hienchanh
11-06-2010, 12:52 AM
:smile:
Cng trnh dịch chữ Hn nhanh nhất thế giới bằng phần mềm
Tiến sĩ Trần Tiễn Khanh trả lời phỏng vấn của cc nh bo
Ni một cch chnh xc hơn, đ l người viết phần mềm dịch từ chữ Hn ra tiếng Việt nhanh kỷ lục, như tất cả 2.372 bộ kinh trong Hn Tạng được phin m v lược dịch chỉ trong vng 28 giờ. Việt Tạng sẽ gồm khoảng 300 tập, mỗi tập chừng 1.000 trang...
Cng trnh khoa học ny vừa được tiến sĩ tin học Trần Tiễn Khanh, sinh năm 1952, gốc Huế-Việt kiều Mỹ (người từng sng lập trang web dự đon hướng đi của bo lũ Việt Nam), cng bố trong buổi họp bo vo sng 18-7, do Viện Nghin cứu Phật học Việt Nam tổ chức.
Knh Phật nn dịch kinh
TS Trần Tiễn Khanh l một nh nghin cứu khoa học trong lĩnh vực cng nghệ thng tin (CNTT) nhưng ng cũng l một Phật tử sng đạo.
Gia đnh nhiều thế hệ theo v nghin cứu đạo Phật. Ni về cơ duyn khi nghin cứu đề ti ny, TS Trần Tiễn Khanh cho biết:
- Anh trai ti hoạt động trong lĩnh vực y khoa (TS-BS Trần Tiễn Huyến) cũng thnh tm theo Phật v bỏ nhiều cng sức my m dịch kinh Phật. Anh say m dịch thuật nhưng hiệu quả khng cao. Ti nhn bộ kinh đồ sộ v nghĩ rằng nếu đam m dịch theo kiểu thng thường ấy th phải trải qua mấy thế hệ m chưa chắc dịch xong. Ci ấy đeo đẳng trong suy nghĩ v ti bắt đầu my m p dụng những kiến thức CNTT vo lĩnh vực ny.
Hơn 2.000 năm truyền b vo Việt Nam, nhưng kinh sch của Phật gio thường được trch ra từ Hn Tạng v cho đến nay chưa c một bộ Đại Tạng kinh Việt Nam đầy đủ hon ton. V chữ Hn ngy cng t người biết m số lượng kinh điển của Phật gio chưa được dịch cn qu nhiều. Từ thực tiễn ấy, ng bắt tay vo nghin cứu v lập trnh với my vi tnh suốt gần 3 năm rng.
Lấy bản kinh chnh văn trong Hn Tạng từ Hội CBETA (Chinese Buddhist Electronic Text Association) với hơn 70 triệu chữ trong 2.372 bộ kinh, luật v luận, ng đ phin m v dịch nghĩa cc kinh điển ny ra tiếng Việt bằng một lập trnh (computer program). Lập trnh ny dng Từ điển Hn - Việt của cụ Thiều Chửu - Nguyễn Hữu Kha, Những danh từ Phật học v cc từ điển Hn-Việt hiện đại như Từ điển Trần Văn Chnh.
Mở ra triển vọng to lớn cho nền dịch thuật Việt Nam
Đ l nhận xt của GS-TS Mai Quốc Lin - Gim đốc Trung tm nghin cứu quốc học. ng cho biết, hiện tại cng tc dịch thuật cc tc phẩm Hn - Nm đang diễn ra với tốc độ cực chậm. Số chuyn gia ngnh ny cũng rất hiếm, đa số cao tuổi v dịch theo cảm quan của dịch giả m chưa thể c một bản chuẩn (bản dịch th về nghĩa đen) cụ thể.
Trong kho lưu trữ cn c hơn 1 vạn cuốn Hn- Nm m nếu như chỉ dịch theo cch thng thường th khng biết đến bao giờ mới khm ph hết. Lập trnh của TS Trần Tiễn Khanh sẽ đẩy tốc độ dịch thuật tiến triển nhanh chng, hiệu quả cao v rt ngắn khoảng cch khm ph kho tng văn ha cổ Việt Nam.
