm được điệu bộ thích nghi cho hoàn cảnh trớ trêu đó. Nhìn cặp mắt rưng rưng của Hạnh Hoa. Ðoàn trưởng nói:
- Ngồi xuống đây... Lại một lần nữa em không may mắn rồi. Trước kia cảnh thuận tiện thì gặp đứa chẳng ra gì. Bây giờ, được người tốt, cảnh lại trớ trêu... anh chẳng duy tâm, thế mà phải tin vào duyên kiếp và số mệnh...

- o O o -

Một buổi tối, Vũ Sinh ngồi đọc tài liệu của nước ngoài trong phòng chợt có người vào báo anh ra tiếp khách:
- Ai vậy ? Cậu biết không?
Vũ Sinh hỏi người lính thường trực, tim đập dồn dập. Linh tính báo cho anh biết rằng Hạnh Hoa đã tới. Và chuyến đi thăm đầu tiên của chị đối với anh không phải là một cuộc gặp gỡ vui vẻ, bình thường:
Người lính vừa báo tin đứng ngây ra, ấp úng:
- Báo cáo thủ trưởng, phụ nữ ạ... Mà em trông quen quen như đã gặp ở đâu rồi...

[giavui]

Ðại úy đứng dậy, với tay lấy áo khoác treo lên mắc:
- Tôi ra phòng khách đây. Cậu dẫn cô ta vào.
Nói vậy, nhưng anh không ra phòng khách mà đi thẳng tới cổng. Người lính thường trực đang dẫn Hạnh Hoa vào. Cậu ta đi trước, người đàn bà đi sau, dáng người nhỏ bé, mảnh khảnh.
- Hạnh Hoa.
Anh cất tiếng gọi.
Chị dừng lại, ngỡ ngàng một lúc mới nhận được anh. Những vệt đèn sáng từ trong các khung cửa hắt ra, xen lẫn những khoảng đồi khiến chị không thể nhìn mọi vật một cách rõ ràng:
- Anh đấy à... Chị cất tiếng hỏi, run rẩy, hồ nghi.
Người lính thường trực đứng nghiêm trước đại úy:
- Báo cáo, tôi trở lại phòng trực.
Ðại úy Vũ Sinh gật đầu. Cậu ta quay đi, nhanh như sóc biến vào bóng tối của các mái nhà hắt xuống. Vũ Sinh đáp lời người đàn bà yêu dấu:
- Anh đây, Hoa a...
Hai người đứng sững trước mặt nhau, trong bóng tối. Cách họ vài bước chân, vệt sáng từ mọi khuân cửa rọi tới, cùng với tiếng hò hét của đám người đánh cờ: - Lên mã, lên mã đi...
- Chặn con pháo lại, lót thẳng tốt hỉn kia cho rồi...
Người đàn ông nghe rõ nhịp thở gấp gáp, dồn dập của người đàn bà. Và người đàn bà nghe rõ tiếng nuốt nước bọt khan trong họng người yêu. Dường như anh đang cố nuốt đi cái dằm nhức nhối mắc trong đó mà không sao nuốt được.
-Anh có biết em khổ nhường nào không? - Hạnh Hoa cất tiếng hỏi.
- Anh biết. anh biết... Anh cũng đang bị hành hạ ở đây. Cả tuần nay, anh ngồi viết kiểm thảo. Và...
Anh buông lửng câu nói. Người đàn bà hiểu rằng anh không muốn chị nghe anh kể lể về nỗi đau của mình. Nhưng bàng con mắt yêu thương, chị vẫn nhìn thấy trong bóng tối, gương mặt hốc hác của anh, hai quầng thâm dưới mắt vì những đêm mất ngủ, nếp nhăn đau đớn hằn trên mép, đám dâu xanh trên má... Nỗi đau của anh làm nhẹ nỗi đau của chị.
Ðại úy Vũ Sinh khẽ nói:
- Anh biết anh có nỗi với em... Cái câu chuyện kỳ cục ấy xảy ra, chẳng ai lường trước, chẳng ai chống đỡ được. Nhưng anh chỉ là của em thôi, dù có đi đến cái chết cũng vậy.
Giọng anh nói giống như những viên đá ném vào mặt trống da căng thẳng. Mỗi lời, khiến trái tim người đàn bà run lên. Anh nói từ tốn, chậm rãi, không giống như bất cứ lời thề thốt nào, nhưng chị biết đó là sự thực.
Chị quên hết những lời day dứt, chua cay mà chị đã dành sẵn cho anh dọc đường đi. Ðưa bàn tay lên, chị lần tìm huy áo khoác của anh, luồn vào trong đó. Bàn tay lạnh giá của chị ấm dần vì hơi ấm của anh. Vì dưới bàn tay đó, chị thấy tay anh đập liên hồi, như một con cá giãy giụa khi vừa mắc lưới...
- Vào nhà đi em.
Anh nói, đưa chị vào phòng khách. Phòng khách lạnh ngắt ngơ, không có gì ngoài một phích nước sôi. Anh pha chè cho chị uống, rồi bọc ấm chè nóng bỏng bằng một khăn bông lớn, chườm đôi chân lạnh giá của người yêu. Chị ngả người ra sau ghế, nhắm mắt lại vì mệt mỏi, vì đau khổ và vì thương yêu anh.