TS Trần Tiễn Khanh cho biết, lợi điểm của lập trnh ny l phin m c thể sai một vi chữ nhưng khng bao giờ st, v my vi tnh phin m từng chữ một. Chnh v lẽ đ, n l một bản dịch th, nguyn nghĩa đen, rất tiện lợi cho việc dịch thuật v nghin cứu v c cả nguyn văn chữ Hn v số hng trong kinh.
Tốc độ dịch, được xếp vo kỷ lục: Tất cả 2.372 bộ kinh trong Hn Tạng được lập trnh phin m v lược dịch chỉ trong vng 28 giờ.
Cc bộ kinh ngắn như A-Di-Đ, Dược Sư, Kim Cương chỉ thực hiện dưới 10 giy,
cc bộ kinh lớn như Hoa Nghim (80 quyển) dịch trong 11 pht,
bộ Đại Bt nh (600 quyển) chỉ mất 50 pht.
Trong khi cng trnh dịch thuật Kinh điển Phật gio từ tiếng Phạn sang Hn văn ko di hơn 1.200 năm, từ đời hậu Hn (thế kỷ thứ II) đến đầu đời nh Nguyn (thế kỷ XIII).
Hiện tại, ng đang phối hợp với cc dịch giả ở hải ngoại v cc viện Phật học ở Việt Nam tổ chức chương trnh hiệu đnh v duyệt xt cc phin bản. Chương trnh ny ko di trong vng 2 năm với kinh ph khoảng 100.000 USD/năm.
V dự kiến bộ Đại Tạng kinh Việt Nam hon chỉnh sẽ ra đời. Việt Tạng sẽ gồm khoảng 300 tập, mỗi tập dy chừng 1.000 trang. Ngoi ra, ng sẽ dịch Đại Tạng kinh ra cc ngn ngữ khc.
Trong buổi họp bo, GS-TS L Mạnh Thc - Viện Nghin cứu Phật học Việt Nam, cho biết: Cng trnh khoa học ny hết sức qu bu. Hội đồng Bin tập Đại Tạng kinh đ được thnh lập do Thượng tọa Thch Minh Chu chủ tr, sẽ quy tụ tất cả cc bản dịch khc để so snh với bản dịch của my tnh v nhanh chng thẩm định, hiệu đnh để hon thnh v ấn hnh Đại Tạng kinh tiếng Việt.
Khm ph nền văn ha dn tộc
Trong những giy pht hiếm hoi dnh cho cc nh bo, ng cho biết: Lc đầu ti muốn thử sức mnh trong lĩnh vực ny với nguyện khi hon thnh sẽ pht miễn ph cho b con phật tử như một sự tri n với đức Phật tổ. Nhưng cng đi su khm ph, ti cng nhận ra đy l lĩnh vực rất rộng lớn khng chỉ ring Phật gio m cn v nền văn ha dn tộc. Ti hy vọng với lập trnh ny cc tc phẩm lớn của chng ta về lĩnh vực văn học cổ, sử học sẽ nhanh chng được giải m. Thế hệ hm nay sẽ khm ph v tường tận những g cha ng để lại dễ dng hơn.
Chnh từ suy nghĩ đầy trch nhiệm ấy m ng khng quản ngại kh khăn, những từ ghp, cụm từ, danh từ chuyn mn được ng cn nhắc kỹ lưỡng khi đưa vo lập trnh. ng bảo: Quả thật rất kh khăn khi chuyển đổi ngữ nghĩa từ ngn ngữ ny sang ngn ngữ khc, lại phải ci đặt sẵn. Nhưng ti đ cố gắng xử l v mong muốn khai thc tng thư bằng Hn tự của nước nh trong tương lai. Để chương trnh ny c thể ứng dụng rộng ri trong cng tc dịch thuật, ti mong mỏi nhận được những kiến đng gp của cc chuyn gia.
Tất bật với cng tc nghin cứu nhưng ng vẫn hai ngả đi về với một mong ước thật giản dị: Đem những kiến thức mnh nghin cứu về Phật học ni ring v nền văn ha, đất nước, con người Việt Nam ni chung ra với bạn b năm chu. Hy vọng cng trnh ny l chiếc cha kha mở cnh cửa kho tng văn ha cổ Việt Nam một cch nhanh nhất.
(Theo NLD)
:smile:
Cng trnh dịch chữ Hn nhanh nhất thế giới bằng phần mềm
Tiến sĩ Trần Tiễn Khanh trả lời phỏng vấn của cc nh bo
Ni một cch chnh xc hơn, đ l người viết phần mềm dịch từ chữ Hn ra tiếng Việt nhanh kỷ lục, như tất cả 2.372 bộ kinh trong Hn Tạng được phin m v lược dịch chỉ trong vng 28 giờ. Việt Tạng sẽ gồm khoảng 300 tập, mỗi tập chừng 1.000 trang...
Cng trnh khoa học ny vừa được tiến sĩ tin học Trần Tiễn Khanh, sinh năm 1952, gốc Huế-Việt kiều Mỹ (người từng sng lập trang web dự đon hướng đi của bo lũ Việt Nam), cng bố trong buổi họp bo vo sng 18-7, do Viện Nghin cứu Phật học Việt Nam tổ chức.
Knh Phật nn dịch kinh
TS Trần Tiễn Khanh l một nh nghin cứu khoa học trong lĩnh vực cng nghệ thng tin (CNTT) nhưng ng cũng l một Phật tử sng đạo.
Gia đnh nhiều thế hệ theo v nghin cứu đạo Phật. Ni về cơ duyn khi nghin cứu đề ti ny, TS Trần Tiễn Khanh cho biết:
- Anh trai ti hoạt động trong lĩnh vực y khoa (TS-BS Trần Tiễn Huyến) cũng thnh tm theo Phật v bỏ nhiều cng sức my m dịch kinh Phật. Anh say m dịch thuật nhưng hiệu quả khng cao. Ti nhn bộ kinh đồ sộ v nghĩ rằng nếu đam m dịch theo kiểu thng thường ấy th phải trải qua mấy thế hệ m chưa chắc dịch xong. Ci ấy đeo đẳng trong suy nghĩ v ti bắt đầu my m p dụng những kiến thức CNTT vo lĩnh vực ny.
Hơn 2.000 năm truyền b vo Việt Nam, nhưng kinh sch của Phật gio thường được trch ra từ Hn Tạng v cho đến nay chưa c một bộ Đại Tạng kinh Việt Nam đầy đủ hon ton. V chữ Hn ngy cng t người biết m số lượng kinh điển của Phật gio chưa được dịch cn qu nhiều. Từ thực tiễn ấy, ng bắt tay vo nghin cứu v lập trnh với my vi tnh suốt gần 3 năm rng.
Lấy bản kinh chnh văn trong Hn Tạng từ Hội CBETA (Chinese Buddhist Electronic Text Association) với hơn 70 triệu chữ trong 2.372 bộ kinh, luật v luận, ng đ phin m v dịch nghĩa cc kinh điển ny ra tiếng Việt bằng một lập trnh (computer program). Lập trnh ny dng Từ điển Hn - Việt của cụ Thiều Chửu - Nguyễn Hữu Kha, Những danh từ Phật học v cc từ điển Hn-Việt hiện đại như Từ điển Trần Văn Chnh.
Mở ra triển vọng to lớn cho nền dịch thuật Việt Nam
Đ l nhận xt của GS-TS Mai Quốc Lin - Gim đốc Trung tm nghin cứu quốc học. ng cho biết, hiện tại cng tc dịch thuật cc tc phẩm Hn - Nm đang diễn ra với tốc độ cực chậm. Số chuyn gia ngnh ny cũng rất hiếm, đa số cao tuổi v dịch theo cảm quan của dịch giả m chưa thể c một bản chuẩn (bản dịch th về nghĩa đen) cụ thể.
Trong kho lưu trữ cn c hơn 1 vạn cuốn Hn- Nm m nếu như chỉ dịch theo cch thng thường th khng biết đến bao giờ mới khm ph hết. Lập trnh của TS Trần Tiễn Khanh sẽ đẩy tốc độ dịch thuật tiến triển nhanh chng, hiệu quả cao v rt ngắn khoảng cch khm ph kho tng văn ha cổ Việt Nam.