Hạnh Hoa phải trở lại Ðoàn ngay ngày mai nên hai người không thể ngủ. Họ cứ ngồi trong phòng khách, để đèn sáng, để cửa thật rộng để chánh những điều nghi kỵ. Ngọn đèn dầu khêu hết bấc cháy rừng rực như ngọn đuốc, sáng một cách bất thường. Và hai kẻ yêu nhau ngồi đối diện qua chiếc bàn rộng thênh thang cũng là một cảnh tượng bất thường. Vẻ mặt họ căng thẳng như đang ngồi trước pháo đài chuẩn bi nổ súng chứ không phải ngồi tâm sự cùng nhau. Bốn giờ sáng, đại úy Vũ Sinh khoác áo ca-pốt, lấy xe đạp đưa người yêu ra bến xe. Dọc đường, trời bỗng đổ mưa. Hai người trú tạm vào một căn lều bán nước. Nhưng chiếc lều cũng dột và mưa cứ tuôn chảy tong tong xuống đầu họ. Ðại úy Vũ Sinh mở hai vạt áo khoác, ôm tấm thân mảnh khảnh của Hạnh Hoa vào. Anh khép kín hai vạt áo lại, để hơi ấm của mình sưởi cho người yêu. Nước mưa nhỏ từ đầu anh xuống má, xuống cổ, theo những món tóc ướt đẫm. Hạnh Hoa ép mình vào bộ ngực rộng lớn của Vũ Sinh. Chị ngước mắt lên tìm môi anh. Họ hôn nhau. Khi dứt khỏi cặp môi xinh ấm áp của Hạnh Hoa,đại úy Vũ Sinh nhìn mưa đang rãi nước trắng xóa mặt đất và chính lúc đó, anh thấy nỗi buồn thấm thía trong lòng: anh chỉ có thể giang vòng tay chở che ấp ủ cho người yêu trong cơn mưa này. Anh không thể chở che khi tai ương của cuộc đời dội xuống và ngay cả anh, chính anh, cũng có ai che chở được cho anh khỏi tai ương đó đâu ?... Cái cuộc tình duyên bất hạnh của qúa khứ, sẽ còn treo thanh gươm trên cổ anh mãi,tới khi nào anh mới tránh được tai họa đó? Anh không biết được. Tương lai anh là một lớp sương mù.
- Anh...
Người đàn bà hiểu những suy nghĩ của anh. Cô cũng chung một ý nghĩ đó:
- Mình ra sao bây giờ hở anh ?
Người đàn ông lập lại câu hỏi của người yêu như cái máy:
- Ra sao bây giờ?
Hạnh Hoa luồn bàn tay đặt trên ngực Vũ Sinh lên vai anh, nói:
- Thôi, chúng mình chia tay nhau vậy.
Người đàn ông bật lên:
- Không, không đời nào... không đời nào...
Anh cúi xuống,lập cập, hối hả hôn lên gương mặt Hạnh Hoa,lên mắt cô, lên môi cô, những nụ hôn điên cuồng như giông bão.
- Em cũng vậy, em cũng nghĩ như vậy...
Người đàn bà thì thầm, giọng ngắt quãng giữa những nụ hôn dài, mãnh liệt tới ngạt thở. Bàn tay nóng ấm của cô níu sau cổ anh. Cổ áo anh ướt đẫm nước mưa, cả mái tóc dày cũng vậy.
Trên thế gian có những người đàn ông sinh ra để cho những người đàn bà yêu thương. Chỉ những người đàn bà đó thôi, không thể là kẻ nào khác. Khi họ đã gặp người đàn bà của họ, dẫu sét đánh họ cũng không thể buông rời. Tình yêu của đại úy Vũ Sinh với Hạnh Hoa như vậy, những phút ngắn ngủi gặp gỡ là những phút họ sống hối hả cuộc sống ái tình bị dồn nén trong khoảng cách xa. Ngoài những phút đó, họ chỉ bị đam mê của công việc lôi kéo. Một mối tình như vậy nếu thành công ngay thì sau đó, có thể còn có giây phút phai lại, nhưng khi gặp trắc trở, nó kết thành một khối rắn chắc, không thể lay chuyển, không thể phá vỡ. Người đàn ông lỡ làng, và người đàn bà qua một lần thất vọng cùng lao vào mối tình say đắm, chân thực và mãnh liệt với tất cả sinh lực của họ. Từ buổi đưa Hạnh Hoa ra ga Vũ Sinh không gửi thư trực tiếp về Ðoàn cho cô mà gửi về bà dì ruột Hoa ở Hà Nội. Còn anh, anh không thể nhận thư của Hoa nên những điều muốn nói với anh, cô ghi cả vào nhật ký. Khi hai người gặp nhau, Hạnh Hoa đưa cuốn sổ cho người yêu xem.
Ðịa điểm họ gặp gỡ thường phải thay đổi luôn luôn. Những cuộc hẹn hò luôn luôn gặp khó khăn. Khi thì chuyến tàu đưa Hạnh Hoa lên với anh bị trễ ba giờ liền. Khi thì mô tô của Vũ Sinh mượn của trường dọc đường bị hỏng... Cả hai người đều phải tập thói quen kiên nhẫn. Không nỡ nào giận dỗi, trách móc nhau. Hoàn cảnh khắc nghiệt của mối tình khiến cả hai đều phải từ bỏ những nhu cầu bình dị nhất của những cặp tình nhân: một giây phút hờn dỗi, một buổi xem phim, nghe hòa nhạc, một món qùa tặng, những cử chỉ săn sóc thông thường như đơm chiếc khuy áo đứt. Khâu lại đường chỉ may bị sứt hay đóng lại một bên guốc mất đế. Thời gian đối với họ là vàng ròng. Trong mỗi nụ hôn, đọng lại chất muối của nỗi gian truân và ý chí giành giật cuộc đời. Và trong mỗi ve vuốt êm dịu họ mang tới cho nhau, phải trả giá bằng những đêm trằn trọc, những giờ phút chờ đợi mỏi mòn trên bến xe đầy bụi, hoặc những nẻo đường hun hút gió... Ðại úy Vũ Sinh thường ủ bàn chân nhỏ bé của người yêu trong tay mình, như người ta ấp ủ một con sẻ non. Anh nhìn chị với đôi mắt vời vợi mong ước:
- Giá như họ có một khoảnh trời riêng. Giá như họ có một mảnh đất riêng và một mái nhà riêng. Không một ai, không một người nào tới được để gây phiền nhiễu. Không có ai ngoài gió...
Khi Hạnh Hoa hỏi anh đang nghĩ gì. Người đàn ông liền kể những ao ước của anh cho chị nghe. Người đàn bà cười, đặt tay lên vầng trán rộng của anh:
- Chẳng có chuyện ấy đâu. Chẳng bao giờ... Và tụi mình cứ khổ ải như thế này mãi thôi. Trừ phi...
- Sao cơ?
- Trừ khi bà vợ anh kiếm được một tấm chồng và làm đơn xin ly hôn lần thứ hai.
- Lần trước cô ta cũng kiếm được một anh chàng tên là Mộc. Ðã hẹn cưới rồi mà không hiểu sao bỗng dưng lại trở cờ?...
- Vì chị ấy còn tiếc anh. Có thể còn tiếc cả cơ ngơi nhà cửa và hai đứa con.
- Vậy mình cứ bó tay chịu mãi?
- Em chắc là như vậy. Khi nào vợ anh biết giữ sĩ diện hoặc tìm được hạnh phúc thật của chị ấy lúc đó chúng ta mới hết bị đầy ải...
Ðại úy Vũ Sinh thở dài. Trong thâm tâm, anh cũng chắc chắn như vậy và mong ngày đó sẽ đến. Nhưng ngày lại ngày, tháng qua tháng, thời gian trôi trước mặt họ như dòng nước cuồn cuộn của con sông. Và cặp tình nhân cứ khắc khoải thương nhớ nhau, chờ đợi. Chờ đợi một sự may mắn nào đó mà số phận run rủi, trao cho họ. Niềm hy vọng mong manh như những gợn mây the, chúng thoắt hiện rồi thoắt biến mất trên khung trời. Còn họ, tháng này qua năm khác, giữa những khoảng thời gian dài biền biệt xa cách, họ hối hả uống ngụm nước yêu thương cho đỡ cơn khát. Và hạnh phúc hiếm hoi tội nghiệp của họ, hiện lên nơi những cuộc hẹn gặp nhau trong chốc lát.
Mặc dù đại úy Vũ Sinh đã ngừng việc chuẩn y thăng cấp tá, bị kiểm thảo trước chi bộ, người yêu anh là cô diễn viên văn công cũng bị cảnh cáo và buộc ngừng quan hệ với anh. Lựu vẫn không kéo được chồng về. Chị trở lên thô bạo và trơ trẽn hơn trước. Chị đạp xe xồng xộc đến Trường, yêu cầu họ bố trí cho chị ở phòng hạnh phúc. Chị đến trước đám đông, gọi anh lúc âu yếm, lúc quát nạt chứng tỏ quyền sở hữu của mình, đại úy Vũ Sinh vẫn lạnh như nước đá. Chị ở phòng hạnh phúc của trường cả tuần, anh cũng không bước chân tới. Ngày ngày, chị đem bát đi ăn xuất cơm của mình. Còn anh, đến xuất cơm nhà bếp dọn chung với chị anh cũng từ bỏ. Anh nhịn đói, hoặc vào làng ăn qua quýt củ sắn luộc. Tới ngày thứ ba, bí thư đảng ủy đành bảo cấp dưỡng chia cơm riêng cho Vũ Sinh. Anh là một trong mấy giáo viên chủ chốt của Trường. Nếu anh ốm, tình thế sẽ gay go.
- Tôi rất thông cảm với chị, nhưng tôi không thể tiếp tục ép đại úy Vũ Sinh. Anh ấy ốm, chương trình của chúng tôi không hoàn thành đúng thời hạn quy định. Chị hiểu cho tôi...
Bí thư đảng ủy Trường nói với chị như vậy. Nói xong anh cúi chào chị một cách ngượng ngập rồi quay về buồng riêng, đóng cửa lại. Người đàn bà đứng một mình giữa phòng khách, nơi những bông sim núi và mẫu đơn lúc nào cũng tươi cười nở trong bình cắm. Những bộ ấm chén lúc nào cũng sạch li lau. Chị hiểu rằng mọi cố gắng trơ tráo của chị theo lời khuyên của Hồng Thắm và các chị em khác trong cơ quan đều vô hiệu. Chị trở thành một con người quái gở trước con mắt tò mò của hàng trăm họ viên trong Trường. Ngày ngày, lúc đi ngang phòng ăn, họ thường kín đáo liếc nhìn người vợ của thủ trưởng Sinh lên "Ăn vạ chồng..." và họ thì thầm, rúc rích cười với nhau.
Sang tuần thứ hai, Lựu không đủ kiên nhẫn để ở lại nữa. Chị xách quần áo ra về. Bố mẹ chồng liếc nhìn chị với ánh mắt tò mò, thương hại xen lẫn chút khinh chị và bực tức. Lựu ném chiếc nón xuống bậc cửa theo thói quen của chị, vào buồng, khóc tấm tức. Rồi chị ngủ tới tận năm giờ chiều mới thức dậy, măt sưng húp như bị ong châm. Ðứa con trai lớn mười một tuổi đi học về, hớn hở nói với mẹ:
- Mẹ ơi, rằm Trung thu này lớp con tổ chức rước đèn. Mẹ lên tỉnh mua cho con cây đèn đầu thỏ nhé?
Lựu hầm hầm nhìn nó quát:
- Bảo thằng bố mày mua cho.
Chị bỗng thấy ghét đứa con thậm tệ. Nó giống Vũ Sinh từ dáng đi, nét cười cho tới lớp lông tơ xanh hai bên má sẽ trở thành bộ râu quai nón như cha nó sau này.
Thằng bé tội nghiệp đứng ngẩn ra trước cơn thịnh nộ của mẹ. Ông nội từ sau vườn đi vào, ôm vai nó:
- Ông đã gửi chú Thịnh mua đèn cho con rồi. Ðừng buồn.

[giavui]

Thằng bé cắp cặp, theo ông vào nhà. Chỉ nửa phút sau, nó đã thì thầm chuyện trò với ông già. Người đàn bà ngồi trơ ra một mình, trước chiếc cối đá chị đang giã dở nắm rau má, uống cho mát ruột. Chị chợt rùng mình khi nhgĩ rằng rằm Trung thu sắp tới. Tháng tám ta rồi. Cũng những ngày này, một năm về trước, chị ngồi với Mộc, trước hàng hiên căn nhà nhỏ bàn định chuyện cưới xin. Sau Tết Nguyên đán hai tuần, anh sẽ về ở với chị. Tấm màn hoa đỏ rực rỡ, cặp gối còn thơm nức mùi vải vừa giặt nước hồ, bộ ấm chén và chiếc điếu cày mới tinh, chưa một lần đổ nước... Chị tiếc cái quả ngọt chị vừa cắn miếng đầu, niềm hạnh phúc thực sự đã tuột khỏi tay. Chị sững sờ. Như người đi câu đã nắm con chép lớn trong tay mà còn để nó vọt xuống sông, lặn mất.
Hôm sau, hết giờ làm buổi sáng, chị lại về căn nhà riêng ngủ. Chỉ vắng mười hôm mùi mốc đã bốc lên. Lựu đưa tay quệt lớp bụi trên mặt bàn. Những ngón tay chị vẽ thành vệt nâu sẫm trên lớp bụi phấn. Chị mở cửa sau, xuống sân múc nước giếng lau bàn ghế, lau các thành giường, đập bụi chiếu. Rồi ngồi trong căn buồng đã sạch sẽ, gọn gàng trở lại, đầu óc trống rỗng của chị chợt lập lòe một đốm lửa nhỏ. Một mơ vọng mờ ảo nhưng thúc hối. Buổi chiều, chị sang ủy ban, tìm cách gặp Mộc. Anh bận chiếc áo vải xanh vá một bên vai, đang gò lưng cặm cụi trên chồng sổ sách. Thấy Lựu anh nhớn nhác nhìn quanh:
- Anh làm gì thế ? Sao lâu nay không đến chơi?
Người đàn bà cố lấy vẻ tự nhiên cất tiếng hỏi.
Mộc bỗng dưng đỏ mặt, đỏ như uống rượu bị bốc hỏa, như bôi gấc chín. Anh không trả lời.
Lựu biết mình lầm. Chính chị đã chủ động cắt đứt quan hệ giữa hai người bằng cách báo tin làm đơn kháng án và quay về nhà Vũ Sinh. Bây giờ, chị hỏi vì sao anh không đến chơi cũng như chị dí thỏi sắt nóng vào vết thương của anh, làm nó thêm nhức nhối. Nghĩ vậy Lựu bước vào, kéo ghế ngồi cạnh Mộc. Trong phòng chỉ có mình anh:
- Lâu nay, anh vẫn ở ngoài phố dấy chứ ? Tối nay anh đến chơi nhé.
Mộc vẫn lặng thinh không đáp.
Lựu nài nỉ:
- Ðừng giận em, đến chơi nói chuyện cho vui. Dẫu sao mình cũng là người quen biết...
Hầu như rất khó khăn. Mộc mới bứt được tiếng nói khỏi miệng mình:
- Lựu cứ về trước. Tối tôi đến.
Nói xong, anh cúi xuống ngay, di bút trên những cột số dài dằng dặc. Chiều, Lựu nấu cơm sớm. Rồi chị đun một ấm nước sôi, pha chè, mua ít bánh gai bánh đậu ngoài phố, chờ Mộc đến.
Khoảng bảy giờ , anh mới tới nơi, dựng xe tít ngoài ngõ chứ không dắt vào như mọi bận.
Lựu ngạc nhiên hỏi:
- Sao anh để xe ngoài ấy?
Mộc đáp:
- Khóa rồi. Tôi vào một tí rồi đi ngay.
Anh không còn xưng anh và gọi Lựu là em như trước. Anh xưng tôi một cách rành rẽ, vẽ một đường mực đen giữa hai người. Lựu biết nhưng không đủ can đảm công nhận điều đó. Lựu cung cúc ra ngoài ngõ, bưng chiếc xe đạp khóa của Mộc vào, dựng dưới hiên nhà:
- Cho nó yên tâm. Mất của, bao giờ làm ra được.
Chị nói trống không để khỏa lấp nỗi ngượng ngùng. Mộc ngồi im lặng trong ghế. Lựu bảo:
- Mình ra ngoài hiên ngồi cho mát. Em mang bánh mang nước ra sau.
Nhưng anh đã đáp lại, tự nhiên:
- Thôi khỏi phiền, ngồi đây nói chuyện cũng mát.
Người đàn bà nhìn khóm nhài tốt um tùm lan lên cả hàng hiên. Hoa đã lụi, không còn sót bông nào. Chị biết chị không kéo được Mộc trở lại nữa:
- Anh xơi nước. Bánh còn mới đấy.
Chị rót nước mời anh giọng rầu rầu.
Chàng trai quá lứa im lặng uống nước. Rồi bỗng dưng anh ngẩng lên hỏi:
- Lựu gọi tôi đến có việc gì thế?
Người đàn bà không cười được nữa , đáp:
- Em mời anh đến, để... để...
Mộc ngồi im lặng, cau mày lại.
Lựu đứng trước mặt anh, chiếc ấm nóng bỏng cầm trong tay. Bỗng dưng chị đặt ấm nước xuống, xô đến ôm chặt lấy anh nghẹn ngào:
- Anh còn thương em không anh Mộc ?... Anh còn...
Mộc hoảng hốt. Anh tìm cách gỡ vòng tay rít chặt của người đàn bà:
- Này Lựu đừng làm thế... không được... không nên...
Lựu không nghe gì hết. Chỉ còn niềm si mê thúc hối trong lòng. Chị không buông rời anh, giọng rền rĩ:
- Anh Mộc ơi, chỉ có anh yêu em thôi... Chỉ có anh thương em thôi...
Mộc không hiểu và không tin những lời chị nói. Anh cố sống cố chết gỡ cho được vòng tay của người đàn bà cuồng dại:
- Ðừng làm thế... đừng làm.
Anh là người nhát và chất phác. Trước kia, anh yêu người đàn bà ít lời, hiền lành và có khả năng cùng chung sức lo toan xây dựng cuộc đời với mình. Bây giờ, anh không chịu được cơn điên cuồng đang bốc lên rừng rực như ngọn lửa trong chị. Anh có cảm giác kinh hãi như đang đứng trước người bị bệnh rồ, hoặc người điên.
- Này, này...bỏ ra...
Mộc lắp bắp. Cuối cùng, vã mồ hôi, anh đã đẩy được chị và chạy tọt ra ngoài hiên... ở đó, anh vừa thở hổn hển vừa cúi xuống mở ổ khoá xe đạp. Rồi dắt xe ra ngõ, đạp thẳng đi.
Lựu như mê man không biết gì hết trong nửa giờ. Tỉnh táo lại nhớ tất cả mọi điều, chị hổ thẹn nằm khóc. Ðêm qua đi trong những giấc ngủ chập chờn, lẫn những ý nghĩ lộn xộn mù mờ. Sớm hôm sau, Lựu đạp xe tới cơ quan. Chị nhận nhiệm vụ đi mấy xã cuối huyện thay cho một cô vừa ở cữ...
Mùa thu hết, tới mùa đông. Gió bấc thổi hun hút ngoài đồng. Người ta đã mang chăn bông ra đập bụi, phơi phóng và lồng vào những chiếc vỏ đã được giặt, gấp phẳng phiu cất đi từ những ngày hè. Công việc nối tiếp nhau, đều đặn. Trong cơ quan đã thêm ba đám cưới nữa. Các cô cán bộ trẻ đua nhau chiều "bà già" Lựu để chị sẵn sàng đỡ cho một chuyến công tác xa mỗi khi chồng về phép hoặc con đau ốm. Lựu lấy việc làm vui. Nhưng giữa những chuyến công tác, mùa đông vẫn cứ lọt vào đời chị. Cái gió lạng lẽo, không thương xót ai. Nhiều buổi trưa, nằm trong căn nhà ở phố huyện chị quằn quại không ngủ được. Bây giờ, chị ước ao có một người đàn ông, dù không phải là Mộc mà là một anh cán bộ xã, nhưng thương yêu mình. Mộc đã lấy cô kế toán ở cửa hàng ăn uống huyện. Cái ngày chị rồ dại rủ anh tới chơi, là lúc anh đã ướm hỏi cô gái kia rồi. Anh là một chàng trai đứng đắn, dứt khoát và sòng phẳng trong các quan hệ. Cô kế toán kia sẽ là người vợ hạnh phúc. Hạnh phúc đó, đáng lẽ thuộc về chị. Chị đã bắt được con chép tươi rói dưới dòng sông, nhưng chính chị đã để tuột nó đi...
Những sợi tóc bạc đầu tiên xuất hiện trên mái tóc người đàn bà. Ngày lại ngày, những sợi tóc đó nhiều thêm. Mùa đông này nối tiếp mùa đông kia, nỗi xót xa quằn quại trong người đàn bà nhạt dần. Chị béo đẫy ra, công tác hăng hái hơn. ở các cuộc họp Lựu là người hay diễn thuyết. Chị không sắc sảo như Hồng Thắm. Chị nhắc lại những điều Thắm đã nói với giọng cứng nhắc chất phác của mình. Nhiều khi, chính chị cũng không hiểu mình nói gì mà cứ lặp đi lặp lại như một cái máy. Ðám cán bộ trẻ trong hội thì thầm:
- Bà Lựu nhà mình dở chứng rồi đấy. Lúc nào cũng nói đi nói lại một chuyện, y như chị Tường Lâm trong phim Chúc Phúc ...
Hồng Thắm nhận thấy những dấu hiệu chứng tỏ Lựu lẩm cẩm. Chị gửi bạn đi an dưỡng Ðồ Sơn, ở Sa Pa. Tất cả tiêu chuẩn nghỉ mát của mình lẫn chồng chị đều nhường cho bạn. Nhưng cả ân huệ đó cũng không biến đổi Lựu trở thành một người đàn bà bình thường có hạnh phúc...
° ° °
Mối tình trắc trở, thầm kín của đại úy Vũ Sinh và Hạnh Hoa vẫn kéo dài. Nó giăng từ mùa đông này qua mùa đông khác. Từ khi những nếp nhăn trên mặt họ chưa hề gợn đến lúc những đường chì tàn nhẫn của thời gian tô dưới mi mắt họ một vệt quầng mờ.
Mỗi lần gặp nhau sau này, Hạnh Hoa thường bới tìm những sợi tóc quăn queo, hoặc trắng ngà vì bạc sớm trên mái đầu người yêu. Ðại úy Vũ Sinh cầm tay chị, sờ nhè nhẹ lên những đường gân xanh. Mỗi năm, đường gân xanh ấy càng thêm rõ. Mỗi năm, những ngón tay trắng hồng, mỡ màng của chị càng thon lại, làn da phai dần ánh mịn màng, tươi mát của thời xuân.
"Mình là đàn ông, sự hy sinh đối với mình không dễ dàng nhưng còn chịu đựng được. Còn Hạnh Hoa... Tại sao mình bó buộc cô ấy vào chung nỗi khốn cùng ?... Cô ấy đủ khả năng để tìm kiếm hạnh phúc. Cô ấy sứng đáng được hưởng hạnh phúc. Một mái nhà êm ấm, xinh xắn, đủ tiện nghi. Một căn buồng riêng với chăn ấm giường êm và những chiếc gối trắng. Những tối đi nghe hòa nhạc, xe phim, đi chơi ngoài công viên. Những cử chỉ âu yếm, săn sóc thường ngày. Những ve vuốt say đắm khiến người đàn bà tươi rói như bông hoa dưới làn nước mát... Yêu mình, thiếu tất cả mọi thứ đó. Cuộc sống chờ đợi, khắc khoải, lang thang... Cô ấy sẽ héo dần như bông hoa trong bình không rễ cắm xuống hút nhựa sống của đất đai. Cô ấy sẽ tàn lụi đi... Tới lúc nào, cả hai bên đều chợt tỉnh thì mọi sự đều đã muộn. Không còn thời gian nữa... Không còn...".
Ðại úy Vũ Sinh nghĩ đi nghĩ lại điều đó hàng ngàn lần. Hàng ngàn lần anh định chủ động từ bỏ Hạnh Hoa, để cô kiếm tìm hạnh phúc khác. Phải cương quyết làm như vậy. Nếu không mình chẳng phải là một người đàn ông... Ðại úy Vũ Sinh nghiêm khắc nói với anh, bằng tiếng nói lạnh lùng của lý trí.
Nhưng khi gặp cô, khi nắm đôi bàn tay cô ủ trong ngực mình, khi hôn đôi môi xinh tươi của cô, hôn cặp mắt xa vời đến nhanh. Anh không còn đủ can đảm nói lên điều đó. Hai người quấn lấy nhau nhưnhững loài dây leo bền chặt trong rừng sâu. Ðến hơi thở của mỗi người, đối với người kia cũng là khí trời không thiếu được.
Và cứ thế, những khoảng khắc nối nhau rơi vào quá khứ. Cho tới một ngày...
Ðó là một buổi chiều mùa thu, Vũ Sinh chờ Hạnh Hoa gần bốn giờ liền xe mới tới. Hai người không kịp nói một câu, vội vã rời khỏi bến xe ồn ào, hỗn độn. Nơi bất cứ lúc nào, Vũ Sinh cũng có thể gặp học viên trong trường hoặc người làng từ trên tỉnh về chơi.
Họ rẽ vào nhà một bà bán nước ven đường, ra giếng xin rửa nhờ mặt mũi,chân tay. Sau đó, hai người vào quán của chủ nhân. Ðể trả ơn, họ phải ăn no bánh chưng với chuối chín. Mặc dù bánh chưng vừa lại gạo, vừa sạn và chuối chín đã nẫu hết sau lưng. Quán vắng teo, nên cặp tình nhân vừa nói chuyện, vừa ăn vặt tới khi tối mịt mới thanh toán tiền, đi ra. Trăng hạ tuần chưa lên, trời sáng mơ hồ nhờ ánh sao và lửa đom đóm xanh lập lòe dọc các bờ cỏ.
- Em có khát không? Vũ Sinh hỏi người yêu.
- Có, em khát cào cả ruột. Lúc nãy, ngồi ở quán, cứ ăn mãi kẹo lạc mà không dám uống nước.
Người đàn bà lại nói:
- ž, ấm chén bẩn kinh người. Nước đục lại như pha nước giếng làm sao mà em uống được?
Người đàn ông vừa nói vừa cười: anh biết vậy lên phải đem nước theo đấy.

[giavui]

Anh rút trong cặp chiếc bi-đông nhôm đựng đầy nước đưa cho Hạnh Hoa. Chị mở nắp, ngửa cổ uống ngon lành. Anh nhìn chị. Cái cần cổ trắng nõn dưới ánh sao, trông mờ mờ như một miếng ngà. đó là sở hữu của anh nên anh hoàn toàn biết rõ. Cả mùi da thịt, cả từng ngấn hằn. Lòng anh rạo rực. Anh khẽ nói:
- Em đẹp quá.
Người đàn bà yêu dấu của anh mỉm cười:
- Lúc nào anh cũng cứ nói một câu ấy. Chúng mình đã già đi rồi. Em đã ba mươi hai và anh đã ba mươi năm làm sao còn đẹp cho được?
Ðại úy Vũ Sinh khăng khăng nói:
- Không. Ðối với anh hai mươi năm nữa em vẫn là người đàn bà đẹp nhất.
Hạnh Hoa nắm tay anh xiết chặt. Chị nhìn vầng chán bướng bỉnh của anh với ánh mắt vuốt ve thầm qua bóng tối.
Hai người đi như trong cơn mê, theo con đường cỏ giữa cánh đồng. Trăng hạ tuần nhô khỏi bờ cong của ngọn đồi soi lờ mờ hình bóng họ. Những cơn gío hoang dại từ vùng núi đất tràn về, hăng ngái mùi cây lá, mùi nhựa thông lẫn với loài hoa không tên nào đó. Gío tràn mênh mông trên cách đồng, đùa rỡn những ngọn lúa, vò rối những búi tóc tiên và uốn chừm hoa tím ngắt xuống hôn lên những đốm nhỏ li ti hoa cúc dại vừa hé nở.
Người đàn ông và người đàn bà quên hết những đắng cay, tủi nhục, đau khổ mà họ đã phải chịu đựng trong khoảng thời gian chia cách. Nỗi nhớ sâu xa từ những đêm dài thao thức cuốn hút họ lại với nhau, không gì ngăn cản được...
Chừng dăm phút sau,có tiếng chân chạy thình thịch trên đường. Hai người nhìn về phía làng. Họ ngạc nhiên vì thấy dăm sáu bóng người lô nhô tới:
- Ðứng yên. Giơ tay lên. Hễ chống cự chúng tao bắn.
Tiếng hò hét khiến người đàn bà rã rời chân tay; Vũ Sinh đặt chiếc cặp da dưới chân cho ngay ngắn, và lần mò nắp cặp, lấy khẩu K.59 bên trong. Anh đã hiểu. Dân quân du kích trong làng tưởng họ là kẻ gian lên vây bắt.
Hạnh Hoa hiểu ngay ý nghĩ của người yêu. Chị giữ tay anh lại:
- Em xin anh, đừng liều lĩnh...
Ðám dân quân đã vây kín quanh họ, ánh đèn pin thô bạo chiếu xấc xược vào mặt hai người. Vũ Sinh chưa kịp nói, một cậu chừng mười tám đã quát:
- Hai người ra đây làm gì? Phá hoại hợp tác xã hay hủ hóa? Giấy tờ đâu, đưa xem.
Hạnh Hoa đáp giọng run run:
- Chúng tôi đi chơi, không đem giấy tờ.
Cậu dân quân quát to hơn:
- Không có giấy tờ hả? Thế thì về ủy ban xã, không lôi thôi gì hết.
Tiếng quát của cậu ta chưa tệ hại bằng câu nói lẩm bẩm sau đó:
- Hừ, không có giấy tờ, rõ là gái điếm rồi. Cứ về ủy ban rồi xem...
Câu nói bắn vào óc đại úy Vũ Sinh một mũi tên tẩm nọc rắn. Anh cầm khẩu K.59 lên.
Và một tiếng quát từ xa:
- Cái gì thế hả? Chờ tôi đã...
Người thở hổn hển, chạy huỳnh huỵnh tới là xã đội trưởng. Anh ta đứng dừng lại, nhận ngay ra đại úy Vũ Sinh, khẩu K.59 trong tay, chỉ cần một tíc tắc là viên đạn có thể vọt ra từ họng súng tý hon kia để găm vào một cái đích nào đó. Xã đội trưởng đã từng là học viên của đại úy. Ngoài chương trình lên lớp trong trường, anh thường được các huyện mời huấn luyện.
Xã đội trưởng quát to:
- Các cậu đi về, tất cả...
Và anh ta nói với Vũ Sinh:
- Báo cáo anh, anh thông cảm... Hai hôm trước hợp tác xã vừa mất một đôi bò nên họ lầm...
Ðám dân quân tưng hửng kéo nhau về.
Còn lại hai người. Họ ngồi im bên nhau rất lâu. Sau đó, Vũ Sinh nắm bàn tay người yêu nói:
- Anh xin lỗi em... Tha thứ cho anh... Chỉ vì anh mà em phải chịu nỗi cực nhục này.
Người đàn bà ôm đầu anh vào lòng, những giọt nước mắt nóng bỏng của chị lặng lẽ rơi xuống má anh, từng giọt, từng giọt...

- o O o -

Ngay tuần lễ sau, đại úy Vũ Sinh viết thư khuyên Hạnh Hoa lấy chồng. Anh không thể kéo dài nỗi đau khổ của chị. Chị còn phần đời phía trước. Anh không muốn phần đời đó cũng hẩm hiu như đoạn đời đã qua. Cùng với lá thư gửi Hạnh Hoa, anh làm đơn xin chuyển lên một đơn vị ngoài đảo. Nhưng lúc đó, những đoàn quân đã chống gậy vượt Trường Sơn nối nhau tiến về phương nam. Ðơn chuyển đổi của Vũ Sinh được chấp thuận ngay lập tức. nhưng không phải ra hải đảo mà là vào Nam. Mặt trận nóng bỏng đang mở ra phía ấy. Trước khi anh lên đường thì nhận được hàm thiếu tá mà lẽ ra
anh đã lĩnh bảy năm về trước. Ngày thiếu tá Vũ Sinh qua Hà Nội, trên đường đi vào miền trong là ngày mồng sáu tháng chín năm một ngàn chín trăm sáu lăm. Anh đi được ba ngày, tại đơn vị cũ anh công tác. Hiệu Trưởng trường huấn luyện hạ sĩ quan nhận được một chiếc phong bì đề tên: Vũ Sinh, không có tên họ người gửi nhưng ông đã biết đó là ai rồi. Ông thở dài, cẩn thận cất chiếc phong bì đó vào hộp đựng giấy tờ, huân chương của mình:
- Ðể đây, nếu sau này cậu ấy còn sống trở về thì...
Con tắc kè bỗng kêu lên đâu dó.
Và ông hiệu trưởng kiêm bí thư đảng ủy trường huấn luyện lại thở dài lần thứ hai, không biết vì lý do gì. Ông ta mở tờ báo định đọc, nhưng thấy chán ngắt nên lại bỏ vào ngăn kéo. Và ông đi ra sân...

- o O o -

Mười năm sau đó...
Sau ngày giải phóng sài gòn và thống nhất đất nước, thượng tá Vũ Sinh từ một lữ đoàn đóng ở Ðắc Lắc trở về. Anh ghé thăm hai đứa con. Ðứa lớn học ở đại học luyện kim ở Nga về, đang làm ở Bộ cơ khí luyện kim. Ðứa con gái nhỏ hai mươi hai tuổi, đang học đại học Thủy lợi nhưng đã sắp lấy chồng. Cô bé dẫn người yêu tới chào bố với vẻ ngượng nghịu sung sướng... thượng tá nói với cặp trai gái những lời dịu dàng, thấm đượm kinh nghiệm chua cay:
- Tôi không đòi hỏi gì ở cô cậu đâu. Chỉ một tiêu chuẩn thôi: Ðã thật yêu nhau chưa?
Cô gái đỏ mặt, lắc hai bím tóc:
- Bố cứ đùa.
Thượng tá mỉm cười đáp:
- Bố không đùa đâu. Ðó là chuyện nghiêm chỉnh. Phải bạc đầu mới hiểu được câu nói đùa ấy đấy con ạ...
Vũ Sinh về thăm bố mẹ. Anh gắp vợ ngay ở cổng. Bốn mươi hai tuổi nhưng chị đã phát phì ra. Tóc cũng bạc từng món. Hai người chào nhau như những người quen chào nhau trước cổng cơ quan.
- Chị đi làm về.
- Vâng anh về chơi.
- Không, chị cứ vào nhà tự nhiên, tôi đi ngay bây giờ...
Nhưng Lựu biết điều, nên chị đã quay xe, sang ở căn nhà nhỏ bên phố một tuần. Một tuần đó, bố mẹ Sinh và anh được quây quần bên nhau. Trở lại Hà Nội, thượng tá gặp đứa con trai, chuyện trò với nó vài ngày. Cả hai tránh không nhắt tới mối quan hệ của anh với vợ. Ðứa con trai đã là một thanh niên hiểu biết. Và nó biết nên dừng câu chuyện với người cha ở đâu...
Xong tất cả những công việc đó, thượng tá Vũ Sinh vẫn cảm thấy mình chống chếnh như thiếu hụt một cái gì đó mà anh khó mường tượng nổi. Hơn một tuần suy nghĩ, anh không thể dối lòng mình, anh quyết định đi tìm thăm Hạnh Hoa. Dẫu bây giờ, chị đã có chồng mới, có thể có hai đứa con nữa, và chị sẽ tiếp anh như tiếp một người khách cùng đi một chuyến tàu.
Anh tới nơi Hạnh Hoa ở cũ. Ngôi nhà hai tầng ngày xưa đã được tu sửa lại, thay lượt vôi vàng bằng lớp vôi xanh. Khung cửa sổ thân quen có bên cánh mất hai răng chớp và bên kia mất hai con chốt gỗ cũng đã được sửa sang, sơn màu xanh thẫm. Hai cánh nghiêm chỉnh mở xòe ra hai bên. Cả đến cầu thang lên cũng đã được thay tay vịn... Người gặp anh trước tiên là chị Cúc béo:
- –i giời ơi, đại úy Sinh đấy ư?... Con Hoa nó chờ anh mãi, tưởng anh chết rồi...
Rồi không đợi anh nói một lời nào, chị chạy huỳnh huỵch lên gác:
- Hoa ơi là Hoa, mẹ con Hạnh Hằng đâu? có khách...
Vũ Sinh đi theo chị. Chi vừa gọi toáng lên trong hành lang xong lại hổn hển quay lại nắm tay anh lôi xềnh xệch đi.
- Nó không ở căn nhà cũ nữa đâu? ở đằng này cơ, rộng thêm bốn mét nữa.
Hạnh Hoa bây giờ ở tít cuối hành lang. đúng là căn phòng rộng hơn vì nó cộng thêm diện tích nối đi mỗi chiều hai mét. Khuân cửa đang đóng im ỉm bỗng mở ra. Rồi một thiếu nữ xuất hiện.
Vũ Sinh rùng mình. Anh tưởng như mình nhìn thấy người đàn bà mình yêu buổi đầu tiên trên sân khấu. Khi chị bước ra giới thiệu tiết mục, trong tấm áo dài màu cam.
- Mẹ ơi, có khách...
Không, đó là bé Hằng Hoa, con gái chị. Cô cất tiếng nói lanh lảnh. Cô đã lớn đến thế rồi sao?... Vũ Sinh bước từng bước tới căn phònh. Căn phòng cuối cùng của hành lang.
Cô gái chạy vào nhà được một tích tắc, người mẹ bước ra. Thượng tá Vũ Sinh chớp mắt. Hạnh Hoa người đàn bà yêu dấu của anh. Vẫn là người ấy, không thể nào khác được. Vẫn mái tóc đen đổ xuống ngang lưng gương mặt hơi tròn, tuy gầy đi nhưng không biến đổi mấy, vẫn cặp mắt đen vời vợi, vẫn đường lượn vành môi trên mà ký ức anh thường lóe lên những tia chớp nhớ nhung trong suốt mười năm đằng đẵng ở chiến trường.
Chị không kêu, không gọi, cũng không bối rối khi anh tới. Chị đăm đăm nhìn anh với ánh mắt ngày xưa. Thượng tá Vũ Sinh lạnh toát người trong một thoáng hồ nghi: Không lẽ Hoa chưa lấy chồng? Không lẽ... Chị kêu lên một tiếng, giống như tiếng của con chim bị thương. Và hai dòng nước mắt tuôn tràn lên gương mặt. Người đàn ông đứng im một chỗ. Hai chân run bắn lên, run hơn cả khi anh sốt trong rừng. Anh phải cố kìm mình để khỏi ngã:
- Vậy ra là.. em đã...em đã...
Vũ Sinh lắp bắp, không nói được hết câu.
Cô thiếu nữ Hằng Hoa bước ra nhìn anh trách móc:
- Chú là Vũ Sinh phải không?...Thế mà chẳng cho cháu biết trước.
Cô kéo tay anh vào, giọng mắng mỏ như giọng một bà già mắng cháu:
- Chú vào nhà đi chứ. Sao cứ đứng ngoài hành lang thế này?

[giavui]

Cô để anh ngồi xuống ghế xong, lại quay ra dìu mẹ:
- Nào, mẹ ngồi xuống đây. Lấy khăn lau nước mắt đi... Khiếp, hai người làm con hết cả hồn...
Cô rót nước ra chén, mời hai người như mời khách rồi rủ bà mẹ nuôi:
- Mẹ Cúc ơi con với mẹ đi nấu chè ăn nhé. Hôm qua, trường họ chia cho con tới ba cân đường...
Người đàn bà tốt bụng trước cuộc gặp gỡ đó cũng rân rấn nước mắt. Nghe Hằng Hoa nói, vội vã lau mặt rồi đi ngay.
Trong phòng còn lại hai người. Họ không làm được điều gì hơn là lặng lẽ khóc. Người đàn ông nuốt những giọt nước nóng và mặn của Hạnh Hoa rồi khẽ nói:
- Vì sao, em lại không...
Người đàn bà lắc đầu. Chị không thể trả lời anh. Bao giờ anh cũng tốt và đơn giản như thế. Chị làm sao có thể yêu thương một người đàn ông khác. Tình yêu của họ quá đau khổ và mạnh mẽ. Vì thế, chẳng ai còn đủ sức để tìm tới một tình yêu khác.
Thượng tá Vũ Sinh hối tiếc khoảng thời gian ngắn ngủi sau ngày giải phóng. Anh đã không hề viết một dòng hỏi tin tức chị. Và anh cũng không mua được cho chị một món quà, dù là một chiếc mùi xoa, vậy mà anh là một trong những người đầu tiên đã tiến vào giải phóng Sài Gòn, đi qua những dẫy phố ngồn ngộn hàng hóa.
Nhưng anh còn có thể vớt vát được lỗi lầm của mình. Anh xin được trở ra miền Bắc. Cấp trên đồng ý cho anh về trường huấn luyện hạ sĩ quan cách Hà Nội không xa. Như thế, anh có nhiều thời gian gần gũi chị hơn. May mắn cho Hằng Hoa là một cô gái hiểu biết và không ích kỷ. Cô tán thành tình yêu của mẹ với chú Vũ Sinh. Thậm chí cô còn trêu cợt: Hai ông bà già quê quá, hay xấu hổ quá... Vũ Sinh tìm được những tháng ngày êm ấm. Tuy nhiên, vẫn không tránh khỏi mặc cảm cuộc sống chung của anh và chị là một cuộc sống ngoài luật pháp. Nó phải nương nhờ sự chở che và khoan dung của mọi người: Từ những người láng giềng tới đứa con, từ ông thủ trưởng cơ quan đến người lính gác cổng. Và mặc cảm đó cứ theo đuổi hai người trong một đoạn đời dài. Họ không dám đẻ con. Mặc dù họ dư khả năng đó. Hai người ai cũng mong ước nhưng không dám nói ra. Ðừng nói ra những điều làm anh thêm đau đớn - Họ hiểu thế. Nhưng ước mơ thầm lặng đó, vì không được thỏa mãn cứ len lỏi trong tim họ, cắn đứt, tới xót xa. Nỗi xót xa ngày một tăng lên theo số tuổi của người đàn bà và những sợi tóc bạc trên mái đầu chị.
Cuộc sống dó kéo dài sáu năm, tới khi đứa con trai Vũ Sinh biết rõ mọi chuyện, trở về quê, thúc ép mẹ viết đơn ly hôn lần thứ hai để giải phóng cho bố. Lựu chấp thuận và chị đã năm mươi rồi. Tình yêu trong chị đã chết cả lòng ghen tuông và ý muốn trả thù. Chị đã trở thành một bà già béo tốt nhưng ăn nói lẩn thẩn. Và Hạnh Hoa cũng đã năm mươi. Cuộc hôn nhân tới với chị quá muộn mằn. Chồng chị lúc này là thượng tá Vũ Sinh năm mươi ba tuổi. Anh còn khỏe, nhưng tóc cũng bạc hết. Họ cưới nhau đầu năm một ngàn chín trăm tám mươi ba. Từ ngày đó, cuộc sống chung của họ mới được coi là chính thức. Họ có quyền sóng đôi đi cùng nhau, trước mặt những người láng giềng. Sau hai tuần lễ chung sống, đại tá Vũ Sinh phát hiện ra vợ thường bị những cơn đau đầu đột ngột vật vã. Lát sau, cơn đau qua, chị hồi tỉnh. Chị nói với anh rằng chị bắt đầu bị những cơn đau đó từ năm một ngàn chín trăm bảy mươi hai, khi nghe tin anh chết dưới chân thành Quảng Trị. Ðại tá Vũ Sinh đưa vợ vào quân y viện 108 khám. Bác sĩ trưởng khoa vốn là bạn từ cuộc kháng Pháp nói với anh:
- Ðừng nói cho chị ấy biết gì cả. Sống với nhau được ngày nào thì sống hết mình đi...
Ðại tá Vũ Sinh đưa vợ ra khỏi viện, với gương mặt vui vẻ:
- Các anh ấy bảo dùng thuốc nam sẽ khỏi. Vừa uống thuốc...vừa bồi dưỡng...
Về nhà, chị thấy anh chi tiêu hoang phí đột ngột. Anh may cho chị một lúc năm chiếc áo, mỗi áo một loại màu và hoa. Anh đưa chị đi ăn tiệm ở phố luôn luôn. Anh sắm những thứ đồ chơi linh tinh mà chị vừa để mắt tới. Hạnh Hoa kêu lên:
- Anh điên à?... Phá hết cả tiền ra...
Hai người dự định sẽ sắm một mảnh vườn và một ngôi nhà nhỏ để nghỉ hưu ở đó.
Ðại tá Vũ Sinh cười:
- Từ nay tới lúc chúng ta về hưu còn lâu, bà hay lo ạ...
Ðêm đêm, khi chị ngủ, anh thường chống tay nhìn đăm đăm vào gương mặt chị. Cặp lông mày cong tựa hai nét vẽ, đường tinh mũi, nét lượn của vành môi trên... Những hình ảnh bao lâu nay đã hiện lên trong những giấc mơ, những đêm trằn trọc, khi anh nằm nghe gió rít quanh những ngọn đồi thông của Trường huấn luyện hoặc nghe bom gầm rít trong chiến trường. Lúc ấy, chị xa cách thế. Bây giờ, chị nằm trong vòng tay anh. Không còn cản trở, đầy ải họ. Không còn cơn mưa nào, bến xe bặm bụi nào, quán nước dơ dáy nào hành hạ họ. Không còn ai...
Bốn tháng mười ngày sau khi tới viện khám. Hạnh Hoa qua đời. Bác sĩ tạm thời kết luận chị bị ung thư não. Ðám ma người đàn bà đó rất nhiều xe và rất nhiều người đưa. Ðường tới nghĩa trang bụi bặm nhếch nhác như mọi con đường ở ngoại ô thành phố, đoàn người đi sau linh cữu lặng lẽ... Tất cả đi bên nhau. Mỗi người đuổi theo một ý nghĩ...

- o O o -

Chôn cất vợ xong xuôi, đại tá Vũ Sinh gửi đơn lên cấp trên, yêu cầu cho anh trở lại Ðắc Lắc. ở đó anh sẽ lãnh đạo một lữ đoàn vừa chiến đáu chống phỉ vừa khai thác gỗ, trồng ngô và nuôi ong mật. Mảnh đát đã gắn bó nhiều nhất với anh trong mười năm chống Mỹ. ý muốn của anh được chấp thuận. Ðại tá Vũ Sinh thu xếp mọi việc, chuẩn bị lên đường. Anh mua một bó hoa trắng: những bông huệ trắng, những bông hồng trắng và những bông ngọc lan hái nguyên cành. Anh xuống nghĩa trang thăm vợ. Cỏ mọc lưa thưa trên mộ Hạnh Hoa. Thiếu hoa, những nấm mộ lẻ loi, buồn bã. Người đàn ông đặt bó hoa trước tấm bia, đốt cả một nắm hương, cắm trên mộ. Anh cứ đứng như vậy mãi, thì thầm với con người đã xa cách. Người đàn bà là người yêu của anh trong hai mươi lăm năm và là vợ anh trong sáu tháng bảy ngày.
Nếu anh mang em đi được - Anh thì thầm với chị - Nếu anh mang em đi được, anh sẽ ủ em trong tấm áo này và mang vào trong Ðắc Lắc. ở đó chúng ta sẽ quên những gì cay đắng trong quá khứ. ở đó chúng ta sẽ khai thác gỗ, đóng giường cưới cho những cặp tình nhân, chúng ta sẽ trồng ngô, chúng ta sẽ nuôi ong mật... Anh sẽ ủ em trong vạt áo này, đem theo trong chuyến bay ngày mai...
Anh thì thầm với chị và chợt nhớ lần đầu tiên Hạnh Hoa lên trường. Khi anh đưa chị ra bến xe, trời đổ cơn mưa. Dưới mái lều dột, nước chảy đầm đìa, anh mở hai vạt áo khoác sĩ quan ủ chị vào lòng. Tấm thân bé bỏng lạnh giá của chị nóng lên vì hơi ấm từ ngực anh truyền sang. Rồi chị ngước lên tìm môi anh... Họ hôn nhau... Hai mươi lăm năm, không thể nào quên được nụ hôn đó...
Giá giờ đây, anh có thể mở hai vạt áo ra, để ủ chị như xưa, như ta ủ một con chim sẻ vậy.
Người gác nghĩa trang tơói sau lưng anh, nhắc rằng đã tới giờ đóng cửa. Ðai tá Vũ Sinh gật đầu. Anh nhìn đăm đăm những bông hoa trắng đặt trước mộ. Những bông hoa riêng của ngưòi anh yêu dắu, riêng của tình yêu...
Anh nghe tiếng ngươời gác nghĩa trang nhắc anh lần nữa.
Anh quay lưng bước ra.
Nắng chiều chiếu trên mái tóc trắng phơ của người đàn ông hiền dịu đó.