TS Trần Tiễn Khanh cho biết, lợi điểm của lập trnh ny l phin m c thể sai một vi chữ nhưng khng bao giờ st, v my vi tnh phin m từng chữ một. Chnh v lẽ đ, n l một bản dịch th, nguyn nghĩa đen, rất tiện lợi cho việc dịch thuật v nghin cứu v c cả nguyn văn chữ Hn v số hng trong kinh.
Tốc độ dịch, được xếp vo kỷ lục: Tất cả 2.372 bộ kinh trong Hn Tạng được lập trnh phin m v lược dịch chỉ trong vng 28 giờ.
Cc bộ kinh ngắn như A-Di-Đ, Dược Sư, Kim Cương chỉ thực hiện dưới 10 giy,
cc bộ kinh lớn như Hoa Nghim (80 quyển) dịch trong 11 pht,
bộ Đại Bt nh (600 quyển) chỉ mất 50 pht.
Trong khi cng trnh dịch thuật Kinh điển Phật gio từ tiếng Phạn sang Hn văn ko di hơn 1.200 năm, từ đời hậu Hn (thế kỷ thứ II) đến đầu đời nh Nguyn (thế kỷ XIII).
Hiện tại, ng đang phối hợp với cc dịch giả ở hải ngoại v cc viện Phật học ở Việt Nam tổ chức chương trnh hiệu đnh v duyệt xt cc phin bản. Chương trnh ny ko di trong vng 2 năm với kinh ph khoảng 100.000 USD/năm.
V dự kiến bộ Đại Tạng kinh Việt Nam hon chỉnh sẽ ra đời. Việt Tạng sẽ gồm khoảng 300 tập, mỗi tập dy chừng 1.000 trang. Ngoi ra, ng sẽ dịch Đại Tạng kinh ra cc ngn ngữ khc.
Trong buổi họp bo, GS-TS L Mạnh Thc - Viện Nghin cứu Phật học Việt Nam, cho biết: Cng trnh khoa học ny hết sức qu bu. Hội đồng Bin tập Đại Tạng kinh đ được thnh lập do Thượng tọa Thch Minh Chu chủ tr, sẽ quy tụ tất cả cc bản dịch khc để so snh với bản dịch của my tnh v nhanh chng thẩm định, hiệu đnh để hon thnh v ấn hnh Đại Tạng kinh tiếng Việt.
Khm ph nền văn ha dn tộc
Trong những giy pht hiếm hoi dnh cho cc nh bo, ng cho biết: Lc đầu ti muốn thử sức mnh trong lĩnh vực ny với nguyện khi hon thnh sẽ pht miễn ph cho b con phật tử như một sự tri n với đức Phật tổ. Nhưng cng đi su khm ph, ti cng nhận ra đy l lĩnh vực rất rộng lớn khng chỉ ring Phật gio m cn v nền văn ha dn tộc. Ti hy vọng với lập trnh ny cc tc phẩm lớn của chng ta về lĩnh vực văn học cổ, sử học sẽ nhanh chng được giải m. Thế hệ hm nay sẽ khm ph v tường tận những g cha ng để lại dễ dng hơn.
Chnh từ suy nghĩ đầy trch nhiệm ấy m ng khng quản ngại kh khăn, những từ ghp, cụm từ, danh từ chuyn mn được ng cn nhắc kỹ lưỡng khi đưa vo lập trnh. ng bảo: Quả thật rất kh khăn khi chuyển đổi ngữ nghĩa từ ngn ngữ ny sang ngn ngữ khc, lại phải ci đặt sẵn. Nhưng ti đ cố gắng xử l v mong muốn khai thc tng thư bằng Hn tự của nước nh trong tương lai. Để chương trnh ny c thể ứng dụng rộng ri trong cng tc dịch thuật, ti mong mỏi nhận được những kiến đng gp của cc chuyn gia.
Tất bật với cng tc nghin cứu nhưng ng vẫn hai ngả đi về với một mong ước thật giản dị: Đem những kiến thức mnh nghin cứu về Phật học ni ring v nền văn ha, đất nước, con người Việt Nam ni chung ra với bạn b năm chu. Hy vọng cng trnh ny l chiếc cha kha mở cnh cửa kho tng văn ha cổ Việt Nam một cch nhanh nhất.
(Theo NLD)
:smile: